Κατανοώντας τον Xi Jinping
Η σχέση μεταξύ των οικονομικών πολιτικών του και της λογοκρισίας
Weifeng Zhong
(Πηγή : http://foreignaffairs.gr/)
Προετοιμάζοντας τον ανασχηματισμό του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος κατά την διάρκεια του 19ου Συνεδρίου του κόμματος το φθινόπωρο, ο Κινέζος πρόεδρος Xi Jinping άρχισε να διορίζει πολλούς από τους προστατευόμενους και τους συμμάχους του σε τοπικές ηγετικές θέσεις του κόμματος, εν αναμονή της ανάληψης μιας δεύτερης θητείας.
Αλλά με την επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης της Κίνας, το πιο πιεστικό ερώτημα που κατατείνει στο συνέδριο είναι κατά πόσο ο Xi θα χρησιμοποιήσει τα επόμενα πέντε χρόνια για να επιτύχει τελικά τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις που έχει υποσχεθεί από καιρό. Μεταξύ αυτών: Να αφήσει τις δυνάμεις της αγοράς να παίξουν αποφασιστικό ρόλο στην κατανομή των πόρων και να μετατρέψει την Κίνα σε μια οικονομία που καθοδηγείται από την κατανάλωση.
Αν και το αδιαφανές πολιτικό σύστημα της Κίνας κάνει δύσκολο να εκτιμηθούν οι πραγματικές προθέσεις της ηγεσίας, ένας απρόσμενος δείκτης μπορεί να αποκαλύψει πολλά για το πώς το Κομμουνιστικό Κόμμα θα προσεγγίσει την οικονομική μεταρρύθμιση: Το επίπεδο της κυβερνητικής λογοκρισίας.
Στην μετα-Μαο Κίνα, η λογοκρισία του Τύπου έχει γίνει ένας τρόπος για να καλυφθούν οι κακές οικονομικές πολιτικές, ειδικά όταν η νομιμοποίηση της κυβέρνησης στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην ενίσχυση της ανάπτυξης. Η λογοκρισία ήταν λιγότερο διαδεδομένη, για παράδειγμα, όταν η ηγεσία θέσπισε μεταρρυθμίσεις που οδήγησαν στην οικονομική ευημερία. Μόνο όταν αυτή η πρόοδος σταμάτησε, το καθεστώς επέλεξε να ελέγξει τα μέσα μαζικής ενημέρωσης προκειμένου να περιορίσει την δημόσια δυσαρέσκεια.
Κατά την διάρκεια του Συνεδρίου του 1997, το οποίο χορήγησε δεύτερη θητεία στον πρώην πρόεδρο Jiang Zemin, ο Jiang ανακοίνωσε μια πολιτική που θα γινόταν μια από τις πιο μεταμορφωτικές μεταρρυθμίσεις της Κίνας προς την αγορά: Την μεγάλης κλίμακας ιδιωτικοποίηση κρατικών επιχειρήσεων. Το ίδιο έτος σηματοδότησε επίσης το λανσάρισμα της Southern Metropolis Daily, της πρώτης με πολλές επιρροές κρατικής εφημερίδας γνωστής για την σχετικά ανεξάρτητη δημοσιογραφία της. Κατά την διάρκεια της επόμενης δεκαετίας ή περίπου τόσο, οι αναφορές της εφημερίδας ήταν κατά καιρούς τόσο υπέρ της μεταρρύθμισης και επιθετικές, που συγκρούστηκε με τις κυβερνητικές οδηγίες. Για παράδειγμα, όταν το Πεκίνο έκρυβε την έκταση της επιδημίας SARS το 2002, η Southern Metropolis Daily ανέφερε ένα ξέσπασμα στην πατρίδα της, την Guangzhou. Την εποχή εκείνη, η κινεζική κυβέρνηση, η οποία ήταν σε μετάβαση μεταξύ των διοικήσεων του Τζιανγκ και του Χού, επέτρεψε να προχωρήσουν τα ρεπορτάζ επειδή η πιο χαλαρή λογοκρισία βοήθησε να συγκεντρωθεί η υποστήριξη του κοινού στις μεταρρυθμίσεις.
Ωστόσο, ο διάδοχος του Jiang, ο Hu Jintao, θεωρήθηκε ως κάτι λιγότερο από μεταρρυθμιστής, και η αντίδρασή του στην αναφορά της Daily σχετικά με το SARS το 2004, ένα χρόνο αργότερα, ήταν πολύ πιο σοβαρή. Διέταξε έρευνες για φερόμενα οικονομικά εγκλήματα της συντακτικής ομάδας της εφημερίδας, τα οποία πολλοί θεώρησαν ως τιμωρία για την ατρόμητη δημοσιογραφία της εφημερίδας. Καθώς το κοινό γινόταν όλο και πιο δυσαρεστημένο από την αδράνεια του Hu σχετικά με τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις, δεν ήταν έκπληξη το γεγονός ότι η διοίκησή του ενίσχυσε περαιτέρω τον έλεγχο των μέσων μαζικής ενημέρωσης.
Η λογοκρισία έγινε ακόμη πιο έντονη υπό τον Xi, ο οποίος ανέλαβε την στιγμή που η οικονομία άρχισε να επιβραδύνεται, πέφτοντας από την διψήφια ανάπτυξη σε κάτω από 7% σήμερα. Κατά την διάρκεια των τελευταίων πέντε ετών, όλα τα κυβερνητικά μέσα ενημέρωσης κλήθηκαν [1] να υποσχεθούν «απόλυτη πίστη» στο κόμμα. Ακόμη και οι δημοφιλείς λογαριασμοί των κοινωνικών μέσων μαζικής ενημέρωσης που επικεντρώνονται στα δρώμενα των διάσημων και στα κουτσομπολιά έχουν κατασταλεί [2] για υπονόμευση των «βασικών σοσιαλιστικών αξιών». Πιο πρόσφατα, το σκέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος που είναι αρμόδιο για την καταπολέμηση της διαφθοράς, αποκλίνοντας από τις παραδοσιακές οικονομικές έρευνές του, επέκρινε [3] κορυφαία πανεπιστήμια όπως τα Tsinghua και Peking, για «ιδεολογική αδυναμία». Και μόλις την περασμένη εβδομάδα, το Υπουργείο Πολιτισμού της Κίνας ζήτησε από μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας όπως η μηχανή αναζήτησης Baidu, ο ιστότοπος ηλεκτρονικού εμπορίου Alibaba και ο ιντερνετικός γίγαντας Tencent, να κλείσουν 291 πλατφόρμες βίντεο. Η κυβέρνηση έχει επίσης πιέσει μια πλειάδα εταιριών μέσων μαζικής ενημέρωσης να απολύσουν πάνω από 10.000 δημοσιογράφους.
Για να γίνει κατανοητή η διόγκωση της λογοκρισίας υπό τον Xi, αρκεί να δει κανείς τις διοικητικές εντολές που εκδίδει η ρυθμιστική Αρχή των μέσων μαζικής ενημέρωσης της Κίνας, η Κρατική Διοίκηση Τύπου, Εκδόσεων, Ραδιοφώνου, Ταινιών και Τηλεόρασης. Οι εντολές αυτές, συχνά εξαιρετικά μυστικοπαθείς, ελέγχουν το τι μπορούν και τι δεν μπορούν να καλύψουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουνίου του 2007, λίγο πριν ξεκινήσει η δεύτερη θητεία του Χού, ο ρυθμιστικός φορέας εξέδωσε 58 εντολές στα κινεζικά μέσα ενημέρωσης. Αλλά υπό τον Xi, κατά το πρώτο εξάμηνο του 2017, εξέδωσε 115.
Λόγω της εκστρατείας του κατά της διαφθοράς, ο Xi κατάφερε να εδραιώσει την εξουσία του και είναι πλέον ο ισχυρότερος Κινέζος ηγέτης από την εποχή του Μάο Τσε Τουνγκ. Επομένως, θα ήταν λάθος να υποθέσουμε ότι δεν έχει την απαραίτητη πολιτική βούληση να επιδιώξει τουλάχιστον ορισμένες ουσιαστικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Την έχει. Επιπλέον, ο Xi κατανοεί ότι η περαιτέρω ιδιωτικοποίηση του κρατικού τομέα, η κατάργηση του συστήματος των hukou (σύστημα εγγραφής νοικοκυριών) το οποίο συνδέει τα οφέλη των πολιτών από το δημόσιο με τις ιδιαίτερες πατρίδες τους και εμποδίζει την κινητικότητα του εργατικού δυναμικού, και το να καταστούν ανοιχτές και διαφανείς οι χρηματοπιστωτικές αγορές, είναι όλα καθοριστικά για την ανάπτυξη. Εάν ο Κινέζος πρόεδρος δεν προχωρήσει με αυτές τις μεταρρυθμίσεις, θα πρόκειται για μια εσκεμμένη απόφαση.
Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό; Είναι πιθανό ότι ο Xi εφαρμόζει μια μακρόχρονη στρατηγική. Αν κατά την διάρκεια της δεύτερης θητείας του, ο Xi συνεχίσει να καθυστερεί την απελευθέρωση της οικονομίας της Κίνας, η εξουσία του θα έχει παραγάγει δέκα χρόνια απογοήτευσης, που θα χαρακτηρίζονται από αργή ανάπτυξη και έλλειψη μεταρρυθμίσεων. Για να αποφευχθεί αυτή η κληρονομιά, είναι δυνατόν, και μάλιστα πιθανόν, ότι ο Xi μπορεί να επιδιώξει μια τρίτη θητεία, όπως μερικοί έχουν υποθέσει [4], δεδομένου ότι δεν έχει προετοιμάσει δημοσίως έναν διάδοχο όπως έπραξαν όλοι οι προηγούμενοι ηγέτες. Επιπλέον, ο Xi θα πρέπει να προτείνει μια επιθετική ατζέντα με τεράστιες μεταρρυθμίσεις στην τρίτη θητεία του για να αντισταθμίσει αυτό που θα είναι τότε μια δεκαετία αδράνειας. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να αντιμετωπιστεί ευνοϊκά από τον κινεζικό λαό. Το αν ο Xi το καταφέρει αυτό τελικά είναι μια εικασία.
Η ανάλυση της ατζέντας του Xi και η παρακολούθηση όλων των αλλαγών στην ηγεσία του κόμματος κατά την διάρκεια του επερχόμενου εθνικού συνεδρίου θα προσφέρουν σίγουρα κάποιες ενδείξεις σχετικά με το πού θα κατευθυνθεί η χώρα τα επόμενα πέντε χρόνια. Ωστόσο, η παρακολούθηση της πολιτικής του Xi για την λογοκρισία θα δείξει περισσότερα για τις πραγματικές του προθέσεις όσον αφορά τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις.
* Ο WEIFENG ZHONG είναι ερευνητικός συνεργάτης Σπουδών Οικονομικής Πολιτικής στο American Enterprise Institute.
(Στην φωτογραφία : Ο αρχηγός του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας, Xi Jinping, διαβάζει στην Μεγάλη Αίθουσα του Λαού, στο Πεκίνο, στις 10 Μαρτίου 2013. KIM KYUNG-HOON / REUTERS)
Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.
Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2017-07-04/reading-xi-jinping
Σύνδεσμοι:
[1] https://blogs.wsj.com/chinarealtime/2016/02/19/in-rare-state-media-tour-...
[2] https://www.nytimes.com/2017/06/09/world/asia/china-celebrity-news-wecha...
[3] https://www.ft.com/content/88191d36-54b4-11e7-9fed-c19e2700005f
[4] http://foreignpolicy.com/2015/04/01/xi-jinping-forever-china-president-t...
