Το φαινόμενο της Βαλαωρίτου
Του Ηλία Καραβόλια
(Πηγή : http://www.protagon.gr)
Με κίνδυνο να παρεξηγηθώ, και χωρίς πρόθεση να θίξω κανέναν άνθρωπο που ιδρώνει και «τρέχει» έντιμα σε αυτές τις δύσκολες εποχές, θέλω να παραθέσω ένα γνώριμο σκηνικό της ελληνικής καθημερινής μας πραγματικότητας
Στο κέντρο της Αθήνας, μεταξύ Συντάγματος και Κολωνακίου, δεκάδες άνθρωποι τρέχουν καθημερινά σε ραντεβού να κερδίσουν προμήθειες πουλώντας... projects ή διαμεσολαβώντας ώστε να κλειστούν συμφωνίες (deals).
Αυτή η κατάσταση συμβαίνει σε πολλές πόλεις στην Ελλάδα αλλά στο κέντρο της Αθήνας, πέριξ των κρατικών υπηρεσιών, των τραπεζικών επιτελείων και των πολιτικών γραφείων, οι πιθανότητες να βγει ένα deal, είναι υψηλότερες.
Η χώρα είναι γεμάτη από ανθρώπους που άλλαξαν δουλειά και έγιναν μεσίτες ακινήτων, διαμεσολαβητές σε real estate αλλά και ενεργειακά projects, και μεσάζοντες διαφόρων ευκαιριών, υπηρεσιών ή και εμπορευμάτων.
Οικονομολόγοι, δικηγόροι, μηχανικοί, λογιστές, πρώην και νυν κρατικά στελέχη, πολιτικοί και «σύμβουλοι» πάσης φύσεως, από οποιοδήποτε πόστο και αν βρίσκονται, είτε με προσωπικά γραφεία και εταιρείες, είτε με μόνιμη θέση στα cafe και στα ξενοδοχεία, προσπαθούν να μεσολαβήσουν μεταξύ σχεδίων και χρημάτων.
Κάποιοι δε, δίπλα σε επώνυμους με ρευστότητα (εφοπλιστές, βιομήχανοι, τραπεζίτες, επιχειρηματίες ενέργειας), έχουν και τον αέρα του ισχυρού, οπότε «πουλάνε» και την ακριβή υπηρεσία της πρόσβασης.
Επειδή όμως το κάποτε άφθονο δανειακό ρευστό, και τα παράγωγα φαινόμενά του στην Ελλάδα, στέρεψαν (το ίδιο και η πώληση «αέρα» και ανεκπλήρωτων επαγγελματικών προσδοκιών), πολλοί προσπαθούν πλέον μέσω του email και του skype, να έχουν άμεση ή έμμεση επαφή με «χρήμα» από το εξωτερικό.
Ειδικά αν δεχθούν και κάποιο email ζήτησης ακινήτων, εμπορευμάτων ή άλλων πραγμάτων (τα distressed opportunities, δηλαδή τα υπερχρεωμένα ακίνητα, εταιρείες, επισφαλή δάνεια κ.α), τότε αυτοαποκαλούνται ως «συνομιλητές» του ξένου χρήματος (Ρωσίας, ΗΠΑ, Κίνας, Γερμανίας, Αράβων, οπότε και φαντασιώνονται ότι το deal πλησιάζει…).
Αυτή η παγκόσμια εικονική δικτύωση πολλών ελεύθερων επαγγελματιών και συμβούλων, μετατρέπει τη χώρα σε απέραντο γραφείο μεσαζόντων και προμηθειών, και την πραγματική οικονομία σε mental economy, λόγω της νοητικής λογιστικής που κρύβεται πίσω από το κάθε... deal. Ισοζύγια εσόδων και μηδενικών εξόδων στον ατομικό και συλλογικό μας εγκέφαλο, με προμήθειες που... έρχονται και χρέη που θα ξεπληρωθούν, τους κάνουν -όχι όλους και όχι πάντα- να αυταπατώνται και να θρέφονται με ελπίδα (ενώ ουσιαστικά θρέφουν το σύμπτωμα του άγχους μήπως δεν τα καταφέρουν).
Χωρίς τεχνογνωσία νομικής και οικονομικής φύσεως, χωρίς ακριβή γνώση της διεθνούς πρακτικής μετακίνησης κεφαλαίων και αναζήτησης αποδόσεων, εδώ και χρόνια (αλλά ειδικά τα 4 τελευταία, με την κρίση χρέους) funds και μεγαλοεπενδυτές πάνε και έρχονται στο μυαλό και στην φαντασία δεκάδων ανθρώπων στην Ελλάδα, και φυσικά το αποτέλεσμα είναι έξοδα και χαμένος χρόνος, ή προκαταβολές που εισπράχθηκαν και τώρα είναι αγύριστες, έναντι αμοιβών επιτυχίας.
Ένας υπόγειος πόθος για άμεσο κέρδος από διαμεσολάβηση κυκλοφορεί στο μυαλό σοβαρών αλλά χρεωμένων ατόμων, που υποθήκευσαν πολλά ώστε να αλλάξουν status και επάγγελμα, να πιάσουν την καλή. Το χρήμα κάθε μέρα το βλέπουν μπροστά τους, σαν να τους περιμένει (στα email τους και σε χαρτιά), ενώ αυτοί χρωστούν τις δόσεις, την κάρτα, την εφορία, τις εισφορές, τους λογαριασμούς.
Ελάχιστοι εξ αυτών (που ζουν με την ελπίδα και την προσδοκία να παντρέψουν, έτσι απλά, προσφορά και ζήτηση) παράγουν κάτι, όπως π.χ. ένα μοντέλο αξιολόγησης επενδύσεων, ένα σύστημα διασφάλισης ζημιών, μια φόρμουλα προβλέψεων που αξίζει να πληρωθεί.
Όλοι έγιναν ξαφνικά, μέσω διαδικτύου, ειδικοί σε διάφορους κλάδους και κρατάνε... θησαυρό, έχοντας τα κλασικά εργαλεία υπογεγραμμένα στα αρχεία τους, να τους παρηγορούν στην αναμονή τους. Και έτσι η χώρα γέμισε business plans, συμφωνητικά, συμβόλαια, σύμφωνα εμπιστευτικότητας (πρέπει να είμαστε ο λαός με τα περισσότερα Non Disclosure Agreements τα τελευταία χρόνια…).
Αυτό όμως που με εντυπωσιάζει, είναι το «φαινόμενο της Βαλαωρίτου» (που ισχύει φυσικά και σε άλλους δρόμους με πολλά cafe για επαγγελματικές συναντήσεις), του γνωστού πεζόδρομου στο κέντρο της Αθήνας, όπου καθημερινώς συγκεντρώνονται πολλοί για τα ραντεβού τους, αλλά έχουν σχηματίσει -σαν θεσμό πλέον- μια μικρογραφία της ελληνικής πραγματικότητας: Στην μια πλευρά της Βαλαωρίτου, υπάρχουν αυτοί που πουλάνε άδειες φωτοβολταϊκών και αιολικών πάρκων (MW), πολλά εκ των οποίων εννοείται ότι δεν τους ανήκουν και δεν υπάρχουν σε τελική φάση σύνδεσηςκαι στην άλλη πλευρά κάθονται αυτοί που αγοράζουν τέτοιες άδειες, με λεφτά ξένων θεσμικών ή ιδιωτών, που και αυτά συνήθως οι περισσότεροι δεν τα έχουν δει, απλά τα άκουσαν.
Σχεδόν όλοι αυτοί οι άνθρωποι κάθε βράδυ που γυρνάνε στα σπίτια τους, προσγειώνονται απότομα καθώς τους θυμίζουν οι γυναίκες τους τις οικονομικές υποχρεώσεις για το σπίτι και τα παιδιά.
Παλεύουν τίμια και επίμονα οι περισσότεροι, να κερδίσουν αυτό που δικαιούνται από την ενδιάμεση θέση τους στην προσφορά και στην ζήτηση (συνήθως φανταστική) ξοδεύοντας χρόνο και χρήμα σε τηλέφωνα, βενζίνη, καφέδες, ταξίδια.
Ξεχνούν όμως, ότι το χρήμα -το θεσμικό κυρίως- σήμερα αγοράζει φθηνού κόστους αποδόσεις και φθηνού κόστους νέες εφευρέσεις-ανακαλύψεις-μηχανές κέρδους και διαχείρισης. Και με αυτά, δεν ασχολούμαστε ποτέ σαν «επαγγελματίες»…
Μοναδικός κερδισμένος είναι ο Jimmy’s, με τα cafe και στις δυο πλευρές της Βαλαωρίτου (αφού κατάλαβε ότι υπάρχουν δύο ειδών... μπιζναδόροι), και όλοι οι έχοντες cafe όπου συγκεντρώνονται για ατελείωτα ραντεβού οι mentalists των ελληνικών deals…
Αυτή η παγίδα φαντασιακής αναμονής ξένου χρήματος καταλαμβάνει κυρίως όσους δεν κατανόησαν ότι το country risk ήταν ιδιαίτερα αυξημένο, και θα είναι ακόμη,γεγονός που καθιστά απαγορευτική κάθε σοβαρή επένδυση στη χώρα μας, τουλάχιστον για μια 5ετία ακόμη, κατά την ταπεινή μου εκτίμηση.
Εκτός της γραφειοκρατίας, της φορολογίας, της διαφθοράς και των χαμηλών αποδόσεων, και το ελληνικό γονίδιο της διαμεσολάβησης έχει αυξήσει έντονα το «μεσιτικό» κόστος για κάθε project. Αποτέλεσμα να γεννιούνται φαντασιακά και μόνο deals...
Η αλήθεια πάντως είναι οτι ανέκαθεν, σχεδόν από την αρχαιότητα, κερδίζαμε περισσότερο από το εμπόριο και τη μεσιτεία και λιγότερο από την παραγωγή…
*O Ηλίας Καραβόλιας είναι οικονομολόγος.
