Οι Κούρδοι της Συρίας και η Τουρκία
Του Ιωάννη Ν. Γρηγοριάδη
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr)
Οι πρόσφατες συγκρούσεις στην τουρκοσυριακή μεθόριο επανέφεραν μεταξύ άλλων στο προσκήνιο και την πολιτική της Τουρκίας στο Κουρδικό.
Μπορεί η κυβέρνηση Ερντογάν να υποστηρίζει ότι η λύση του Κουρδικού εντός Τουρκίας αποτελεί απόλυτη προτεραιότητά της, ωστόσο, κάθε τουρκική διπλωματική κίνηση στη Συρία, στο Ιράκ και το Ιράν, όπου εγκαταβιούν εκατομμύρια Κούρδων, έχει αναπόφευκτο αντίκτυπo και εντός Τουρκίας.
Η πρώιμη τακτική υποχώρηση των δυνάμεων του καθεστώτος Ασαντ από τις κατά πλειοψηφία κατοικούμενες από Κούρδους βορειοανατολικές επαρχίες της Συρίας δεν αποσκοπούσε μόνο στη συγκέντρωση δυνάμεων στον κρίσιμο για την έκβαση του εμφυλίου άξονα Χαλεπίου-Χομς-Δαμασκού. Απέβλεπε και στην αναζωπύρωση του κουρδικού αυτονομιστικού κινήματος στην περιοχή. Τούτο από τη μία θα έθετε σε δοκιμασία την ενότητα των συριακών αντικαθεστωτικών δυνάμεων. Από την άλλη, θα προκαλούσε ανησυχία στην Αγκυρα, καθώς θα επέτρεπε τη δημιουργία μιας ζώνης ανεφοδιασμού του ΡΚΚ ή και μιας νέας αυτόνομης κουρδικής διοικήσεως στα τουρκικά σύνορα.
Μπορεί η ανακοίνωση της συμφωνίας μεταξύ της τουρκικής κυβερνήσεως και των Κούρδων της Τουρκίας και η έναρξη της αποχωρήσεως του ΡΚΚ από το τουρκικό έδαφος να μείωσαν τους κινδύνους που εγκυμονούσε για την Τουρκία η ανάδυση μιας κουρδικής οντότητος στη βορειοανατολική Συρία. Ωστόσο, η στάση της τουρκικής διπλωματίας υπενθύμισε την εμμονή σε παλαιά στερεότυπα. Οι πρόσφατες συγκρούσεις μεταξύ των δυνάμεων των συνδεδεμένων με την Αλ Κάιντα οργανώσεων «Μέτωπο Αλ Νούσρα» και «Ισλαμικό Κράτος Ιράκ-Συρίας» και του κουρδικού «Κόμματος Δημοκρατικής Ενότητος» (PYD) για τον έλεγχο των εδαφών νοτίως της τουρκοσυριακής μεθορίου προκάλεσαν σύγχυση στην Αγκυρα. Η έκφραση ανησυχίας όχι για το ενδεχόμενο επιβολής ενός ανηλεούς για τις μειονότητες ισλαμικού καθεστώτος από φονταμενταλιστικές δυνάμεις που κατά βάσιν προέρχονται εκτός Συρίας, αλλά για την εδραίωση των θέσεων του PYD, δημιούργησε προς στιγμήν την εντύπωση ότι η Αγκυρα προτιμά την ενίσχυση της ισλαμικής τρομοκρατίας παρά του κουρδικού αυτονομιστικού κινήματος στη Συρία. Η επίσκεψη του ηγέτη του PYD Σαλίχ Μούσλιμ στην Τουρκία έπειτα από πρόσκληση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών αποσκοπούσε στο να μεταβάλει αυτήν την εικόνα. Είναι αδιαμφισβήτητο, εντούτοις, ότι οι ισλαμιστικές οργανώσεις που δρουν στη βορειοανατολική Συρία απολαμβάνουν τη –αν όχι φιλική– σίγουρα εφεκτική στάση των τουρκικών αρχών.
Αν προ δέκα ετών ήταν αναμενόμενη η αντίθεση της Τουρκίας σε οποιαδήποτε προσπάθεια περιφερειακής οργανώσεως των Κούρδων της Μέσης Ανατολής, σήμερα αυτή ηχεί ως αταβιστική αναβίωση μιας αποτυχημένης πολιτικής. Η πολιτική καταστολής εντός Τουρκίας δεν μείωσε την απήχηση και απειλή του ΡΚΚ, ενώ η άρνηση συνεργασίας με το κουρδικό στοιχείο εκτός Τουρκίας περιόρισε την επιρροή της τουρκικής διπλωματίας στη Μέση Ανατολή. Εδώ και μερικά χρόνια η τουρκική διπλωματία προτάσσει τις στενές οικονομικές αλλά και διπλωματικές σχέσεις της με την «Αυτόνομη Κυβέρνηση του Κουρδιστάν» στο βόρειο Ιράκ, ακόμη και εις βάρος της κυβερνήσεως της Βαγδάτης. Η κυβέρνηση Ερντογάν διαπραγματεύεται με το ΡΚΚ και τους πολιτικούς εκπροσώπους του κουρδικού κινήματος στην Τουρκία και υπόσχεται συνταγματικές μεταρρυθμίσεις. Η ειρηνευτική διαδικασία μεταξύ της κυβερνήσεως Ερντογάν και των Κούρδων είναι μία από τις κρισιμότερες μεταβλητές των τουρκικών πολιτικών εξελίξεων κατά το προσεχές μέλλον. Αυτή όμως δεν θα κριθεί μόνο εντός Τουρκίας. Θα κριθεί και από τις σχέσεις της Τουρκίας με τους Κούρδους πέραν των συνόρων της.
* Ο κ. Ιωάννης Ν. Γρηγοριάδης είναι επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Μπίλκεντ και επιστημονικός συνεργάτης του ΕΛΙΑΜΕΠ.
