Η Μάχη της Αθήνας και ο άσος των αιθέρων
Νίκος Κωνσταντάρας
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr/)
Είναι όμορφο απόγευμα. Από το παράθυρο του γραφείου μου βλέπω τη θάλασσα, με χρώμα ανάμεσα στο σμαράγδι και το μολύβι, πάνω της τρέχουν μερικά μικρά ιστιοφόρα με άσπρα πανιά. Κοιτάζω προς την Αίγινα και τον απέραντο γαλάζιο ουρανό, όταν -ξαφνικά- από πάνω από το κτίριο περνάει ένα πουλί, ένας γλάρος με τα φτερά απλωμένα, ακίνητα, σαν σκιά να διασχίζει τον ουρανό έως τη στιγμή που χάνεται.
Σκέφτομαι τον επισμηναγό Πατ Πατλ, τον άσο των άσων της βρετανικής αεροπορίας, μέσα στο λαβωμένο του Hurricane να βουτάει από αυτόν τον ουρανό σε αυτή τη θάλασσα πριν από 73 χρόνια, στις 20 Απριλίου του 1941.
Σκέφτομαι τον επισμηναγό Πατ Πατλ, τον άσο των άσων της βρετανικής αεροπορίας, μέσα στο λαβωμένο του Hurricane να βουτάει από αυτόν τον ουρανό σε αυτή τη θάλασσα πριν από 73 χρόνια, στις 20 Απριλίου του 1941.
Λίγο πριν χτυπηθεί, ο Πατλ είχε καταρρίψει τρία γερμανικά αεροσκάφη πάνω από την Αθήνα. «Το αεροπλάνο του, τυλιγμένο στις φλόγες, έπεσε στον κόλπο της Ελευσίνας, όπου παραμένει στον βυθό έως σήμερα. Ηρθε από τους πρώτους και έμεινε για πάντα στην Ελλάδα», σημείωσε ο Κωνσταντίνος Χατζηλάκος, αντιπτέραρχος (Ι) ε.α. σε τελετή μνήμης και τιμής στο Μνημείο Πεσόντων Αεροπόρων στην Ελευσίνα, το 2004. Ο Νοτιοαφρικανός Μάρμαντιουκ «Πατ» Πατλ (Marmaduke Thomas St. John Pattle) είχε καταρρίψει τουλάχιστον 41 εχθρικά αεροσκάφη στη Βόρειο Αφρική και στην Ελλάδα πριν σκοτωθεί σε ηλικία 26 ετών.
Ο Βρετανός συγγραφέας Ρόαλντ Νταλ, ο οποίος υπηρετούσε στη μοίρα καταδιωκτικών υπό τον Πατλ, συμμετείχε στη μάχη στην οποία 12 Hurricane πολέμησαν εναντίον περισσοτέρων των 100 γερμανικών βομβαρδιστικών και καταδιωκτικών καθώς ο γερμανικός στρατός προέλαυνε προς την πόλη. Πέντε από τα Hurricane της Βασιλικής Αεροπορίας (RAF) χάθηκαν εκείνη την ημέρα, ενώ Ελληνες παρατηρητές από το έδαφος είδαν 22 γερμανικά Μέσερσμιτ να καταρρίπτονται. Στο βιβλίο «Σόλο Πορεία» (Εκδόσεις Ποταμός, μετάφραση Ολγα Λαζοπούλου), ο Νταλ περιγράφει τη μάχη και παρουσιάζει και ένα λιτό αλλά αξέχαστο πορτρέτο του Πατλ. «Τότε ο Πατ Πατλ ήταν θρύλος της RAF. Τουλάχιστον ήταν θρύλος στην Αίγυπτο και στη Δυτική Ερημο και στα βουνά της Ελλάδας. Ηταν ασυγκρίτως ο μεγαλύτερος άσος του πολέμου που θα έβλεπε ποτέ η Μέση Ανατολή, με έναν αστρονομικό αριθμό από νίκες στο ενεργητικό του. Ελεγαν, μάλιστα, ότι είχε καταρρίψει περισσότερα αεροπλάνα απ’ οποιονδήποτε από τους διάσημους και ένδοξους άσους της Μάχης της Βρετανίας, και πιθανόν αυτό να ήταν αλήθεια. Εγώ προσωπικά δεν του είχα μιλήσει ποτέ και είμαι σίγουρος ότι δεν είχε ιδέα ποιος ήμουν. Δεν ήμουν κανείς. Ημουν απλά ένα καινούριο πρόσωπο σε μια μοίρα, της οποίας οι πιλότοι ελάχιστα πρόσεχαν ο ένας τον άλλον έτσι κι αλλιώς. Ωστόσο εγώ είχα παρατηρήσει τον περίφημο επισμηναγό Πατλ στη σκηνή του συσσιτίου αρκετές φορές. Ηταν ένας πολύ μικρόσωμος άντρας και πολύ γλυκομίλητος, και είχε το βαθιά ρυτιδιασμένο και θλιμμένο πρόσωπο μιας γάτας που ήξερε ότι και οι επτά ζωές της είχαν ήδη εξαντληθεί».
Ο Νταλ, με το μάτι του συγγραφέα και τον κυνισμό του πολεμιστή που επέζησε από απίθανες καταστάσεις, περιγράφει την ημέρα της 20ής Απριλίου, που άρχισε με «ένα χρυσαφένιο ανοιξιάτικο πρωινό», όπως αυτά που ζήσαμε την περασμένη εβδομάδα πριν χαλάσει ο καιρός. «Εκείνη τη μέρα», γράφει, «κάποιος πίσω από ένα γραφείο στην Αθήνα ή το Κάιρο είχε αποφασίσει πως έπρεπε για πρώτη φορά σύσσωμη η δύναμη των δώδεκα Hurricane μας να πετάξει ταυτόχρονα. Οι κάτοικοι της Αθήνας, απ’ ό,τι φαινόταν, είχαν αρχίσει να τρέμουν απ’ τον φόβο τους, οπότε θεωρήθηκε ότι η θέα όλων μας να πετάμε επάνω απ’ τα κεφάλια τους θα τόνωνε το ηθικό τους. Αν ήμουν Αθηναίος εκείνης της εποχής, με έναν γερμανικό στρατό εκατό χιλιάδων ανδρών να προελαύνει προς την πόλη, για να μην αναφέρω τη Luftwaffe με τα χίλια αεροπλάνα της που ήταν όλα σε απόσταση βολής, θα έτρεμα κι εγώ από τον φόβο μου, και η θέα δώδεκα μοναχικών Hurricane να πετάνε επάνω από το κεφάλι μου δεν θα κατάφερνε και τόσο να τονώσει το ηθικό μου».
Ξαφνικά, την ώρα που η μοίρα πετάει σε σχηματισμό πάνω από την Αθήνα, εμφανίζονται περισσότερα από 100 γερμανικά αεροσκάφη και η μάχη αρχίζει. Πέρα από τις συναρπαστικές στιγμές της σύγκρουσης, αυτό που μένει είναι η αίσθηση της λακωνικής αποδοχής του κινδύνου και του θανάτου αυτών των λίγων ξένων που βρέθηκαν δίπλα στους Ελληνες εκείνες τις σκοτεινές μέρες. Στον πόλεμο και την Κατοχή, ο λαός μας πολέμησε με γενναιότητα και αυτοθυσία, υπέμεινε και επέζησε. Οταν θυμόμαστε και τιμούμε συμμάχους από την άλλη άκρη της γης που στάθηκαν δίπλα μας, δηλώνουμε όχι μόνο ότι «ανδρών επιφανών πάσα γη τάφος», αλλά και ότι οι επιφανείς όλης της γης είναι αδέλφια.
