Η επίσκεψη Μπάιντεν και η νέα πολιτική της Κύπρου
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΕΛΛΙΣ
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)
Η συζήτηση στην κατοικία του Κύπριου πρόεδρου, τον περασμένο Μάιο, έθεσε τα θεμέλια για τη μεγάλη ανατροπή. Συνομιλητής του Νίκου Αναστασιάδη ήταν ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν.
Αρχικά προβλεπόταν μια εθιμοτυπική συνάντηση 20 λεπτών. Εξελίχθηκε σε μια σχεδόν τρίωρη συζήτηση ουσίας, στην οποία τέθηκαν επί τάπητος νέοι συσχετισμοί και συνεργασίες στην περιοχή. Η αναρρίχηση Σίσι στην προεδρία της Αιγύπτου λίγες εβδομάδες αργότερα και συγκεκριμένες στρατηγικές κινήσεις τις οποίες υλοποιεί η Λευκωσία, μετατρέπουν τη «μικρή Κύπρο» σε πρωταγωνιστή μεγάλων εξελίξεων στη γεωπολιτική σκακιέρα της Αν. Μεσογείου.
Ο κ. Μπάιντεν, ο πρώτος αντιπρόεδρος των ΗΠΑ ύστερα από 52 χρόνια που επισκέφθηκε τη Λευκωσία, ενθάρρυνε τη μετεξέλιξη της Κύπρου σε «γέφυρα» μεταξύ Ισραήλ και Αιγύπτου, δίνοντας έμφαση και στην ενεργειακή διάσταση, καθώς στην αξιοποίηση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων εμπλέκονται όχι μόνον οι χώρες της περιοχής αλλά και ενεργειακοί δυτικοί κολοσσοί που προσβλέπουν σε σημαντικά κέρδη.
Η μεταστροφή της κυπριακής πολιτικής είχε αρχίσει από τον περασμένο Αύγουστο όταν η Ουάσιγκτον προετοιμαζόταν για επίθεση κατά της Συρίας. Η Λευκωσία ανταποκρίθηκε θετικά στο αμερικανικό αίτημα να ενεργοποιήσει τα προηγμένα αντιβαλλιστικά της συστήματα για να παράσχει κάλυψη στα πολεμικά πλοία των ΗΠΑ που αναπτύσσονταν στην περιοχή.
Στο πλαίσιο της νέας προσέγγισης της Κύπρου δεν υπάρχουν πλέον «ταμπού» για τη χρήση οπλισμού. Ετσι, η Λευκωσία αποφάσισε να προμηθεύσει με όπλα τον Λίβανο ο οποίος απειλείται από τους τζιχαντιστές. Τώρα αποφάσισε να συστρατευθεί στη συμμαχία των προθύμων κατά του ISIS, ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται και η διαμόρφωση στρατηγικής συνεργασίας με τη Γαλλία -την άνοιξη ο Φρανσουά Ολάντ θα επισκεφθεί τη Λευκωσία- στο πλαίσιο της οποίας η Κύπρος προσέφερε την αεροπορική βάση «Ανδρέας Παπανδρέου» για χρήση από γαλλικά μαχητικά στις επιχειρήσεις κατά των τζιχαντιστών. Από τους Αδέσμευτους στη συμμετοχή σε μια στρατιωτική επιχείρηση της Δύσης και στην προσδοκία της ένταξης στο ΝΑΤΟ, το άλμα είναι μεγάλο.
Η αναβάθμιση των σχέσεων με τις ΗΠΑ ήταν εμφανής και στην πρόσφατη Γενική Συνέλευση των Ην. Εθνών. Ο κ. Αναστασιάδης συναντήθηκε επί μία ώρα με τον κ. Μπάιντεν, είδε επίσης τον υπ. Εξωτερικών Τζον Κέρι, ενώ συνεχείς διαβουλεύσεις με Αμερικανούς αξιωματούχους είχαν και οι δύο στενοί του συνεργάτες και συνδιαμορφωτές του επαναπροσανατολισμού της κυπριακής εξωτερικής πολιτικής, ο υπ. Εξωτερικών Ι. Κασουλίδης και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Ν. Χριστοδουλίδης.
Υπό το πρίσμα των παραπάνω εξελίξεων, αποτιμούν κάποιοι και την ξαφνική επιλογή δύο μεγάλων αμερικανικών funds (Ross, Third Point) να σπεύσουν να επενδύσουν στην Κύπρο και ουσιαστικά να διασώσουν την Τράπεζα Κύπρου και την Ελληνική Τράπεζα. Ο «αμερικανικός δάκτυλος» στις κυπριακές τράπεζες, όπου εξακολουθούν να διατηρούν μεγάλες καταθέσεις Ρώσοι επιχειρηματίες και φίλοι του περιβάλλοντος Πούτιν, δεν ενθουσίασε τη Μόσχα.
Στο «μέτωπο» με την Αγκυρα και με υπαρκτό τον κίνδυνο τουρκικών παρενοχλήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ, η αμερικανική κυβέρνηση διαμήνυσε την πρόθεσή της να διασφαλίσει την απρόσκοπτη εκμετάλλευση των πηγών ενέργειας στην οποία συμμετέχει και αμερικανική εταιρεία. Ενα επιπρόσθετο «δίχτυ» προστασίας προσφέρει ήδη η ισραηλινή αεροπορία που κάνει αισθητή την παρουσία της στον εναέριο χώρο της περιοχής και έχει αναχαιτίσει τουρκικά μαχητικά.
Το νέο γεωπολιτικό παζλ συμπληρώνει η Ελλάδα, η οποία, πέραν της αυτονόητης συμπόρευσης με την Κύπρο, αναπτύσσει τις δικές της στενές σχέσεις με το Ισραήλ και την Αίγυπτο. Παρότι Αθήνα και Λευκωσία επιμένουν ότι η εξέλιξη δεν έχει αντιτουρκικό χαρακτήρα, είναι γεγονός πως η απρόβλεπτη και συχνά ερειστική συμπεριφορά του Ταγίπ Ερντογάν έναντι τόσο του Ισραήλ όσο και της Αιγύπτου, έχει «διευκολύνει» τη σταδιακή πορεία προς μια ντε φάκτο τετραμερή συνεργασία. Καθοριστική, πάντως, θεωρείται η στάση της Αιγύπτου. Σε κάθε ευκαιρία ο πρόεδρος Σίσι δηλώνει ότι αναγνωρίζει τη σημαντική στήριξη που έλαβε από την Κύπρο και το γεγονός ότι ο Ι. Κασουλίδης ήταν ο πρώτος δυτικός αξιωματούχος που πήγε και τον συνάντησε στο Κάιρο, όταν ακόμη η ηγεσία βρισκόταν υπό αμφισβήτηση, όπως και το ότι ο Ν. Αναστασιάδης ήταν ο πρώτος ξένος ηγέτης που τον επισκέφθηκε επίσημα. Σε λίγες εβδομάδες αναμένεται συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας, Κύπρου και Αιγύπτου στη Λευκωσία, ενώ θα ακολουθήσει σύνοδος των ηγετών των τριών χωρών, στο Κάιρο.
Στο πρακτικό επίπεδο, η Αίγυπτος έχει τεράστια ανάγκη από αέριο και διαθέτει δύο τερματικά που δεν χρησιμοποιούνται. Ετσι, συμφωνήθηκε να μεταφέρεται αέριο από τα ισραηλινά και κυπριακά κοιτάσματα στα αιγυπτιακά τερματικά. Για να μη σπεύσουν οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι να κατηγορήσουν τον πρόεδρο Σίσι ότι «συνεργάζεται με τους σιωνιστές», θα επιλεγεί η λύση της προμήθειας της Κύπρου με ισραηλινό αέριο και ταυτόχρονα η μεταφορά κυπριακού αερίου στην Αίγυπτο.
