Αποτυχημένα κράτη και τζιχαντιστές
Θάνος Π. Ντόκος
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr/)
Οι οβιδιακές εξελίξεις στην Ανατ. Μεσόγειο, τη Μεσοποταμία και τη Βόρειο Αφρική προκαλούν σοβαρές ανησυχίες για την ασφάλεια όχι μόνο της ευρύτερης περιοχής αλλά και της ίδιας της Ευρώπης.
Η ταχεία μετατροπή χωρών όπως η Λιβύη -συγκοινωνούν δοχείο με την Υποσαχάρια Αφρική- η Συρία, το Ιράκ, αλλά και η Υεμένη, σε αποτυχημένα κράτη, όπου η κεντρική κυβέρνηση αδυνατεί να ελέγξει το σύνολο της εδαφικής επικράτειας, επιτρέπει σε εξτρεμιστικές ομάδες -όπως το Ισλαμικό Κράτος- πολιτοφυλακές ή άλλες ένοπλες ομάδες να δημιουργούν θυλάκους ανομίας που εξάγουν αστάθεια στην ευρύτερη περιοχή.
Η ταχεία μετατροπή χωρών όπως η Λιβύη -συγκοινωνούν δοχείο με την Υποσαχάρια Αφρική- η Συρία, το Ιράκ, αλλά και η Υεμένη, σε αποτυχημένα κράτη, όπου η κεντρική κυβέρνηση αδυνατεί να ελέγξει το σύνολο της εδαφικής επικράτειας, επιτρέπει σε εξτρεμιστικές ομάδες -όπως το Ισλαμικό Κράτος- πολιτοφυλακές ή άλλες ένοπλες ομάδες να δημιουργούν θυλάκους ανομίας που εξάγουν αστάθεια στην ευρύτερη περιοχή.
Μεσομακροπρόθεσμα δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο αλλαγών στον γεωγραφικό χάρτη της περιοχής, πρωτίστως με τη δημιουργία ενός κουρδικού κράτους -αγνώστων γεωγραφικών παραμέτρων- με επίκεντρο το βόρειο Ιράκ. Επίσης, η Λιβύη και η Συρία θα αντιμετωπίσουν σοβαρές δυσκολίες στην προσπάθεια διατήρησης της εδαφικής τους ακεραιότητας, ενώ το μεγάλο ερώτημα (κυρίως, όμως, όσον αφορά τη σταθερότητα του καθεστώτος) αποτελεί η Σαουδική Αραβία όταν θα έρθει η ώρα της διαδοχής του βασιλιά Αμπντάλα. Ελπίζεται δε ότι οι εξελίξεις στη Συρία δεν θα επηρεάσουν σημαντικά τη σταθερότητα στον Λίβανο και την Ιορδανία. Η διαχείριση των προβλημάτων αυτών δεν θα είναι καθόλου απλή υπόθεση για τον αραβικό κόσμο και τη διεθνή κοινότητα.
Υπάρχει, όμως, και ένα εν δυνάμει σοβαρό βραχυπρόθεσμο πρόβλημα ασφάλειας που αφορά τη μετακίνηση και πιθανή δράση τζιχαντιστών τόσο ευρωπαϊκής καταγωγής και υπηκοότητας, όσο και εξτρεμιστικών στοιχείων άλλων εθνικοτήτων που θα προσπαθήσουν να εκμεταλλευτούν τις μεγάλης κλίμακας μετακινήσεις προσφύγων και παράτυπων μεταναστών προς την Ευρώπη και τη σχετική διαπερατότητα των νοτιοευρωπαϊκών συνόρων. Είναι δύσκολο να εκτιμηθεί η πιθανότητα τρομοκρατικών ενεργειών από Ευρωπαίους ή άλλους τζιχαντιστές σε ευρωπαϊκό έδαφος ύστερα από μια λίαν μακρά περίοδο σχετικής ηρεμίας. Σε καμία περίπτωση, όμως, αυτό δεν πρέπει να οδηγήσει σε εφησυχασμό, δεδομένου ότι και η Αλ Κάιντα, που έχει επισκιαστεί από τη δράση του Ισλαμικού Κράτους, μπορεί να αποφασίσει να επιστρέψει στο προσκήνιο με μια θεαματική ενέργεια.
Για την αντιμετώπιση του προβλήματος επείγει η εντατικοποίηση της συνεργασίας των ελληνικών υπηρεσιών πληροφοριών και ασφαλείας με τις άλλες χώρες της Ε.Ε., αλλά και τις ΗΠΑ, το Ισραήλ και την Αίγυπτο. Ανάλογες -διακριτικές- επαφές με στόχο την ανταλλαγή πληροφοριών θα πρέπει να γίνουν και με τους Κούρδους του βορείου Ιράκ, ορισμένα βαλκανικά κράτη, αλλά και με την Τουρκία εντός συγκεκριμένων πλαισίων. Τέλος, η διαχείριση των προβλημάτων της περιοχής θα καθίστατο σαφώς δυσχερέστερη χωρίς τη συμμετοχή της Ρωσίας και του Ιράν. Η χώρα μας, αποδεκτή ως συνομιλητής απ’ όλες τις ανωτέρω χώρες, θα μπορούσε να διοργανώσει μια περιφερειακή διάσκεψη υπηρεσιών πληροφοριών (ενδεχομένως στο πλαίσιο της Λέσχης της Βέρνης) με αντικείμενο την αντιμετώπιση της τζιχαντικής απειλής αλλά και των παράπλευρων συνεπειών, όπως το λαθρεμπόριο όπλων και άλλων υλικών. Για την αντιμετώπιση των περιφερειακών προβλημάτων ασφαλείας θα ήταν επίσης πολύ χρήσιμη η επιδίωξη πολυεπίπεδης συνεργασίας των χωρών της νότιας πτέρυγας της Ε.Ε.
*Ο κ. Ντόκος είναι γενικός διευθυντής στο ΕΛΙΑΜΕΠ.
