Iρλανδία - Ελλάδα: «effective defaults» εντός της Ευρωζώνης
ΖΕΖΑ ΖΗΚΟΥ
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr)
Η επίφαση της αληθοφάνειας της διάσωσης μιας χώρας από τη χρεοκοπία μέσω του Μνημονίου, είναι μια καλοστημένη παγίδα που άρχισε από την Ελλάδα. Το ίδιο συνέβη με την Ιρλανδία.
Δηλαδή, έχουμε ουσιαστικές πτωχεύσεις (effective defaults), αλλά όχι επίσημες. «Εκτός δικαστηρίου», εκτός επίσημης πτώχευσης, με αναδιάρθρωση του χρέους. Μια προφανής λύση του προβλήματος, που προκλήθηκε από την υπερχρέωση των χωρών της Ευρωζώνης, θα ήταν μια οργανωμένη και ομαδική αναδιάρθρωση των χρεών τους. Ομως, έχει επιλεγεί ένας πολύ επώδυνος τρόπος με το Μνημόνιο. Μας έχει επιβληθεί όχι μόνο για να διασωθεί το ευρώ, αλλά κυρίως για να μετατεθεί χρονικά το πρόβλημα της πτώχευσης τόσο ώστε να μην προκαλέσει συστημικό κύμα μετάδοσης στην Ισπανία, την Ιταλία και αλλού...
Πριν από δύο χρόνια, τον Φεβρουάριο του 2011, οι Ιρλανδοί έτρεξαν στις κάλπες σαν πλημμυρίδα και τιμώρησαν το (τότε) κυβερνών κόμμα Φιάνα Φέιλ επειδή πρόδωσε τον ιρλανδικό λαό προκειμένου να διασώσει τους τραπεζίτες. Η πολιτική εξόντωση του Φιάνα Φέιλ, που κυριάρχησε στην Ιρλανδία 60 χρόνια, θεωρήθηκε τότε μια ειρηνική εξέγερση. Ωστόσο, ο σημερινός πρωθυπουργός Εντα Κένι, ο ηγέτης του κόμματος Φίνε Γκέιλ που νίκησε στις εκλογές, υποσχέθηκε στον ιρλανδικό λαό πως θα αναδιαπραγματευτεί το πρόγραμμα λιτότητας, δηλαδή τους όρους του Μνημονίου, με την Ευρωπαϊκή Ενωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Το κόστος διάσωσης του τραπεζικού τομέα ανήλθε στα 64 δισ. ευρώ, στο σύνολο του πακέτου διάσωσης των 85 δισ. ευρώ.
Επειτα από δύο χρόνια, λοιπόν, ο Εντα Κένι ξέχασε τις υποσχέσεις του και εξαναγκάστηκε προχθές να ζητήσει από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) να εγκρίνει την αναδιάρθρωση του χρέους των τραπεζών της χώρας. Εσπευσε, μάλιστα, να θριαμβολογήσει χαρακτηρίζοντάς την «ιστορικό βήμα» για την έξοδο της Ιρλανδίας από το Μνημόνιο και άρον άρον την πέρασε από το Κοινοβούλιο της χώρας. Η λύση για τη ρευστοποίηση της Anglo Irish Bank και της Irish Nationwide και την αναδιάρθρωση των χρεών τους, ψηφίστηκε με έκτακτο νομοσχέδιο τα ξημερώματα της Πέμπτης στη Βουλή.
Σύμφωνα με όρους της συμφωνίας, το Δουβλίνο θα εκδώσει κρατικά ομόλογα διάρκειας 40 ετών, τα οποία θα αντικαταστήσουν εγγυήσεις (IOUs) 28 δισ. ευρώ που είχε εκχωρήσει στην ΕΚΤ και οι οποίες χρησίμευαν ως ενέχυρο για την παροχή έκτακτης ρευστότητας στις Anglo Irish Bank και Irish Nationwide. Ωστόσο, η εξυπηρέτηση των εγγυήσεων αυτών, συμπεριλαμβανομένων των τόκων, ανέρχονταν στα 3,1 δισ. ετησίως, δηλαδή στο ύψος των μνημονιακών μέτρων λιτότητας που έχουν επιβληθεί στη χώρα.
Η ιστορία της Ιρλανδίας είναι σαν παραμύθι: Πριν από 27 χρόνια, η χώρα ήταν βυθισμένη σε βούρκο προβλημάτων με ύφεση, υψηλό ποσοστό μεταναστών, τρομερή φτώχεια. Επειτα ήλθε το θαύμα της «κέλτικης τίγρης», που έκανε αίφνης την Ιρλανδία τη δεύτερη πλουσιότερη χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Αλλά η πλαστή δανεική ευημερία μετατράπηκε σε θεαματική χρεοκοπία του τραπεζικού και του κατασκευαστικού τομέα. Η τραπεζική κρίση μετατράπηκε σε κρίση συναλλάγματος και εξελίχθηκε σε κρίση δημοσίου χρέους με σημαντικές επιπτώσεις για την οικονομία. Οταν η φούσκα έσκασε, η ιρλανδική κυβέρνηση αναγκάστηκε να παρέμβει για να διασώσει τις τράπεζες. Το ιδιωτικό χρέος έγινε δημόσιο και η Ιρλανδία έγινε ο επόμενος αδύναμος κρίκος μετά την Ελλάδα.
Λόγω της ολέθριας χρηματοοικονομικής κρίσης, που ξεκίνησε το 2007 στις ΗΠΑ, οι ανεπτυγμένες χώρες αναγκάστηκαν να αναλάβουν τα χρέη του ιδιωτικού τομέα και σε αρκετές περιπτώσεις να υποστηρίξουν το τραπεζικό τους σύστημα, μεταφέροντας το ρίσκο από το χρηματοοικονομικό/τραπεζικό σύστημα στο κράτος. Η Ιρλανδία έχασε τον έλεγχο της εγχώριας οικονομίας της ως αποτέλεσμα της κρίσης του τραπεζικού της συστήματος.
Πώς έγινε αυτό; Η Ιρλανδία έχει πληθυσμό 4,6 εκατομμύρια κατοίκους και με ΑΕΠ ίσο με 156 δισ. ευρώ. Οι έξι μεγαλύτερες ιρλανδικές τράπεζες έφτασαν ενεργητικό ίσο με 520 δισ. ευρώ, σχεδόν 333% του ΑΕΠ. Σε αντίθεση, οι σχεδόν 8.000 τράπεζες που δραστηριοποιούνται στις ΗΠΑ αντιστοιχούν στο 85% του ΑΕΠ των ΗΠΑ. Από το 2007, το ιρλανδικό τραπεζικό σύστημα αντιμετώπισε σημαντική επιδείνωση στα χαρτοφυλάκια δανείων λιανικής φύσης, λόγω της σημαντικής πτώσης τιμών των ακινήτων. Καθώς η ανεργία έφτασε το 11,8% μέχρι το τέλος του 2009 και πάνω από 13% το 2010, το 25% των στεγαστικών δανείων (περίπου 200.000 δάνεια) ήταν ληξιπρόθεσμα μέχρι το 2011.
Η τότε ιρλανδική κυβέρνηση υποχρεώθηκε να παρέχει εισφορές κεφαλαίου ίσες περίπου με 45 δισ. ευρώ και να εγγυηθεί υποχρεώσεις του τραπεζικού συστήματος ίσες με 147 δισ. ευρώ (116 δισ. ευρώ καταθέσεις και 31 δισ. τραπεζικού χρέους). Οι εισφορές κεφαλαίου ανέρχονταν σε 30% του ιρλανδικού ΑΕΠ. Το συνολικό χρέος της ιρλανδικής κυβέρνησης ανερχόταν σε 146,8 δισ. ευρώ ή σε 94% του ΑΕΠ (και αν αφαιρέσουμε τα 45 δισ. ευρώ σε ρευστό, τότε το συνολικό χρέος ανερχόταν σε 70% σε βάση καθαρού χρέους).
Η Ελλάδα βρέθηκε σε ένα διαφορετικό φαύλο κύκλο σε σύγκριση με την Ιρλανδία: το μη διαχειρίσιμο δημόσιο χρέος, πάντως, δεν προκλήθηκε από την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, παρόλο που αρχικώς πακέτο 28 δισ. ευρώ διατέθηκε από την ελληνική κυβέρνηση στις εγχώριες τράπεζες.
