Η Μουσουλμανική Αδελφότητα στην Ευρώπη,
Του Ανδρέα Μπανούτσου
(Πηγή : http://www.rimse.gr)
H ενεργός παρουσία της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στη Δύση ξεκίνησε περί τα τέλη του 1950 και τις αρχές της δεκαετίας του 1960, όταν μικρές ομάδες ριζοσπαστών Μουσουλμάνων μετανάστευσαν από διάφορες χώρες της Μέσης Ανατολής για να εγκατασταθούν στη Δυτική Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική.
Μια χούφτα από αυτούς τους πρωτοπόρους, όπως ο Said Ramadan και o Yussuf Nada, ήταν μέλη της Αιγυπτιακής Μουσουλμανικής Αδελφότητας που εγκατέλειψαν την χώρας τους ύστερα από την καταστολή του Νασερικού καθεστώτος στα μέσα της δεκαετίας του 1950. Στις επόμενες δεκαετίες, μέλη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και από άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής βρήκαν παρομοίως καταφύγιο στη Δύση προκειμένου να ξεφύγουν από την καταπίεση των κοσμικών Αραβικών καθεστώτων.
Οι περισσότερες ευρωπαϊκές πόλεις την εποχή εκείνη δεν διέθεταν Μουσουλμανικούς χώρους λατρείας και τα τζαμιά της Μουσουλμανικής Αδελφότητας ήταν αυτοσχέδια σε γκαράζ ή μικρές αίθουσες στις πανεπιστημιουπόλεις και αποτέλεσαν τις πρώτες θρησκευτικές εγκαταστάσεις για τους Ευρωπαίους Μουσουλμάνους. Τα ελεύθερα δημοκρατικά καθεστώτα της Ευρώπης επέτρεψαν στους Αδελφούς Μουσουλμάνους την ανοιχτή διεξαγωγή δραστηριοτήτων για τις οποίες είχαν υποστεί διώξεις στις πατρίδες τους. Με λιγοστά κεφάλαια, αλλά άφθονο ενθουσιασμό δημοσίευαν περιοδικά, οργάνωναν διαλέξεις, και πραγματοποίησαν όλα τα είδη δραστηριοτήτων μέσω των οποίων θα μπορούσε να εξαπλωθεί η Ισλαμιστική ιδεολογία τους. Ο ακτιβισμός τους προσέλκυσε σύντομα αρκετούς Μουσουλμάνους φοιτητές και μικρό αριθμό Μουσουλμάνων μεταναστών εργαζομένων που δεν είχαν επαφή με την Μουσουλμανική Αδελφότητα στις χώρες καταγωγής τους.
Επαναπροσδιορίζοντας μερικές από τις θρησκευτικές παραδόσεις αιώνων, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι ισχυρίστηκαν ότι η παραδοσιακή διάκριση μεταξύ Dar al Islam (γη του Ισλάμ) και Dar Al Harb (γη του Πολέμου) δεν αντικατόπτριζε την τρέχουσα πραγματικότητα στην Ευρώπη. Ενώ η Ευρώπη και η Δύση γενικότερα δεν θα μπορούσαν να θεωρηθούν Dar al Islam, επειδή ο ιερός Ισλαμικός Νόμος η Σαρία δεν εφαρμοζόταν εκεί, δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί όμως και Dar Al Harb επειδή οι Μουσουλμάνοι είχαν το δικαίωμα να ασκούν ελεύθερα τα θρησκευτικά τους καθήκοντα χωρίς να διώκονται. Οι λόγιοι της Μουσουλμανικής Αδελφότητας αποφάσισαν, ως εκ τούτου, ότι ήταν δυνατόν να δημιουργηθεί μια νέα νομική κατηγορία. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η Ευρώπη και η Δύση θα πρέπει να θεωρούνται Dar Al Dawah (γη του κηρύγματος), μια περιοχή όπου ζουν οι Μουσουλμάνοι ως σεβαστή μειονότητα και που έχουν την ηθική υποχρέωση να διαδώσουν τη θρησκεία τους ειρηνικά.
Επιπλέον, σε πολλές χώρες οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι τοποθέτησαν την οργάνωσή τους στην πρώτη γραμμή του Ισλαμικού αγώνα και αποτέλεσαν τους βασικούς εκπρόσωπους των Μουσουλμανικών κοινοτήτων. Παρά το γεγονός ότι οι περιστάσεις ποικίλλουν από χώρα σε χώρα, σήμερα, όταν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ή τα ΜΜΕ προσπαθούν να προσεγγίσουν τη Μουσουλμανική κοινότητα, είναι πολύ πιθανό ότι πολλές, αν όχι όλες, από τις οργανώσεις και τα άτομα που συνομιλούν να ανήκουν, αν και με διαφορετικούς βαθμούς έντασης, στο δίκτυο της Μουσουλμανικής Αδελφότητας.
Δεν είναι ασυνήθιστο να βρει κανείς εξαιρέσεις σε αυτή την κατάσταση και τα πράγματα έχουν αλλάξει σε διάφορες χώρες κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, ωστόσο, σε γενικές γραμμές, είναι προφανές ότι δεν υπάρχει άλλο Ισλαμικό κίνημα που να έχει την προβολή, την πολιτική επιρροή και την πρόσβαση στις Ευρωπαϊκές και Δυτικές ελίτ που έχουν αποκτήσει οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι κατά τη διάρκεια των τελευταίων είκοσι ετών.
Στην πραγματικότητα ωστόσο, δεν υπάρχει καμία επίσημη οργάνωση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας σε οποιαδήποτε Δυτική χώρα. Επίσης, είναι τεχνικά λάθος να μιλάμε για οργανώσεις όπως την Ένωση των Ισλαμικών Οργανώσεων της Γαλλίας (UOIF), τον Ισλαμικό Σύλλογο της Γερμανίας (IGD), τη Μουσουλμανική Ένωση της Βρετανίας (MAB),το Συμβούλιο Αμερικάνο-Ισλαμικών Σχέσεων (CAIR) ή τη Μουσουλμανική Ένωση Ελλάδος ως "οργανώσεις της Μουσουλμανικής Αδελφότητας" και τους ηγέτες τους ως "μέλη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας." Ωστόσο, λαμβάνοντας μια μη φορμαλιστική προσέγγιση, είναι σωστό να πούμε ότι σχεδόν σε όλες τις ευρωπαϊκές και δυτικές χώρες λειτουργούν οργανώσεις και δίκτυα με ιστορικούς, οικονομικούς, προσωπικούς , οργανωτικούς και ιδεολογικούς δεσμούς με την Μουσουλμανική Αδελφότητα.
Η Μουσουλμανική Αδελφότητα, τόσο στην Ευρώπη όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο δεν είναι ένα μονολιθικό μπλοκ. Αποκλίσεις προκύπτουν σχετικά με το πώς το κίνημα θα πρέπει να προσπαθήσει να επιτύχει τους στόχους του και σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμα και στο ποιοι θα πρέπει να είναι οι στόχοι αυτοί στην πραγματικότητα. Θέματα όπως ο πρώτος Πόλεμος του Κόλπου ή η διαμάχη για τη μαντίλα (hijab) στη Γαλλία έχουν προκαλέσει ισχυρές εσωτερικές συζητήσεις μέσα στους κόλπους της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, οι οποίες σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν εκφυλιστεί σε προσωπικές διαμάχες και συγκρούσεις για επιρροή και εξουσία.
Παρά τις διαφορές αυτές, ωστόσο, είναι δυνατό να προσδιορίσουμε κάποιους στόχους που είναι κοινοί για όλα τα "μέλη" της Μουσουλμανικής Αδελφότητας.
Μεταξύ αυτών είναι η διατήρηση μιας ισλαμικής ταυτότητας μεταξύ των Μουσουλμάνων που διαβιούν στις Δυτικές κοινωνίες. Όπως κάθε θρησκευτικό συντηρητικό κίνημα, οι Ισλαμιστές σε όλο τον κόσμο ασχολούνται με τη διατήρηση ενός αποδεκτού επιπέδου ηθικής και ευσέβειας των κοινοτήτων τους. Η αμυντική αυτή στάση γίνεται ακόμα πιο έντονη όταν πρόκειται για Μουσουλμανικές μειονότητες, καθώς ενυπάρχει ο κίνδυνος να απορροφηθούν πολιτισμικά από τις κοινωνίες υποδοχής. «Είναι καθήκον του Ισλαμικού Κινήματος», είπε ο Yussuf al Qaradawi, ο αδιαφιλονίκητος πνευματικός ηγέτης της παγκόσμιας και της Δυτικής Μουσουλμανικής Αδελφότητας, «να μην αφήσει κανείς τους Μουσουλμάνους που διαβιούν στη Δύση να παρασυρθούν από την δίνη του υλισμού που επικρατεί στις Δυτικές κοινωνίες.» Ωστόσο, σε αντίθεση με τους Σαλαφιστές που επιδιώκουν να ενισχύσουν την ισλαμική ταυτότητα των Μουσουλμάνων της Δύσης αποφεύγοντας την κοινωνική ενσωμάτωση, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι δεν υποστηρίζουν την απομόνωση των Μουσουλμάνων από τις Δυτικές κοινωνίες. Αντιθέτως καλούν τους Μουσουλμάνους να συμμετέχουν ενεργά στις Δυτικές κοινωνίες προκειμένου να αναμορφώσουν τις κοινωνίες αυτές σύμφωνα με τα Ισλαμικά πρότυπα.
Ένας δεύτερος στόχος κοινός για όλες τις οργανώσεις που ανήκουν ιδεολογικά στη Μουσουλμανική Αδελφότητα είναι ο χαρακτηρισμός τους ως των επίσημων ή de facto εκπρόσωπων των Μουσουλμανικών κοινοτήτων της Δύσης. Επιθυμούν να γίνουν οι προτιμώμενοι αν όχι οι αποκλειστικοί εταίροι των Ευρωπαϊκών και Δυτικών κυβερνήσεων και ελίτ και αυτή τους η επιθυμία εξυπηρετεί διάφορους σκοπούς. Ένας σκοπός είναι να συμβάλλουν θετικά στο μέλλον των Ευρωπαϊκών και Δυτικών κοινωνιών. Με την ανάδειξη κοινών αξιών, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι επιθυμούν να παρουσιάζονται ως μια μετριοπαθής δύναμη που ενθαρρύνει τους Μουσουλμάνους να συμμετέχουν στις Δυτικές κοινωνίες εξαπλώνοντας ταυτόχρονα τις Ισλαμικές αρχές και αξίες.
Ένας από τους πρωτοπόρους της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στην Ευρώπη ήταν ο Said Ramadan, προσωπικός γραμματέας του ιδρυτή της Μουσουλμανικής Αδελφότητας Hassan al-Banna και σύζυγος της κόρης του. Ο Said Ramadan Αιγυπτιακής καταγωγής μετανάστευσε στη Γενεύη της Ελβετίας το 1958 και σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο της Κολωνίας στη Γερμανία. Στη Γερμανία, ίδρυσε μια από τις κυριότερες Μουσουλμανικές οργανώσεις, την Islamische Gemeinschaft Deutschland (Ισλαμικός Σύλλογος της Γερμανίας, IGD), της οποίας ηγείτο την περίοδο 1958 - 1968. Ο Said Ramadan συνίδρυσε επίσης μαζί με τους Σαουδάραβες τη Muslim World League, μια άρτια χρηματοδοτημένη οργάνωση που το Σαουδαραβικό κατεστημένο χρησιμοποιεί για να εξαπλώσει το ριζοσπαστικό Ισλάμ σε όλο τον κόσμο.
Αυτή η προνομιακή σχέση που απέκτησε ο Said Ramadan με το πλούσιο σε πετρέλαιο βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας του απέφερε μια σημαντική εισροή χρημάτων, τα οποία χρησιμοποίησε για να χρηματοδοτήσει το ισχυρό Ισλαμικό Κέντρο της Γενεύης (ΙΚΓ). Ο Hani Ramadan, ο γιος του Said, είναι επικεφαλής σήμερα του ΙΚΓ. Επίσης ένα από τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του ΙΚΓ είναι ο άλλος γιός του Said, ο διάσημος Tariq Ramadan, Καθηγητής Σύγχρονων Ισλαμικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Χάρη στη γενναιόδωρη χρηματοδότηση από το εξωτερικό, προερχόμενη κυρίως από τη Σαουδική Αραβία και τα κράτη του Κόλπου, την αποτελεσματική οργάνωση, και την αφέλεια των ευρωπαϊκών ελίτ, η Μουσουλμανική Αδελφότητα και οι οργανώσεις που συνδέονται με αυτή κατάφεραν να αποκτήσουν εξέχουσα θέση σε όλες σχεδόν τις Ευρωπαϊκές κοινωνίες. Στη Γαλλία, η Union des Organisations Islamiques de France(Ένωση των Ισλαμικών Οργανώσεων της Γαλλίας) έχει γίνει η κυρίαρχη οργάνωση στο Ισλαμικό Συμβούλιο της Γαλλικής κυβέρνησης. Στην Ιταλία, η Unione delle Comunita ed Organizzazioni Islamiche in Italia(Ένωση των Ισλαμικών Κοινοτήτων και Οργανώσεων στην Ιταλία) είναι o προνομιακός εταίρος της κυβέρνησης στο πλαίσιο του διαλόγου σχετικά με τα Ισλαμικά ζητήματα στην Ιταλία.
Στην Ελλάδα η Μουσουλμανική Ένωση Ελλάδος και ο Πρόεδρός της Ναΐμ Ελ Γαντούρ προσπαθούν να παρουσιαστούν αυθαίρετα ως οι επίσημοι εκπρόσωποι της Μουσουλμανικής κοινότητας και έχουν αναγορευτεί με την ανοχή διαδοχικών Ελληνικών κυβερνήσεων σε θεσμικούς συνομιλητές της Ελληνικής Πολιτείας. Κατά τη διάρκεια επίσης των τελευταίων είκοσι ετών, η Μουσουλμανική Αδελφότητα έχει δημιουργήσει μια σειρά από πανευρωπαϊκούς οργανισμούς, όπως η Ομοσπονδία των Ισλαμικών Οργανώσεων της Ευρώπης (Federation of Islamic Organisations in Europe), στην οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι από Ισλαμικές οργανώσεις διαφόρων Ευρωπαϊκών κρατών. Μια ακόμα οργάνωση το Ευρωπαϊκό Μουσουλμανικό Δίκτυο ( European Muslim Network) αποτελεί μια δεξαμενή σκέψης (think tank) με έδρα τις Βρυξέλλες που συγκεντρώνει Μουσουλμάνους διανοούμενους και ακτιβιστές απ’όλη την Ευρώπη. Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου είναι ο Tariq Ramadan, γιός του Said και εγγονός του ιδρυτή της Μουσουλμανικής Αδελφότητας Hassan al Banna στον οποίο αναφερθήκαμε προηγουμένως.
Τέλος μια άλλη ευρωπαϊκή οργάνωση με δεσμούς με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα είναι το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Μουσουλμάνων Γυναικών (European Forum of Muslim Women). Αξίζει να αναφερθεί ότι ένα από τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του εν λόγω φόρουμ είναι η Hala Akari, Σύρια μετανάστρια στην Ελλάδα, η οποία είναι επίσης επικεφαλής του Τομέα Γυναικών του Ελλήνο-Αραβικού Πολιτιστικού Κέντρου με έδρα την Αθήνα, μια οργάνωση που είναι επίσης μέλος της Ομοσπονδίας των Ισλαμικών Οργανώσεων της Ευρώπης.
Πηγές
• http://icsr.info/wp-content/uploads/2012/10/1300106834ICSRTheNewMBintheWest.pdf
• http://www.meforum.org/687/the-muslim-brotherhoods-conquest-of-europe
• http://www.fioe.org/
• http://www.efomw.eu/
• http://www.euro-muslims.eu/#/home
• http://www.rimse.gr/2011/03/the-muslim-brotherhood-and-greece-by.html
• http://www.rimse.gr/2011/07/the-muslim-association-of-greece-and.html
• http://www.rimse.gr/2011/09/blog-post.html
