Πώς θα νικηθεί ο λαϊκισμός
HUGO DIXON / REUTERS BREAKINGVIEWS
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)
Ο λαϊκισμός έχει μολύνει την ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή. Μπορεί, όμως, να νικηθεί. Τα τρία στοιχεία που χρειάζονται οι παραδοσιακοί πολιτικοί ώστε να αποκτήσουν ξανά τον έλεγχο της δημόσιας συζήτησης είναι επάρκεια, δικαιοσύνη και ηγετικά προσόντα.
Σε κάποιο βαθμό η αντεπίθεσή τους έχει αρχίσει να αποδίδει.
Τα λαϊκιστικά κινήματα της Δεξιάς και της Αριστεράς απέκτησαν ερείσματα στις περισσότερες χώρες της Ε.Ε. μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση. Βρέθηκαν στο προσκήνιο κόμματα όπως το Εθνικό Μέτωπο (FN) στη Γαλλία, το Κόμμα της Ανεξαρτησίας (UKIP) στη Βρετανία, το Κίνημα των Πέντε Αστέρων στην Ιταλία, οι Podemos στην Ισπανία και ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα.
Η δράση των λαϊκιστών είναι επιβλαβής διότι προτείνουν φαινομενικά ελκυστικές πολιτικές λύσεις που θα είχαν καταστροφικά αποτελέσματα αν εφαρμόζονταν. Αυτή ήταν καταφανώς η περίπτωση του κ. Τσίπρα αφότου κέρδισε την εξουσία τον περασμένο Ιανουάριο.
Η ικανότητα είναι το πρώτο στοιχείο που πρέπει να έχουν οι παραδοσιακοί πολιτικοί αν θέλουν να κερδίσουν τον λαϊκισμό. Στην περίπτωση της Ευρώπης αυτό σημαίνει ικανή διαχείριση της οικονομίας. Ετσι εξηγείται, κυρίως, η επικράτηση του κ. Ντέιβιντ Κάμερον στις βρετανικές εκλογές του Μαΐου και του Πέδρο Πάσος Κοέλιο στις πορτογαλικές εκλογές στις αρχές Οκτωβρίου. Ο Ισπανός πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι λογικά θα ωφεληθεί από την ίδια τάση στις εκλογές του Δεκεμβρίου. Οι κ. Κοέλιο και Ραχόι επωφελήθηκαν επίσης από την τρομακτική πρώτη θητεία του κ. Τσίπρα και την πολιτική στροφή που έκανε στη συνέχεια. Επρόκειτο περί χρήσιμου αντίδοτου στον αριστερό λαϊκισμό στην Πορτογαλία και στην Ισπανία, τόσο χρήσιμου ώστε οι Podemos υποχώρησαν στην τέταρτη θέση σε ορισμένες πρόσφατες δημοσκοπήσεις. Ο Ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι εργάζεται σκληρά ώστε να αποδείξει ότι είναι ικανός. Εχει αρχίσει να εφαρμόζει σειρά μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας, στο τραπεζικό σύστημα και στο δυσλειτουργικό Σύνταγμα της χώρας, με την ελπίδα ότι όλα αυτά θα αποδώσουν καρπούς μέχρι τις επόμενες εκλογές το 2018. Ο κ. Ρέντσι φαίνεται να μη φοβάται να επικρίνει ακροαριστερούς ξένους πολιτικούς ώστε να υπενθυμίσει στο κεντροαριστερό Δημοκρατικό Κόμμα του πόσο σημαντικό είναι να παραμείνουν στο κέντρο. Ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ δεν έχει επιδείξει την ίδια προσήλωση στις μεταρρυθμίσεις με τον κ. Ρέντσι, αν και ο πρωθυπουργός του Μανουέλ Βαλς και ο υπουργός Οικονομίας Εμανουέλ Μακρόν έχουν φέρει τις μεταρρυθμίσεις στο προσκήνιο.
Μπορεί το να είναι κανείς ικανός να αποτελεί τον σημαντικότερο τρόπο καταπολέμησης του λαϊκισμού, αλλά ενδεχομένως να μην αρκεί. Αλλωστε, ο κ. Τσίπρας επανεξελέγη τον Σεπτέμβριο παρά την εντυπωσιακή επίδειξη ανικανότητας. Εν μέρει εξηγείται το φαινόμενο από το γεγονός ότι τα νέα κόμματα δεν συσχετίζονται ακόμη με τη διαφθορά, ενώ σχεδόν όλα τα καθιερωμένα κόμματα κουβαλούν βάρη. Τα κόμματα της Δεξιάς πρέπει να σταματήσουν να υποκλίνονται στις μεγάλες επιχειρήσεις. Τα κόμματα της Αριστεράς πρέπει να πάψουν να υποκύπτουν στις επιθυμίες των εργατικών σωματείων και των εργαζομένων του δημόσιου τομέα. Για όλα τους, όμως, θα είναι δύσκολο να αποκοπούν από το πελατειακό παρελθόν τους. Είναι ο κ. Ρέντσι αυτός που βαδίζει με μεγαλύτερη επιτυχία στον νέο δρόμο, έχοντας αρχίσει να περιγράφει την έννοια της κοινωνικής δικαιοσύνης που βασίζεται στην παροχή ίσων ευκαιριών και όχι στην παροχή επιδομάτων σε ομάδες ευνοημένων. Χρειάζεται όμως και ηγετική ικανότητα. Ο λαϊκισμός βρήκε εύφορο έδαφος στην Ευρωζώνη εν μέρει γιατί η κ. Αγκελα Μέρκελ δεν είχε το θάρρος να εξηγήσει στον γερμανικό λαό με ποιον τρόπο ευνοείται η χώρα τους από το κοινό νόμισμα και πως ο βλακώδης δανεισμός των γερμανικών τραπεζών (προς την Ελλάδα) ευθύνεται μερικώς για την ελληνική κρίση. Ομοίως, αν βγει η Βρετανία από την Ε.Ε. θα ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό η έλλειψη ηγετικής ικανότητας του κ. Κάμερον.
