Το Βατερλώ των στρατηγών
Tης Δώρας Αντωνίου
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr)
Η ανακοίνωση, χθες, από τουρκικό δικαστήριο των ποινών για τους καταδικασθέντες για συμμετοχή στην υπόθεση Εργκένεκον κλείνει ένα από τα πιο πολύκροτα κεφάλαια της σύγχρονης τουρκικής Ιστορίας.
Το ύψος των ποινών που επιβλήθηκαν και ιδιαίτερα η ποινή ισοβίων στον πρώην αρχηγό των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, Ιλκέρ Μπασμπούιγ, εκλαμβάνεται ως σαφέστατη ένδειξη της απόλυτης επικράτησης του Τούρκου πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έναντι του άλλοτε κραταιού στρατιωτικού κατεστημένου στη γείτονα.
Στο πλαίσιο των πολυετών ερευνών για την υπόθεση, ο πυρήνας της οποίας αφορούσε τη λειτουργία ενός εξωθεσμικού κέντρoυ, με τη συμμετοχή, κυρίως, στρατιωτικών, που σχεδίαζε την πρόκληση κρίσεως με στόχο την ανατροπή της κυβέρνησης Ερντογάν, προσήχθησαν και ετέθησαν υπό κράτηση περισσότερα από πεντακόσια άτομα και σχεδόν τριακόσια εξ αυτών συνελήφθησαν.
Κατά τη διάρκεια των ερευνών, και καθώς ο αριθμός των συλληφθέντων διαρκώς αυξανόταν, δεν έλειψαν οι φωνές εκείνων που έκαναν λόγο για αξιοποίηση μιας υπαρκτής υπόθεσης από την κυβέρνηση κατά τρόπο τέτοιο, ώστε να επιτύχει την πλήρη αποδυνάμωση του στρατιωτικού κατεστημένου και, τελικά, να ελέγξει τις Ενοπλες Δυνάμεις. Το βεβαρημένο παρελθόν της Τουρκίας, όσον αφορά την εκδήλωση στρατιωτικών πραξικοπημάτων, η επί δεκαετίες λειτουργία των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων ως ισχυρό παρακράτος με παρέμβαση στην πολιτική, οικονομική, δικαστική εξουσία και, τέλος, το εξαιρετικά ενισχυμένο λαϊκό έρεισμα του κ. Ερντογάν, δεν επέτρεψαν σε αυτές οι φωνές να λάβουν χαρακτήρα ηχηρής διαμαρτυρίας.
Γεγονός παραμένει ότι το στρατιωτικό κατεστημένο βγήκε από την υπόθεση Εργκένεκον με σοβαρότατα πλήγματα και είναι εξαιρετικά αμφίβολο εάν καταφέρει ξανά να επανέλθει με τη μορφή και τα χαρακτηριστικά παντοδύναμου παρασκηνίου, που δεν δίσταζε να βγει στο προσκήνιο όταν έκρινε ότι οι περιστάσεις το απαιτούν. Η ολοκλήρωση των εργασιών του Ανώτατου Στρατιωτικού Συμβουλίου, που συνεκλήθη στα τέλη της περασμένης εβδομάδας στην Αγκυρα για την ανάδειξη της νέας ηγεσίας των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, καταδεικνύει για πρώτη φορά τόσο απόλυτα την υπεροχή της πολιτικής ηγεσίας έναντι της στρατιωτικής. Ενώ ήδη και κατά τα προηγούμενα χρόνια η πολιτική ηγεσία είχε σταδιακά αποκτήσει όλο και μεγαλύτερης βαρύτητας λόγο στις επιλογές της στρατιωτικής ηγεσίας, οι φετινές κρίσεις στα ανώτατα κλιμάκια των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων χαρακτηρίζονται από σχεδόν απόλυτη επικράτηση των επιθυμιών της. Η στρατιωτική ηγεσία είδε τις επιλογές που είχε προκρίνει το προηγούμενο διάστημα για την κατάληψη των ηγετικών στρατιωτικών θέσεων να απορρίπτονται μετ’ επαίνων, γεγονός αδιανόητο μέχρι πριν από μερικά χρόνια. Η εξέλιξη χαιρετίσθηκε από πολλούς στην Τουρκία ως ένδειξη μετάβασης της χώρας σε καθεστώς προηγμένης δημοκρατίας, όπου η στρατιωτική ηγεσία δεν έχει κανένα πρόβλημα να λαμβάνει εντολές από την πολιτική εξουσία.
Η μετάβαση, ωστόσο, στη δημοκρατική ωριμότητα φαίνεται ότι έχει ακόμα δρόμο να διανύσει στη γείτονα. Η ανακοίνωση των ποινών για την υπόθεση Εργκένεκον, χθες, έγινε σε καθεστώς αποκλεισμού του δικαστηρίου, στο οποίο δεν επετράπη η πρόσβαση ούτε για τους συγγενείς των κατηγορουμένων, γεγονός που προκάλεσε έντονες διαμαρτυρίες για αντιδημοκρατικά μέτρα.
Οι ίδιες οι συνθήκες διεξαγωγής της δίκης έχουν, επίσης, προκαλέσει αντιδράσεις, όσον αφορά την τήρηση των δικαιωμάτων των κατηγορουμένων ενώ τα δημοκρατικά αντανακλαστικά της τουρκικής κυβέρνησης δοκιμάζονται επί μακρόν γύρω από το πάρκο Γκεζί.
