Το εισοδηματικό χάσμα απειλεί την παγκόσμια οικονομία άμεσα
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)
Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, η συνάντηση του οποίου διεξήχθη την περασμένη εβδομάδα, ο μεγαλύτερος κίνδυνος που απειλεί την παγκόσμια οικονομία κατά την ερχόμενη δεκαετία είναι η διεύρυνση των οικονομικών ανισοτήτων.
Μέσω των Financial Times, η Κριστίν Λαγκάρντ υπενθύμισε στους καλεσμένους πριν ανοίξει η αυλαία στο Νταβός ότι «σε υπερβολικά πολλές χώρες τα οφέλη της ανάπτυξης τα απολαμβάνουν υπερβολικά λίγοι άνθρωποι. Αυτό δεν είναι συνταγή σταθερότητας και βιωσιμότητας». Αλλά και ο Μπαράκ Ομπάμα –το 2011, στο Οσαουατόμι του Κάνσας, όπου ο Θίοντορ Ρούζβελτ είχε προκηρύξει έναν αιώνα πριν τα ιδεώδη του αμερικανικού προοδευτισμού– έχει μιλήσει για την ανισότητα ως το «καθοριστικό ζήτημα των καιρών μας».
Η αγωνία τους είναι κατανοητή. Η Oxfam, η διεθνής ΜΚΟ που ασχολείται με θέματα φτώχειας, παρουσίασε μελέτη με αφορμή τη συνάντηση του Νταβός, όπου ισχυρίζεται ότι οι 85 πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο (σύμφωνα με τις λίστες του Forbes) ελέγχουν αθροιστικά 1,7 τρισ. δολάρια – όσο και το φτωχότερο μισό του παγκόσμιου πληθυσμού (3,5 δισ. άτομα). Σύμφωνα με στοιχεία του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κογκρέσου των ΗΠΑ, τα εισοδήματα του πλουσιότερου 1% των Αμερικανών αυξήθηκαν κατά 202% μεταξύ 1979-2010, έναντι 36% για το μεσαίο πεντημόριο των Αμερικανών και 49% για το φτωχότερο πεντημόριο. Μάλιστα, στοιχεία του Γραφείου Απογραφής (Census Bureau), που δεν υπολογίζουν φόρους και επιδόματα σε είδος (π.χ. κρατική ιατροφαρμακευτική ασφάλιση), δείχνουν ότι το εισόδημα του 20% των φτωχότερων Αμερικανών μειώθηκε σε πραγματικούς όρους τα τελευταία 30 χρόνια. Στην Ε.Ε., όπως και στις ΗΠΑ, τα οφέλη της ανάπτυξης κατά την περίοδο αυτή τα καρπώθηκαν δυσανάλογα οι πλουσιότεροι: μεταξύ 1985-2008, το πιο εύπορο δέκατο του πληθυσμού είδε τα εισοδήματά του να αυξάνονται κατά 2,23% ετησίως. Η διαφορά με τις ΗΠΑ αφορά τους πιο φτωχούς, των οποίων τα εισοδήματα αυξήθηκαν περισσότερο στην Ευρώπη κατά την περίοδο αυτή (0,87% για το φτωχότερο δέκατο, 1,14% για το δεύτερο φτωχότερο). Αξίζει να σημειωθεί ότι στη Βρετανία, τη χώρα της οποίας η οικονομική πολιτική ήταν πιο κοντά στην αμερικανική κατά την περίοδο αυτή, η απόκλιση είναι δραματική: 4,17% ετησίως για το ανώτατο 10%, μόλις 0,46% για το κατώτατο.
Ο γνωστός Τούρκος οικονομολόγος Κεμάλ Ντερβίς δηλώνει σχετικά στην «Κ»: «Η παγκοσμιοποίηση έχει μειώσει την ανισότητα μεταξύ χωρών, καθώς τα μέσα εισοδήματα στις αναδυόμενες χώρες, ειδικά στην Ασία, αυξάνονται ταχύτερα από τα εισοδήματα στις ανεπτυγμένες χώρες. Ωστόσο η ανισότητα διευρύνεται εντός των περισσότερων χωρών, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ και στην Κίνα. Οι συνέπειες της εξέλιξης αυτής είναι πολυδιάστατες. Δεν υπάρχει μόνο υπερσυγκέντρωση εισοδημάτων στην κορυφή, αλλά και υπερσυγκέντρωση ισχύος και επιρροής, κάτι που αποτελεί μία διαρκώς διογκούμενη πρόκληση για τη δημοκρατία».
Μπορεί οι Indignados και το Occupy Wall Street να μην προκάλεσαν τον πολιτικό σεισμό που επεδίωκαν, αλλά το φάσμα των ξεσηκωμού των μαζών έχει οδηγήσει τελευταίως αρκετές κυβερνήσεις να λάβουν μέτρα εκτόνωσης της λαϊκής οργής. Ο μεγάλος συνασπισμός στη Γερμανία προωθεί αύξηση του κατώτατου μισθού. Προ ημερών, ο Συντηρητικός Βρετανός υπουργός Οικονομίας Τζορτζ Οζμπορν τάχθηκε υπέρ μιας γενναίας αύξησης του κατώτατου μισθού. Στις ΗΠΑ, ο Ομπάμα πέρυσι –μετά κόπων και βασάνων, είναι η αλήθεια– αύξησε τον συντελεστή φορολογίας φυσικών προσώπων με εισοδήματα πάνω από 400.000 δολάρια και νοικοκυριών με εισοδήματα πάνω από 450.000 δολάρια από το 35% στα 39,6%. Στη Γαλλία, λίγο πριν από την Πρωτοχρονιά, ο Φρανσουά Ολάντ πήρε το πράσινο φως από το Συνταγματικό Δικαστήριο για να επιβάλει φόρο 75% για δύο χρόνια σε ετήσιους μισθούς άνω του 1 εκατ. ευρώ. Πρόκειται, δυστυχώς, για μέτρα που είναι αναντίστοιχα των κινδύνων που συνεπάγεται η διευρυνόμενη ανισότητα. Οπως σημειώνει ο Ντερβίς, «μέτρα για την παιδεία και την υγεία που δεν εξαιρούν κανέναν, ανεξάρτητα από το επίπεδο των εισοδημάτων, είναι εξίσου σημαντικά όσο οι κατώτατοι μισθοί και οι συντελεστές φορολογίας εισοδήματος».
Το 44% των Ελλήνων κάτω του ορίου φτώχειας
Σύμφωνα με την Ερευνα Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης που δημοσίευσε τον Δεκέμβριο η ΕΛΣΤΑΤ, η Ελλάδα είναι η δεύτερη πιο άνιση χώρα στην Ευρώπη, μετά την Ισπανία (ήταν τρίτη το προηγούμενο έτος). Συγκεκριμένα, το πλουσιότερο 20% του πληθυσμού διαθέτει εισοδήματα 6,6 φορές υψηλότερα από το φτωχότερο 20%. Δύο χρόνια νωρίτερα (2010) ο αντίστοιχος αριθμός ήταν 5,6. Εκτιμήσεις της Ομάδας Ανάλυσης Δημόσιας Πολιτικής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθήνων τοποθετούν το ποσοστό των ανθρώπων που το 2013 είχαν εισοδήματα κάτω από ένα σταθερό όριο φτώχειας (60% του τιμαριθμικά αναπροσαρμοσμένου διάμεσου εισοδήματος του 2009) στο 44%, διπλάσιο αυτού πριν από τέσσερα χρόνια. Τα τεράστια αυτά εισοδηματικά χάσματα καταγράφονται στη χώρα μας παρά το γεγονός ότι στα 25 χρόνια ώς την κρίση, βάσει στοιχείων του ΟΟΣΑ, η Ελλάδα ήταν η κατεξοχήν χώρα όπου συρρικνωνόταν η ανισότητα. Μεταξύ 1985-2008, το εισόδημα του φτωχότερου 10% του πληθυσμού αυξανόταν κατά 4,8%, ενώ το εισόδημα του πλουσιότερου 10% μόνο κατά 2,12% ετησίως. Οι εξισωτικές τάσεις είναι ακόμα πιο έντονες μεταξύ 1995-2008: τα εισοδήματα των πιο φτωχών αυξάνονται πάνω από 6% ετησίως, ενώ των πιο πλούσιων κατά 3% ετησίως.
