ΕΛΕΝΗ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗ, ΣΩΤΗΡΗΣ ΝΙΚΑΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ Π. ΤΕΡΖΗΣ
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)
«Πήραμε τον ασθενή με 3 πακέτα τσιγάρα την ημέρα, 2 μπουκάλια ουίσκι, 8 χοτ ντογκ. Ηταν η πιο βαριά περίπτωση που μας έτυχε, και τώρα τρέχει... τζόκινγκ». Με τον τρόπο αυτό περιγράφει υψηλόβαθμο στέλεχος των Βρυξελλών την κατάσταση στην οποία ήταν η Ελλάδα πριν από τέσσερα χρόνια και τη διαδρομή που έχει διανύσει έως τώρα. Πλέον το ζητούμενο είναι ο «ασθενής» να φθάσει σε σημείο να μπορεί να «τρέξει» και μάλιστα μόνος του. Χωρίς τις οδηγίες, τις κατευθύνσεις και την επιτήρηση άλλων.
Το πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση θα επιχειρήσει σήμερα το απόγευμα η «ελληνική τρόικα» των Γκ. Χαρδούβελη, Γ. Στουρνάρα και Στ. Παπασταύρου κατά το προγραμματισμένο ραντεβού τους με την επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ. Παρά το γεγονός ότι, όπως λένε οι Βρυξέλλες, «το ΔΝΤ θα είναι πολύ χαρούμενο να ξεφορτωθεί την Ελλάδα καθώς είναι η πιο περίπλοκη κυβέρνηση που έχουν αναλάβει», τα μηνύματα που έστειλε προ διημέρου η κ. Λαγκάρντ σηματοδοτούν τη διάθεση του Ταμείου να διατηρήσει τα μάτια του πάνω στην Ελλάδα και το προσεχές διάστημα.
Χαρδούβελης, Στουρνάρας και Παπασταύρου (οι δύο τελευταίοι είχαν τετ α τετ με την κ. Λαγκάρντ εντός του Ιουνίου στο Παρίσι, το οποίο και επιχειρήθηκε να μείνει κρυφό) θα επιδιώξουν να κωδικοποιήσουν με τη «σιδηρά κυρία» του IMF έναν βασικό οδικό χάρτη που θα έχει ως στόχο να διασφαλίσει προϋποθέσεις: διάλυση της τρόικας, κάτι που εκ των πραγμάτων μπορεί να συμβεί μόνον με την αποχώρηση του ΔΝΤ από το σχήμα εποπτείας της Ελλάδας, αποφυγή ενός νέου προγράμματος, έστω και «προληπτικού» τύπου, εφόσον προϋποθέτει υπογραφή μνημονίου συνεργασίας με συγκεκριμένους όρους, και εν τέλει έξοδο της Ελλάδας στις αγορές, υπό τις ευλογίες του ΔΝΤ και της Ευρωζώνης, καθώς σε διαφορετική περίπτωση το «άλμα πίστης» της Αθήνας στις αγορές μπορεί κάλλιστα να αποδειχθεί άλμα στο κενό. Το «συναινετικό διαζύγιο», όπως το χαρακτηρίζει η Αθήνα ή η «εξέλιξη της σχέσης» για την οποία μίλησε, την Πέμπτη, η κ. Λαγκάρντ προϋποθέτει ελάχιστες προστριβές μεταξύ Αθήνας και πιστωτών.
Με άλλα λόγια, η έξοδος της Αθήνας πρέπει να γίνει με τρόπο συναινετικό, που παράλληλα, όμως, θα επιτρέπει στην ελληνική κυβέρνηση να δώσει πανηγυρικούς τόνους. Αντίστοιχες, βέβαια, είναι και οι επιδιώξεις των πιστωτών. Αν υπάρξει success story, όλοι θα θελήσουν ένα μερίδιο επιτυχίας. Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι ότι η ΕΚΤ, μέσω Μάριο Ντράγκι, το ΔΝΤ, μέσω Κριστίν Λαγκάρντ και Πόουλ Τόμσεν, κάποιοι στις Βρυξέλλες και, σίγουρα, οι αγορές που «έσπρωξαν» προς τα πάνω τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων, εκτιμούν ότι ο ασθενής χρειάζεται έστω και... προληπτικού χαρακτήρα αγωγή, προκειμένου να μην... ξανακυλήσει. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, από σήμερα έως και την τελευταία ημέρα του έτους, υπάρχουν 16... κάβοι που θα πρέπει να περάσει η κυβέρνηση για να φθάσει στον στόχο της απεμπλοκής από το Μνημόνιο.
Αύριο, συνεδριάζει το Εurogroup στο Λουξεμβούργο. Αν και η συζήτηση δεν θα περιστραφεί γύρω από την Ελλάδα, είναι βέβαιο ότι στους διαδρόμους θα γίνουν συζητήσεις για την πορεία της ελληνικής οικονομίας. Οι εκπρόσωποι της τρόικας θα ενημερώσουν τους υπουργούς Οικονομικών της Ευρωζώνης για το τι είδαν στην Αθήνα τις προηγούμενες ημέρες και ποια θέματα είναι ανοικτά.
Πολιτική διαπραγμάτευση
Η συνάντηση της «ελληνικής τρόικας» με την Κριστίν Λαγκάρντ αλλά και η συνεδρίαση του Eurogroup ανοίγουν τη νέα φάση πολιτικών διαπραγματεύσεων, που εγκαινίασε ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς στις συναντήσεις του με Αγκελα Μέρκελ και Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ. Δεν αποκλείεται, δε, να τις επαναλάβει, καθώς στις 23 Οκτωβρίου έχει προγραμματιστεί Σύνοδος Κορυφής στις Βρυξέλλες και ήδη υπάρχουν διεργασίες για συναντήσεις του Ελληνα πρωθυπουργού στο περιθώριο της Συνόδου.
«Σε αυτή τη διαπραγμάτευση είναι σημαντικό να κρατηθούμε όλοι συγκεντρωμένοι στο τι πρέπει να γίνει και να μην αναλωθούμε στο να κρατάμε πάγιες θέσεις. Κάτι που έγινε τις προηγούμενες ημέρες στην Αθήνα» σημειώνουν με νόημα στελέχη των Βρυξελλών, δείχνοντας ότι, εκ των πραγμάτων, η διαπραγμάτευση εισέρχεται στην τελική της φάση όπου όλα θα μπουν στο τραπέζι προς αναζήτηση μιας τελικής συμφωνίας.
Το ορόσημο του Οκτωβρίου, όμως, είναι η ανακοίνωση των τεστ αντοχής από την ΕΚΤ που αναμένεται να γίνει μεταξύ 24ης και 27ης Οκτωβρίου.
Τα τεστ της ΕΚΤ θα δείξουν ποιες είναι οι πιθανές νέες κεφαλαιακές ανάγκες των ελληνικών τραπεζών. Πληροφορίες θέλουν την κυβέρνηση να έχει ήδη μία πρώτη εικόνα (σ.σ. κάτι που, προφανώς, διαψεύδουν με ένταση οι συνεργάτες του κ. Σαμαρά) και η εκτίμηση είναι ότι οι όποιες, μικρές, ανάγκες θα καλυφθούν από ιδιωτικά κεφάλαια, εξέλιξη που θα αποδεσμεύσει τα 11 δισ. ευρώ του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας για να αξιοποιηθούν είτε στη μείωση του χρέους, είτε στην κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών της χώρας. Πρόκειται για το τυρί, διότι υπάρχει και «φάκα». Και αυτή είναι ότι προκειμένου να αξιοποιήσει η Ελλάδα τα κεφάλαια του ΤΧΣ σε σκοπούς που δεν έχουν να κάνουν με τις τράπεζες, πρέπει η απόφαση αυτή να λάβει το «πράσινο φως» μιας σειράς ευρωπαϊκών κοινοβουλίων. Γι’ αυτό και το ισχυρό σενάριο, μέχρι πρότινος, ήταν τα χρήματα αυτά να επιστραφούν, μειώνοντας το χρέος.
Ο Νοέμβριος της κρίσης
Με το «καλημέρα» του Νοεμβρίου, ξεκινάει και τυπικά να λειτουργεί η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπό τον κ. Γιουνκέρ, στην ηγεσία του οποίου η Αθήνα έχει στηρίξει σε μεγάλο βαθμό την επιτυχία της πολιτικής διαπραγμάτευσης που είναι αποφασισμένη να διεξάγει. Βέβαια, η απόρριψη της Σλοβένας υποψήφιας επιτρόπου δημιουργεί ενδεχομένως καθυστέρηση στην ανάληψη των καθηκόντων της νέας επιτροπής, κάτι που ως ντόμινο μπορεί να οδηγήσει σε νέα καθυστέρηση και την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων. Αλλωστε, ο ίδιος ο κ. Γιουνκέρ σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις του αναδεικνύει ως μείζονα προτεραιότητα της νέας Κομισιόν τη γρήγορη οριστικοποίηση της «επόμενης ημέρας» της Ελλάδας. Εφόσον δεν ανατραπεί το πρόγραμμα, στο πρώτο 10ήμερο του Νοεμβρίου θα επιστρέψει το κλιμάκιο της τρόικας στην Αθήνα. Στελέχη της τρόικας έχουν ήδη στείλει το μήνυμα ότι «χρειάζεται ουσιαστική πρόοδος για να επιστρέψουμε». Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να έχει κλείσει ο προϋπολογισμός του 2015 (θα πρέπει να κατατεθεί στη Βουλή το αργότερο στο τελευταίο 10ήμερο του Νοεμβρίου και να ψηφιστεί μετά τα μέσα Δεκεμβρίου), να έχει οριστικοποιηθεί η ρύθμιση για τα «κόκκινα δάνεια» και κυρίως να έχουν προχωρήσει οι μεταρρυθμίσεις, όσες τέλος πάντων εξ αυτών μπορεί να «σηκώσει» σε αυτή τη φάση η κυβέρνηση.
Εξοδος, αλλά τι έξοδος;
Και σε αυτό το πλαίσιο παράγοντες των Βρυξελλών ξεκαθαρίζουν ότι «το σενάριο της “καθαρής” εξόδου δεν βοηθάει τη συζήτηση. Θα ήταν καταστροφικό να γίνει αυτή η καθαρή έξοδος και στη συνέχεια να επιστρέψει η χώρα ζητώντας χρήματα». Οπότε στα θέματα του ελέγχου εντάσσεται και η εξεύρεση της φόρμουλας, που θα επιτρέπει να συνεχιστεί ομαλά η συνεργασία των δύο πλευρών μετά την τρόικα. Κάτι, πάντως, που η τρόικα αναγνωρίζει ότι δεν θέλει η κυβέρνηση, αφού όπως επισημαίνουν στελέχη με γνώση των συζητήσεων, «αν κλείσει αυτή η αξιολόγηση θετικά, μπορεί να φέρει περισσότερες ψήφους τελικά». Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, στις 6 Νοεμβρίου συνεδριάζει το Eurogroup στις Βρυξέλλες. Από την Κομισιόν θεωρούν ότι το συγκεκριμένο Eurogroup θα είναι σημαντικό, αφού θα υπάρχει μία καθαρή εικόνα πού βρίσκεται το ελληνικό πρόγραμμα και των προοπτικών για την επόμενη ημέρα. Σύμφωνα με αξιωματούχους των Βρυξελλών, η Ελλάδα θα έχει να επιλέξει μεταξύ:
1. Να κάνει τις μεταρρυθμίσεις τελειώνοντας όλα τα προαπαιτούμενα άμεσα και στο ισχύον πλαίσιο, ώστε στο μελλοντικό πλαίσιο (όποιο και να είναι αυτό), οι προϋποθέσεις να είναι «πιο μαλακές». Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο αναμένεται και η τρόικα να κάνει «εκπτώσεις», αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να διαγράψει μία ολόκληρη μεταρρύθμιση από την ατζέντα της (π.χ. το ασφαλιστικό).
2. Να αποφασίσει ή προχωρήσει μονομερώς σε διάφορα θέματα η κυβέρνηση, όπως για παράδειγμα να μην υλοποιήσει τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού. Και σε αυτό το ενδεχόμενο η αξιολόγηση θα κλείσει, αλλά με σοβαρές εκκρεμότητες και η Ελλάδα δεν θα εισπράξει ολόκληρο το ποσό των δόσεων που αναμένει. Κάτι αντίστοιχο ενδεχομένως να πράξει και το ΔΝΤ.
3. Mιας «καθαρής» εξόδου από το μνημόνιο χωρίς να τελειώσει η αξιολόγηση και χωρίς νέο πρόγραμμα. «Πρόκειται για σίγουρη αποτυχία» προειδοποιούν οι Βρυξέλλες, καθώς οι αγορές δεν θα δώσουν πρόσβαση στην Ελλάδα με το επιχείρημα ότι «εδώ δεν έκανε αυτά που έπρεπε όταν ήταν υπό επιτήρηση, θα τα κάνει τώρα;». Κάτι το οποίο το υποστηρίζουν αρκετοί και εντός της κυβέρνησης.
Το ιδανικό σενάριο για την κυβέρνηση είναι στα τέλη Νοεμβρίου, και αφού έχει εν τω μεταξύ πραγματοποιηθεί έκτακτη συνεδρίαση του Eurogroup και έχει παρουσιαστεί το ελληνικής έμπνευσης σχέδιο μεταρρυθμίσεων με δεσμευτικούς στόχους και χρονοδιαγράμματα, να έχουν ωριμάσει όλα τα παραπάνω θέματα. Υπό αυτή την προϋπόθεση, θα προετοιμαστεί και θα έρθει άμεσα ο εφαρμοστικός νόμος (σ.σ. που θα μπορεί να περάσει από τη Βουλή με το διακύβευμα της εξόδου από το μνημόνιο), θα εκταμιευτουν εγκαίρως οι δόσεις από Ευρωζώνη και ΔΝΤ, ενώ παράλληλα θα δρομολογηθεί και η συμφωνία που θα διασφαλίζει τη βιωσιμότητα του χρέους.
Η έκδοση νέων 7ετών ομολόγων
Μέσα στον Νοέμβριο η κυβέρνηση θέλει να προχωρήσει και στην έκδοση των νέων 7ετών ομολόγων για την άντληση περίπου 3 δισ. ευρώ. Ποσό που θα χρειαστεί για να δημιουργηθεί το «μαξιλάρι» ή ο κουμπαράς προκειμένου να καλυφθούν οι «τρύπες» από τη μη λήξη των υπολειπόμενων δόσεων του ΔΝΤ. Καθοριστικός παράγοντας για την έκδοση θα είναι το κλίμα στις αγορές και η στάση που θα τηρήσει ο κ. Ντράγκι, αναφορικά με το εάν θα προχωρήσει σε περαιτέρω χαλάρωση ή όχι. Επίσης, στις 21 και 28 Νοεμβρίου αναμένεται η ανακοίνωση των αξιολογήσεων από τους οίκους Fitch και Moody’s, αντιστοίχως. Εάν υπάρχει αναβάθμιση, θα βοηθήσει την έκδοση, αλλά καθώς ουδείς μπορεί να στηριχθεί στις αποφάσεις των οίκων, το σχέδιο έκδοσης οργανώνεται ανεξαρτήτως πιθανών αναβαθμίσεων.
Εως 15 Δεκεμβρίου η συμφωνία
Εάν δεν επέλθει καμία συμφωνία στο Eurogroup της 8ης Δεκεμβρίου, στο οικονομικό επιτελείο έχουν στο συρτάρι και το ενδεχόμενο μιας έκτακτης συνεδρίασης έως τα μέσα του μήνα. Αυτό, άλλωστε, είναι και το... deadline. «Η συμφωνία για όλα τα ζητήματα δεν μπορεί να επέλθει μετά τις 15 Δεκεμβρίου» αναφέρουν από την κυβέρνηση, θέση που βρίσκει σύμφωνους και παράγοντες των Βρυξελλών. Στις 18 Δεκεμβρίου είναι προγραμματισμένο να συνεδριάσει η Σύνοδος Κορυφής της Ε.Ε. και όπως αναφέρουν στελέχη της Κομισιόν «το θέμα θα έχει λήξει μέχρι τότε. Διαφορετικά, θα είναι ήδη πολύ αργά». Και ο λόγος που δεν υπάρχει κανένα περιθώριο για να υιοθετηθούν αποφάσεις αργότερα είναι ότι τυπικά και νομικά το Μνημόνιο που έχει υπογραφεί μεταξύ Ελλάδας και Ευρωζώνης, ολοκληρώνεται στις 31 Δεκεμβρίου.
