Χωρίς όραμα
Αλέξης Παπαχελάς
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr/)
Πολλοί και σοβαροί άνθρωποι πίστευαν ότι η μοναδική ηγέτις στην Ευρώπη ήταν η κ. Μέρκελ. Θεωρούσαν ότι η Γερμανίδα καγκελάριος είχε αντιληφθεί την ανάγκη μιας αλλαγής-σοκ στην Ε.Ε. προκειμένου να μπορέσει να ανταγωνισθεί τον αναδυόμενο κόσμο της Ανατολής. Μπορεί κάποτε να είχαν δίκιο.
Σήμερα, πάντως, φαίνεται όλο και περισσότερο πως η κ. Μέρκελ είναι μία εξαιρετική τακτικίστρια της πολιτικής, αλλά δεν διαθέτει ούτε όραμα ούτε και πραγματική πυγμή. Ηγέτης, για τα δικά μου μέτρα και σταθμά, ήταν ο προκάτοχός της, ο κ. Σρέντερ. Είχε έναν μοναδικό τρόπο να απευθύνεται στους πολίτες και πέτυχε ένα εκπληκτικό κοινωνικό συμβόλαιο που απαιτούσε πολλές θυσίες από τον μέσο Γερμανό, αλλά έκανε τη Γερμανία την οικονομική δύναμη που είναι σήμερα. Πήγε σπίτι του, θα πείτε, και σήμερα είναι υπάλληλος της Gazprom. Ναι, αλλά η Ιστορία θα είναι πολύ θετική απέναντί του.
Η κ. Μέρκελ ακολουθεί τις δημοσκοπήσεις, πάει με το «ρεύμα» και υπόσχεται ότι δεν θα πειράξει το στάτους κβο. Απεχθάνεται τα οράματα και τα διαγγέλματα. Από την αρχή της κρίσης στην Ευρωζώνη το πάει λάου-λάου, χωρίς καθαρή πυξίδα, περιμένοντας μέχρι την τελευταία δυνατή στιγμή για να λάβει κρίσιμες, υπερώριμες αποφάσεις. Τον τελευταίο καιρό δείχνει επίσης, παρά την παντοδυναμία της στις μετρήσεις, να ενδίδει στον εγχώριο γερμανικό λαϊκισμό. Η απόφαση για την απαγόρευση των πυρηνικών εργοστασίων παραγωγής ενέργειας και η μείωση του όριου ηλικίας για τη συνταξιοδότηση πολλών εργαζομένων είναι δύο παραδείγματα δημοφιλών αποφάσεων που θα έχουν σημαντικό κόστος για την πορεία της Γερμανίας.
Ο εφιάλτης της καγκελαρίου είναι «η πτώση της Γαλλίας». Ξέρει ότι η Γαλλία έχει τεράστια δομικά προβλήματα και πως οι αγορές καραδοκούν για να τη λιανίσουν, κατά τη λαϊκή έκφραση. Ο πρόεδρος Ολάντ αποδεικνύεται λίγος και το Βερολίνο δεν μπορεί να κάνει πολλά πράγματα για να σώσει τη Γαλλία αν αρχίσει η περιπέτεια που όλοι περίμεναν πέρυσι τον χειμώνα και τώρα προβλέπουν με βεβαιότητα να ξεσπάσει τον φετινό. Και αυτός είναι ο απόλυτος εφιάλτης της γιατί ξέρει ότι αν η Γαλλία «πέσει», το όλο ευρωπαϊκό οικοδόμημα θα κλονισθεί επίκινδυνα. Ε, αυτό δεν το αντέχει, ούτε μπορεί να το διαχειρισθεί.
Η κ. Μέρκελ δεν είναι Θάτσερ με άλλα λόγια, όχι από πλευράς συγκεκριμένων θέσεων αλλά από τη σκοπιά ηγετικής φυσιογνωμίας. Η αλήθεια είναι βεβαίως πως οι Γερμανοί, σε αντίθεση με όσα πιστεύουμε εδώ στον Νότο, δεν νιώθουν πολύ άνετα στον ρόλο του Ευρωπαίου ηγεμόνα και γι’ αυτό ίσως δεν επέλεξαν κάποιον πιο δυναμικό ηγέτη. Η γερμανική ελίτ δεν αισθάνεται επίσης άνετα χωρίς μια ισχυρή Γαλλία δίπλα της, γιατί παρά τις διαφωνίες και την κακή χημεία, τα λεγόμενα ευρωπαϊκά checks and balances, οι δικλίδες ασφαλείας λειτουργούσαν.
Τώρα, η Ευρώπη εισέρχεται σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα περίοδο που θα κρίνει την τύχη του ευρώ και του ευρωπαϊκού project. Οπως έγραφε πρόσφατα ο επικεφαλής οικονομολόγος της υπηρεσίας αναλύσεων του Εconomist, η Γερμανία έχει δίκιο να επιμένει στην ανάγκη μεγάλων διαρθρωτικών αλλαγών στην Ευρώπη, αλλά έχει λάθος στη βιασύνη της και την εμμονή για τη δημοσιονομική προσαρμογή των ευρωπαϊκών χωρών μέσα σε πολύ μικρό διάστημα.
Θα έλθει η ώρα των αποφάσεων για την Ευρώπη. Το ερώτημα είναι αν οι αποφάσεις θα είναι επαρκώς δυναμικές και έγκαιρες ή αποφάσεις που θα είναι πολύ λίγες και θα έχουν ληφθεί πολύ αργά. Αν κρίνουμε από το στυλ της κ. Μέρκελ δεν θα πρέπει να περιμένουμε και πολλά.
