Πώς έφτασε η εξωτερική πολιτική να διχάζει την Αμερική
Και τι σημαίνει αυτό για την ηγεσία των ΗΠΑ
Sarah Kreps
(Πηγή : http://foreignaffairs.gr/)
Έχουν περάσει 15 χρόνια από τότε που ο ιστορικός Robert Kagan διακήρυξε [1] ότι οι Αμερικανοί προέρχονται από τον Άρη και οι Ευρωπαίοι από την Αφροδίτη.
Κατά την άποψή του, οι δύο αντιμετώπισαν ασυμβίβαστες διαφορές, με τους Αμερικανούς να ευνοούν την ισχύ και τον εξαναγκασμό και τους Ευρωπαίους να ασχολούνται με την διπλωματία και τον νόμο. Ένας από τους λόγους για τους οποίους ο χαρακτηρισμός έγινε viral [στμ: διαδόθηκε σαν ιός] -εάν υπήρχε μια τέτοια έννοια το 2002- είναι ότι συνέπεσε με την πορεία προς τον πόλεμο στο Ιράκ, κάτι που φαινόταν να ενισχύει την θέση του ότι «οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί δεν έχουν πλέον κοινή άποψη για τον κόσμο».
Με μια πρώτη ματιά, η συμπεριφορά του προέδρου των ΗΠΑ, Donald Trump, από τότε που ανέλαβε καθήκοντα φαίνεται να επιβεβαιώνει μια τέτοια άποψη. Αποσύρθηκε από την συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή˙ επέδειξε απροθυμία να επιβεβαιώσει το άρθρο 5, την διάταξη συλλογικής άμυνας του ΝΑΤΟ˙ και ανακήρυξε την Γερμανία «πολύ κακή» [2] σχετικά με το εμπόριο. Αλλά υπό μια πιο προσεκτική εξέταση, θα μπορούσε να είναι πιο ακριβές να πούμε ότι τόσο στην Ευρώπη όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι μη-μητροπολιτικές μάζες προέρχονται από τον Άρη και οι μητροπολιτικές ελίτ προέρχονται από την Αφροδίτη.
Βάλτε σε ένα δωμάτιο μέλη του κατεστημένου της εξωτερικής πολιτικής της Ουάσινγκτον και μέλη της μητροπολιτικής ελίτ του Λονδίνου και δεν θα υπάρχει σχεδόν καμιά διαφορά μεταξύ οποιωνδήποτε πολιτικών τους απόψεων. Συγκεντρώστε οποιαδήποτε ομάδα των υπερατλαντικών ελίτ στην Μπρατισλάβα, το Μόναχο ή τη Νέα Υόρκη και θα υπάρξει μια ομόφωνη εκδήλωση αποτροπιασμού για την διάρρηξη της φιλελεύθερης διεθνούς τάξης από τον Trump [3] -ένα σύνολο θεσμών βασισμένων σε κανόνες που επικεντρώνονται στις ανοικτές αγορές, την συλλογική ασφάλεια και την δημοκρατία- που οι Ηνωμένες Πολιτείες συνέβαλαν στο να καθιερωθούν μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι μια τάξη που ευνοεί [4] την διαιώνιση της αμερικανικής ισχύος μακροπρόθεσμα. Οι ελίτ της εξωτερικής πολιτικής στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι αφοσιωμένες σε αυτήν την τάξη και εκφράζουν με συντριπτική πλειοψηφία [5] υποστήριξη για το ελεύθερο εμπόριο, τα Ηνωμένα Έθνη και έναν ενεργό ρόλο για τις Ηνωμένες Πολιτείες στον κόσμο και στην υποστήριξη των συμμάχων τους, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει χρήση στρατιωτικής βίας. Αλλά αυτά τα ίδια τα ζητήματα έχουν δημιουργήσει σημαντικές διαφορές μεταξύ των ελίτ της Ουάσινγκτον και μεγάλων ομάδων του αμερικανικού πληθυσμού των οποίων έχουν την ευθύνη να εκπροσωπούν.
ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΥΟ ΧΩΡΩΝ
Αυτή η «ιστορία δύο χωρών» -και οι επιπτώσεις που έχει στην εξωτερική πολιτική- είναι πιο εμφανής στις Ηνωμένες Πολιτείες από ό, τι στην Ευρώπη. Λόγω των τεράστιων ανισοτήτων στις Ηνωμένες Πολιτείες, η γεωγραφία σήμερα υπαγορεύει τις πιθανότητες επιτυχίας ενός ατόμου. Ο ταχυδρομικός κώδικας στον οποίο αναθρέφεται ένας Αμερικανός είναι ένας σημαντικός καθοριστικός παράγοντας [6] για το πόσα χρήματα θα κάνει στην ζωή του/της. Για διάφορους λόγους [7], οι Αμερικανοί είναι λιγότερο κινητικοί [8] τώρα από όσο ήταν κατά τα έτη από το 1948. Ο αυτο-διαχωρισμός –όμοιος ομοίω αεί πελάζει- οδήγησε σε αυξανόμενη πολιτική πόλωση, καθώς η έκθεση σε εναλλακτικές απόψεις ξεθώριασε και μια νοοτροπία «εμείς εναντίον αυτών» έχει παγιωθεί.
Πολλή από την επακόλουθη ανησυχία σχετικά με την ακινησία, την ανισότητα και την πόλωση των Αμερικανών επικεντρώθηκε στις εγχώριες [9] συνέπειες. Αλλά αρχίζουν να υπάρχουν επιπτώσεις και στην εξωτερική πολιτική επίσης, όπως η αποκάλυψη των ρηγμάτων στην ιδέα ότι οι Αμερικανοί είναι όλοι από έναν πλανήτη, είτε αυτός είναι ο Άρης είτε η Αφροδίτη.
Το 2016, ο Trump κέρδισε [10] την υποστήριξη των ψηφοφόρων που ζουν στο 85% της χώρας, κυρίως στις αγροτικές περιοχές, αλλά έχασε ουσιαστικά κάθε μητροπολιτική περιοχή της χώρας -έτσι κέρδισε το εκλογικό σώμα αλλά έχασε την λαϊκή ψήφο. Οι έρευνες δείχνουν ότι αυτές οι ομάδες -οι μη-μητροπολιτικοί πολίτες που υποστήριζαν τον Τραμπ και τα μητροπολιτικά εκλογικά σώματα που υποστήριζαν την Δημοκρατική υποψήφια, Χίλαρι Κλίντον- χωρίζονται όχι μόνο από την γεωγραφία αλλά και από τα έντονα και αυξανόμενα σχίσματα στο πώς βλέπουν την φιλελεύθερη διεθνή τάξη.
Σήμερα, τα δύο τρίτα των Δημοκρατικών εξέφρασαν την άποψή [11] ότι το ελεύθερο εμπόριο είναι καλό για τις Ηνωμένες Πολιτείες (από 57% το 2009), σε σύγκριση με το 36% των Ρεπουμπλικανών. Αν και σύμφωνα με μια έρευνα του Pew, το 49% του συνόλου του πληθυσμού συμφωνεί ότι δεν υπάρχουν περιστάσεις στις οποίες τα βασανιστήρια να είναι αποδεκτά, μόνο το 27% των Ρεπουμπλικανών συμμερίζεται αυτή την άποψη (σε σύγκριση με το 67% των Δημοκρατικών). Σχεδόν το 60% των ερωτηθέντων Δημοκρατικών υποδεικνύουν [12] ότι η αλλαγή του κλίματος αποτελεί σοβαρή απειλή και ότι η χώρα θα πρέπει να την αντιμετωπίσει «ακόμη και αν αυτό συνεπάγεται σημαντικό κόστος», σε σύγκριση με μόλις 12% των Ρεπουμπλικάνων. Όπως δείχνουν τα στοιχεία αυτά, όσον αφορά την εξωτερική πολιτική, οι Ρεπουμπλικάνοι προέρχονται από τον Άρη και οι Δημοκρατικοί είναι από την Αφροδίτη.
Οι συνέπειες πηγαίνουν πέρα από μια άσκηση στην ονοματολογία. Τέτοιες ακραίες κομματικές διαφορές σημαίνουν ότι η αλλαγή στον Λευκό Οίκο μπορεί να δημιουργήσει μια αίσθηση σπασμού της εξωτερικής πολιτικής. Οι διοικήσεις των Δημοκρατικών θα τείνουν να είναι αρκετά άνετες στο εξωτερικό, καθώς προωθούν τους διεθνείς θεσμούς. Οι Ρεπουμπλικανοί, αντανακλώντας τις πιο σκεπτικιστικές απόψεις των ψηφοφόρων τους, θα τείνουν να είναι πιο εχθρικοί και να υποχωρούν από τις δεσμεύσεις των ΗΠΑ.
Παρά τις ταλαντώσεις αυτές στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, οι προβλέψεις [13] ενός Αμερικανο-ευρωπαϊκού διαζυγίου μπορεί να είναι ιδιαίτερα υπερβολικές, όπως είναι και οι θρήνοι ότι η απώλεια της αμερικανικής ηγεσίας θα σημάνει είτε το τέλος [14] της φιλελεύθερης διεθνούς τάξης είτε την μεταφορά της διεθνούς ηγεσίας στην Κίνα [15] ή στην Γερμανία [16]. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η παγκόσμια διακυβέρνηση [17] συνίσταται σε κάτι περισσότερο από το ό, τι συμβαίνει στις συναντήσεις του G-7 μεταξύ των αρχηγών κρατών. Κρυμμένοι από κάτω, σε υποεθνικό επίπεδο, βρίσκονται ολοένα και πιο επιφανείς και σημαντικοί τρόποι για να διαιωνιστεί η αμερικανική ηγεσία της φιλελεύθερης διεθνούς τάξης.
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΩΝ ΗΠΑ
Για ορισμένα ζητήματα, όπως η δέσμευση των Ηνωμένων Πολιτειών στο ΝΑΤΟ, η καθιέρωση μιας παγκόσμιας διακυβέρνησης χωρίς την ομοσπονδιακή κυβέρνηση είναι κάτι περισσότερο από πρόκληση, επειδή οι προηγμένες βιομηχανικές δημοκρατίες διαθέτουν εθνικές στρατιωτικές δυνάμεις και όχι κρατικές πολιτοφυλακές που θα μπορούσαν να ενισχύσουν και να εκπληρώσουν, για παράδειγμα, τις δεσμεύσεις συλλογικής άμυνας του ΝΑΤΟ.
Αλλά σε άλλα διακρατικά θέματα, η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν έχει μονοπώλιο στο είδος της ισχύος που έχει σημασία. Η κλιματική αλλαγή είναι ίσως το καλύτερο παράδειγμα. Ο Trump δηλώνοντας την απόσυρση των Ηνωμένων Πολιτειών από την συμφωνία του Παρισιού είπε ότι «εκλέχτηκα για να εκπροσωπώ τους πολίτες του Πίτσμπουργκ, όχι του Παρισιού». Λίγο μετά την ανακοίνωση, ο δήμαρχος του Πίτσμπουργκ, Bill Peduto, ανάρτησε ένα tweet ότι η πόλη του, της οποίας περισσότερο από το 75% των ψηφοφόρων της πήγαν με την Κλίντον στις προεδρικές εκλογές, θα συνεχίσει [18] να εργάζεται προς την κατεύθυνση των κλιματικών στόχων του Παρισιού. Ο Peduto είναι μέρος της Εθνικής Ατζέντας των Δημάρχων για το Κλίμα (Mayors National Climate Action Agenda), μια πρωτοβουλία που υπογράφηκε από 68 δημάρχους και έχει δεσμευτεί υπέρ των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού. Η Καλιφόρνια, που είναι η πέμπτη μεγαλύτερη οικονομία παγκοσμίως[19] , θεσπίζει αυστηρές προδιαγραφές εκπομπών και ενεργειακής απόδοσης για τα οχήματα και τις συσκευές, κάτι που όχι μόνο θα καθοδηγήσει την βιομηχανία στο πώς θα επενδύει θα και εμπορεύεται τα προϊόντα της αλλά επίσης συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων μείωσης των εκπομπών της χώρας. Η πολιτεία έχει ακόμη δηλώσει [20] ότι θα επιδιώξει μια δική της κλιματική συμφωνία με την Κίνα.
Εν τω μεταξύ, ο προϋπολογισμός που πρότεινε ο Trump θα περικόψει την εξωτερική βοήθεια των ΗΠΑ, ένα σχέδιο που ικανοποίησε το 68% των Ρεπουμπλικανών, αλλά μόνο το 42% των Δημοκρατικών. Αλλά και στον τομέα αυτό, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν πρέπει να ξεγραφτούν πολύ γρήγορα. Οι Αμερικανοί κατέχουν την υψηλότερη θέση στον κόσμο για φιλανθρωπικούς σκοπούς ως ποσοστό του ΑΕΠ. Μόνο το Ίδρυμα Bill & Melinda Gates [21], με βάση τα 4,2 δισεκατομμύρια δολάρια που δαπανήθηκαν σε άμεση επιχορήγηση υποστήριξης το 2015, είναι ο δέκατος μεγαλύτερος χορηγός αναπτυξιακής βοήθειας στον κόσμο. Οι μεμονωμένοι Αμερικανοί και τα ιδρύματα των ΗΠΑ μπορούν να συνεχίσουν να διαμορφώνουν το αναπτυξιακό τοπίο, ακόμη και αν η Ουάσιγκτον μειώσει την εξωτερική βοήθεια των ΗΠΑ υπό τον Trump.
Η διεθνής συνεργασία και η ηγεσία στον τομέα της τεχνολογίας είναι ακόμη ένας τρίτος τομέας στον οποίο οι μη κυβερνητικές οντότητες μπορούν να εκπροσωπήσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες στην παγκόσμια σκηνή, ακόμη και όταν οι ομοσπονδιακές δεσμεύσεις των ΗΠΑ παρακμάζουν. Για παράδειγμα, το Facebook και η Google αναλαμβάνουν ηγετικό ρόλο στην γεφύρωση [22] του παγκόσμιου ψηφιακού χάσματος, μια καινούργια εταιρεία (start-up) της Silicon Valley, γνωστή ως Zipline, χρησιμοποιεί drones για την παροχή ιατρικών αναλωσίμων στην Ρουάντα [23] και ένα δίκτυο που εδρεύει στις ΗΠΑ και ονομάζεται UAViators [24] προωθεί την ασφαλή ανάπτυξη drones και ρομπότ για να βοηθού σε ανθρωπιστικές κρίσεις.
Παραδόξως, η ίδια γεωγραφική και πολιτική πόλωση που έχει προκαλέσει τέτοιες ακραίες διαφορές επί της εξωτερικής πολιτικής εντός της χώρας μπορεί επίσης να συμβάλει στην διαστρωμάτωση μιας διεθνούς διακυβέρνησης που θα ξεπερνά κάθε εκάστοτε κυβέρνηση. Τίποτα δεν εμποδίζει τις μητροπολιτικές περιοχές των Ηνωμένων Πολιτειών, τα άτομα, τα ιδρύματα και τις επιχειρήσεις να αναλάβουν ηγετικό ρόλο στην διατήρηση της φιλελεύθερης διεθνούς τάξης. Στην πραγματικότητα, η συνέχισή της μπορεί να εξαρτηθεί από αυτό.
* Η SARAH KREPS είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Διακυβέρνησης και επίκουρη καθηγήτρια Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Cornell. Είναι συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο Drones: What Everyone Needs to Know.
(Στην φωτογραφία : Ένας ανθρακωρύχος πριν από την έναρξη της απογευματινής του βάρδιας σε ανθρακωρυχείο κοντά στο Gilbert, στην Δυτική Βιρτζίνια των ΗΠΑ, στις 22 Μαΐου 2014. ROBERT GALBRAITH / REUTERS)
Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.
Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2017-06-14/how-for...
Σύνδεσμοι:
[1] http://www.hoover.org/research/power-and-weakness
[2] https://www.bloomberg.com/politics/articles/2017-05-26/trump-says-german...
[3] http://www.gmfus.org/publications/what-liberal-international-order
[4] https://www.amazon.com/Coalitions-Convenience-United-Military-Interventi...
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2015-06-09/measuring
[6] https://www.brookings.edu/blog/brookings-now/2015/06/02/these-maps-from-...
[7] https://www.citylab.com/equity/2017/02/american-mobility-has-declined/51...
[8] http://time.com/4677919/tyler-cowen-book/
[9] https://www.brookings.edu/blog/social-mobility-memos/2015/05/29/economic...
[10] https://www.nytimes.com/interactive/2016/11/16/us/politics/the-two-ameri...
[11] http://www.pewresearch.org/fact-tank/2017/04/25/support-for-free-trade-a...
[12] https://www.thechicagocouncil.org/publication/america-divided-political-...
[13] http://foreignpolicy.com/2017/05/30/in-praise-of-a-transatlantic-divorce...
[14] http://www.japantimes.co.jp/opinion/2017/02/23/commentary/world-commenta...
[15] http://thediplomat.com/tag/liberal-international-order/
[16] https://www.nytimes.com/2017/05/28/world/europe/angela-merkel-trump-alli...
[17] http://press.princeton.edu/titles/7712.html
[18] http://www.climate-mayors.org/mncaa-overview/
[19] http://www.independent.co.uk/news/business/news/brexit-pound-value-uk-ec...
[20] http://www.independent.co.uk/news/world/americas/us-politics/california-...
[21] http://www.gatesfoundation.org/Who-We-Are/General-Information/Foundation...
[22] http://socialchange.ogilvypr.com/innovating-for-a-more-connected-world/
[23] http://www.bbc.com/news/technology-37646474
[24] https://www.virgin.com/virgin-unite/business-innovation/humanitarian-sky...
