Η Χεζμπολάχ υπό κρίση
Θα μπορούσε ο βομβαρδισμός της Βηρυτού να σημάνει το τέλος της σιιτικής οργάνωσης;
Bilal Y. Saab
(Πηγή : http://foreignaffairs.gr/)
Με το λουτρό αίματος στην Αίγυπτο, τη συνεχιζόμενη σφαγή στη Συρία, και τις μακάβριες βομβιστικές επιθέσεις στο Ιράκ, άλλη μια έκρηξη στη Μέση Ανατολή δύσκολα θα μπορούσε να αποτελεί είδηση.
Αλλά η σημασία της έκρηξης που συγκλόνισε τα κυριαρχούμενα από Σιίτες νότια προάστια της Βηρυτού στις 15 Αυγούστου, σκοτώνοντας περίπου 20 άτομα και τραυματίζοντας εκατοντάδες άλλα, δεν πρέπει να υποτιμηθεί. Θα μπορούσε να σημάνει την αρχή του τέλους για τη Χεζμπολάχ, τον κυρίαρχο πολιτικοστρατιωτικό παράγοντα στον Λίβανο και μια από τις μεγαλύτερες πηγές προβλημάτων για τις Ηνωμένες Πολιτείες στην περιοχή.
Αναφορές περί του τέλους τής Χεζμπολάχ αφθονούσαν κατά τα τελευταία οκτώ χρόνια. Το 2008, μόλις δύο χρόνια μετά από έναν καταστροφικό πόλεμο με το Ισραήλ, ο Imad Mughniyeh, ο ανώτερος στρατιωτικός διοικητής της Χεζμπολάχ, σκοτώθηκε σε βομβιστική επίθεση στη Δαμασκό. Οι αναλυτές υποστήριξαν ότι η Χεζμπολάχ είχε χάσει το στρατιωτικό και στρατηγικό της πλεονέκτημα. Ισχυρίστηκαν επίσης ότι οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες είχαν διεισδύσει στην οργάνωση και ότι ήταν μόνο θέμα χρόνου οι κατάσκοποι αυτοί να δημιουργήσουν χάος. Στην πραγματικότητα, η Χεζμπολάχ τα πήγαινε μια χαρά. Παρά τις μοναδικές ικανότητες και τα επιτεύγματα του Mughniyeh, αποτελούσε μόνο ένα κομμάτι (αν και σημαντικό) ενός πολύ μεγαλύτερου οργανισμού. Η ομάδα έχει μια οργανωτική δομή που θα ζήλευαν οι πλέον εξειδικευμένες εταιρείες, και ήταν πλήρως σε θέση να αντικαταστήσει τον Mughniyeh. Στην πραγματικότητα, το έπραξε σε λιγότερο από μια εβδομάδα μετά την κηδεία του.
Τον Ιούλιο του 2011, όταν ένα διεθνές δικαστήριο που ερευνούσε τη δολοφονία του πρώην πρωθυπουργού του Λιβάνου, Ραφίκ Χαρίρι, κατηγόρησε επίσημα τέσσερα μέλη της Χεζμπολάχ για το έγκλημα, σχολιαστές και πάλι έσπευσαν να πουν ότι η σιιτική οργάνωση ήταν καταδικασμένη, δεδομένου ότι είχε χάσει τη νομιμοποίησή της στα μάτια των περισσότερων μη-Σιιτών του Λιβάνου. Ωστόσο, η Χεζμπολάχ δάμασε την θύελλα με ένα μείγμα πολιτικής στρατηγικής, βίας και περιφρόνησης. Η οργάνωση δύσκολα χάνει τον ύπνο της για την επιδείνωση της δημοτικότητάς της μεταξύ των μη-Σιιτών. Εφ’ όσον έχει τα όπλα και την υποστήριξη της κοινωνικής βάσης της, οι μέρες κυλούν ως συνήθως για την Χεζμπολάχ.
Οι προοπτικές τής Χεζμπολάχ πραγματικά άρχισαν να φαίνονται ζοφερές περίπου πριν από ένα χρόνο, μήνες μετά την έναρξη της σύγκρουσης μεταξύ του προέδρου της Συρίας Μπασάρ αλ-Άσαντ, πιστού σύμμαχου της Χεζμπολάχ, και των Σουνιτών ανταρτών που προσπαθούν να τον ανατρέψουν. Το καθεστώς Άσαντ φάνηκε στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Όπως έλεγε το σκεπτικό, ούσα πολύ κοντά στο να χάσει τον σύμμαχό της (και τα όπλα και τις πληροφορίες που της έδινε), η Χεζμπολάχ θα απέμενε πολιτικά απομονωμένη στον Λίβανο. Οι ισχυρισμοί αυτοί είχαν μια επίφαση αλήθειας, αλλά ποτέ δεν ήταν σαφές ότι η απομόνωση θα οδηγούσε σε κατάρρευση της οργάνωσης και, εν πάση περιπτώσει, ο Άσαντ επιβίωσε. Ακόμα κι αν ανατραπεί στη συνέχεια, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ότι η Χεζμπολάχ και το Ιράν διαθέτουν εναλλακτικό σχέδιο. Για παράδειγμα, το Ιράν φαίνεται ήδη να προσεγγίζει το Σουδάν, το οποίο, αν και δεν είναι μια τέλεια εναλλακτική λύση αντί της Συρίας, διαθέτει μια φιλική κυβέρνηση με βιώσιμες σιιτικές διασυνδέσεις στο Ιράκ.
Δεδομένου ότι η Χεζμπολάχ έχει επιβιώσει του πολέμου, του θανάτου τού Mughniyeh, της ισχυρής ετυμηγορίας του διεθνούς δικαστηρίου, της απώλειας της λαϊκής νομιμοποίησης, και της σχεδόν εξαφάνισης της στρατηγικής συμμαχίας της με τη Συρία, φαίνεται σαν να μην υπάρχουν πολλά άλλα που θα μπορούσαν να την αγγίξουν.
Αλλά κάτι υπάρχει: η επιδείνωση των σχέσεών της με τους Σιίτες υποστηρικτές της. Καθ’ όλα τα 31 χρόνια της ύπαρξής της, η καλλιέργεια καλών σχέσεων της Χεζμπολάχ με τους Σιίτες του Λιβάνου αποτελούσε ύψιστη προτεραιότητα, καθώς γνώριζε πολύ καλά ότι οι δεσμοί αυτοί θα της χρησιμεύσουν ως η πρώτη και η τελευταία γραμμή της άμυνάς της. Είναι η μοναδική από τις πηγές υποστήριξής της χωρίς την οποία η οργάνωση απλά δεν μπορεί να επιβιώσει και την οποία δεν δύναται να αντικαταστήσει.
Για πρώτη φορά στην ιστορία τής Χεζμπολάχ, αυτή η ιδιαίτερη σχέση κινδυνεύει. Με την είσοδό της στην συμπλοκή στη Συρία νωρίτερα φέτος ή με το να είναι η τελευταία που έσπευσε προς ενίσχυση του Άσαντ, η Χεζμπολάχ έχει φλερτάρει με μια ανοιχτή σύγκρουση με τους Σουνίτες τής περιοχής - τόσο τους μετριοπαθείς όσο και τους εξτρεμιστές. Τα δημογραφικά στοιχεία της περιοχής έχουν πάντα λειτουργήσει σε βάρος των Σιιτών - και το ξέρουν. Ακόμη και οι πιο ένθερμοι Λιβανέζοι Σιίτες υποστηρικτές τής Χεζμπολάχ θα προτιμούσαν την ειρήνη με τους συμπατριώτες τους σουνίτες του Λιβάνου και της περιοχής, αντί των ταραχών.
Αυτό είναι που κάνει την επίθεση στο Al Ruweiss τόσο αξιοσημείωτη. Η ηγεσία της Χεζμπολάχ θα δει τις αντιδράσεις ως μια προσπάθεια των εχθρών της να ασκήσουν πίεση στη λιβανική σιιτική κοινότητα να ζητήσει την απόσυρση της Χεζμπολάχ από τη Συρία - ακριβώς όπως έκανε και μετά από μια βομβιστική επίθεση τον περασμένο μήνα στην ίδια περιοχή, και όταν δύο άλλες βόμβες ανακαλύφθηκαν στα νότια προάστια στις αρχές του έτους. Αν οι Λιβανέζοι Σιίτες αρχίσουν να αμφιβάλλουν για την στρατηγική της Χεζμπολάχ, η Χεζμπολάχ είναι καταδικασμένη.
Λίγο μετά την πρώτη βομβιστική επίθεση τον περασμένο μήνα, η ηγεσία της Χεζμπολάχ δεσμεύθηκε να συνεχίσει τον πόλεμο στην Συρία, λέγοντας ότι οι επιθέσεις απλώς θα εμβαθύνουν τις πεποιθήσεις της. Εκείνη την εποχή, το σιιτικό αίσθημα ήταν ακόμα υπέρ της Χεζμπολάχ, αν και ορισμένοι στην κοινότητα είχαν ήδη αρχίσει να διερωτώνται γιατί η οργάνωση διακινδύνευε τα πάντα. Σε εκείνη την επίθεση, όμως, δεν υπήρξαν θάνατοι. Όχι αυτή τη φορά. Και τώρα το άγχος αρχίζει να μονιμοποιείται.
Θα πάρει πολύ καιρό στις αυξανόμενες διαφωνίες και στη δυσαρέσκεια των Σιιτών να κλονίσουν την εξουσία της Χεζμπολάχ στην κοινότητα. Στο κάτω - κάτω, η Χεζμπολάχ έχει καλλιεργήσει αυτούς τους δεσμούς από το 1982, παρέχοντας στους Σιίτες κοινωνικά αγαθά, πολιτική φωνή, ασφάλεια και μια αίσθηση ισχύος. Αλλά με κάθε βόμβα που εκρήγνυται στο προπύργιό της - και με κάθε απώλεια σιιτικής ζωής που δεν προκαλείται από το Ισραήλ - ο έλεγχος της οργάνωσης στην υποστηρικτική της βάση θα φθίνει. Εκτός κι αν η Χεζμπολάχ αλλάξει την στρατηγική της στην Συρία, θα μπορούσε σύντομα να βρεθεί πραγματικά απομονωμένη εγχωρίως και στην περιοχή.
* Ο BILAL Y. SAAB είναι ο εκτελεστικός διευθυντής και επικεφαλής ερευνών στο Institute for Near East and Gulf Military Analysis (INEGMA) της Βόρειας Αμερικής.
All rights reserved.
Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/139825/bilal-y-saab/hezbollah-und...
