Σκοτεινές ημέρες διανύει η σύγχρονη Τουρκία
ΞΕΝΙΑ ΚΟΥΝΑΛΑΚΗ
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)
Μυθιστόρημα βγαλμένο από τις σελίδες του νομπελίστα Ορχάν Παμούκ, το οποίο αναφέρεται στις σκοτεινές ημέρες τρομοκρατίας του ’70 και του ’80, θυμίζει η Τουρκία μόλις δύο εβδομάδες πριν από τις πρόωρες εκλογές της 1ης Νοεμβρίου.
Μόνο που η πραγματικότητα είναι πολύ λιγότερο ρομαντική και η χώρα έμοιαζε τα τελευταία χρόνια να έχει ξεφύγει από τον αέναο κύκλο του αίματος.
Ο πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν, ο ίδιος άνθρωπος που προβάλλει σήμερα ως ο ηθικός αυτουργός της πολύνεκρης διπλής επίθεσης αυτοκτονίας στην Αγκυρα την περασμένη εβδομάδα με πάνω από 100 νεκρούς και δεκάδες τραυματίες, είχε εγκαινιάσει την προσπάθεια συνεννόησης με τους Κούρδους και είχε θέσει τα θεμέλια για μια σταθερή ειρήνευση. Αυτό που τον εξόργισε φαίνεται πως ήταν η αδυναμία του κυβερνώντος κόμματος της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης, του ΑΚΡ, να συγκεντρώσει την απαραίτητη πλειοψηφία για να ενισχύσει τις αρμοδιότητες του αξιώματός του και να διασφαλίσει την επισημοποίησή του στον ρόλο ενός μεταμοντέρνου σουλτάνου, που πρωταγωνιστεί στην πολιτική σκηνή της χώρας εδώ και 12 έτη. Εμπόδιο σε αυτήν την εκστρατεία ήταν το νεοπαγές φιλοκουρδικό Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (HDP), το οποίο αναδείχθηκε σε προοδευτικό πόλο και κατάφερε να ξεπεράσει το εκλογικό όριο του 10%, ανατρέποντας τα σχέδια του Ερντογάν. Εκδήλωση του HDP ήταν και ο στόχος των δραστών της επίθεσης.
Υπενθυμίζεται πως στις αρχές Σεπτεμβρίου η χώρα είχε ζήσει τη δική της «νύχτα των κρυστάλλων» με θύμα τον κουρδικό πληθυσμό. Επρόκειτο για μια νύχτα άγριου τρόμου, βιαιοτήτων και λεηλασιών που εξαπέλυσε το «βαθύ κράτος» της Αγκυρας. Η στοχοποίηση γραφείων του HDP από «αγανακτισμένους πολίτες» φάνηκε να ανταποκρίνεται στους σχεδιασμούς του ηγέτη-αφέντη.
Η άποψη του Παμούκ
«H εκλογική ήττα εξόργισε τον Ερντογάν (…)», οι Κούρδοι «δεν τον εμπιστεύτηκαν με την ψήφο τους για το σχέδιό του της Προεδρικής Δημοκρατίας», σχολίασε σε συνέντευξή του στη «Ρεπούμπλικα» ο Παμούκ. «Κυβέρνηση και στρατός αποφάσισαν να ξαναρχίσουν τον πόλεμο κατά του κουρδικού κινήματος», παράλληλα με τις επιδρομές κατά του «Ισλαμικού Κράτους».
Τον περασμένο Ιούνιο, το «Ισλαμικό Κράτος» είχε επιτεθεί εναντίον άλλης διαδήλωσης του HDP. Τρεις εβδομάδες αργότερα, ένας καμικάζι παρέσυρε στον θάνατο 33 νέους ακτιβιστές, οι οποίοι προσπαθούσαν να φέρουν ανθρωπιστική βοήθεια στο πολύπαθο κουρδικό Κομπάνι, στα σύνορα Τουρκίας - Συρίας. Οι δράστες της Αγκυρας ανήκαν, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, στον ίδιο πυρήνα με τον προαναφερθέντα καμικάζι.
Παρ’ όλα αυτά ο πρωθυπουργός, Αχμέτ Νταβούτογλου, επιμένει να συμπεριλαμβάνει στους υπόπτους και τους Κούρδους αντάρτες του ΡΚΚ. Είναι τραγική ειρωνεία το ότι σε πρόσφατη δήλωσή του ο πρωθυπουργός της Τουρκίας, κληθείς να σχολιάσει την περίεργη ανοχή που επέδειξε επί μακρόν η Αγκυρα έναντι του «Ισλαμικού Κράτους», απάντησε: Μας χωρίζουν... 360 μοίρες διαφορά με το «Ισλαμικό Κράτος». Η γκάφα μεταδόθηκε από την τουρκική τηλεόραση, ενώ αντιπολίτευση και χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έσπευσαν να αδράξουν την ευκαιρία.
«Είναι σαφές ότι έπειτα από αυτό που συνέβη στο στρατηγικό βάθος, τώρα έχει σειρά το γεωμετρικό βάθος», έγραψε στο twitter βουλευτής του HDP, το οποίο σημειωτέον θρήνησε δύο υποψήφιους βουλευτές του κατά την επίθεση της Αγκυρας. Σημειώνεται ότι «Στρατηγικό βάθος» είναι το γνωστό πόνημα του Νταβούτογλου, στο οποίο ως ακαδημαϊκός περιέγραφε τις θέσεις του για την τουρκική εξωτερική πολιτική.
Πλήγμα στην ελευθεροτυπία
Πέρα από την πόλωση που προκάλεσε στην τουρκική κοινωνία η επίθεση, σοβαρό πλήγμα υπέστη για μία ακόμη φορά η ελευθεροτυπία. Ο ίδιος ο Ερντογάν παρέμεινε σιωπηλός επί αρκετές ημέρες μετά τις εξελίξεις με εξαίρεση μια σύντομη ανακοίνωση που εξέδωσε. Αμέσως μετά την επίθεση επιβλήθηκε μιντιακό μπλακ άουτ στη δημοσίευση φωτογραφιών με πρόσχημα τις έρευνες. Πέπλο μυστηρίου καλύπτει, επίσης, τα ευρήματα από τον τόπο της επίθεσης και την πορεία των ανακρίσεων. Οταν αυτήν την εβδομάδα ο Ερντογάν ρωτήθηκε από Φινλανδό δημοσιογράφο «αν είναι δικτάτορας», εκείνος, μετά μια σύντομη παύση και αφού ρώτησε για ποια εφημερίδα εργάζεται, απάντησε: «Αν ήμουν δικτάτορας, δεν θα μπορούσατε να κάνετε αυτήν την ερώτηση».
Και όμως η διεξαγωγή της προεκλογικής περιόδου έχει εκτροχιαστεί. Τα κόμματα έχουν ακυρώσει τις συγκεντρώσεις τους, η καχυποψία για την (εσκεμμένη;) αδυναμία των Αρχών να διαφυλάξουν την ασφάλεια των κουρδικών συγκεντρώσεων είναι διάχυτη, ενώ η λογοκρισία συνεχίζεται με αμείωτη ένταση, είτε μέσα από την κατατρομοκράτηση δημοσιογράφων είτε διά της περιστασιακής φίμωσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Ταξιδιωτικές οδηγίες και προειδοποιήσεις
Mέχρι πρότινος η πολιτική βία στις μεγάλες τουρκικές πόλεις περιοριζόταν κυρίως στα κομματικά γραφεία του φιλοκουρδικού HDP. Η διπλή επίθεση αυτοκτονίας, όμως, έξω από τον σιδηροδρομικό σταθμό της Αγκυρας σημειώθηκε σε μικρή απόσταση από κεντρικά κυβερνητικά κτίρια και υπουργεία, αναμεσά τους και τα κεντρικά γραφεία της μυστικής υπηρεσίας, ΜΙΤ. Για εκατομμύρια τουρίστες κάθε χρόνο, η Τουρκία είναι ένας ελκυστικός ασφαλής προορισμός, αλλά η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο εξέδωσαν ταξιδιωτικές οδηγίες, προειδοποιώντας τους υπηκόους τους να αποφεύγουν το κέντρο της Αγκυρας, αλλά και περιοχές που συνορεύουν με τη Συρία και το Ιράκ. Η Γαλλία μάλιστα συνέστησε προσοχή ακόμη και σε τουριστικές περιοχές, ενώ δυνάμει επικίνδυνες θεωρούνται οι πολιτικές συνάξεις και διαδηλώσεις. Οι ίδιοι οι Τούρκοι, άλλωστε, φοβούνται πλέον να κάνουν τα ψώνια τους σε μεγάλα εμπορικά κέντρα και αποφεύγουν πολυσύχναστους δημόσιους χώρους, όπως η πλατεία Ταξίμ. «Η Τουρκία είναι ένας επικίνδυνος τόπος σε μια επικίνδυνη μεταβατική περίοδο, αλλά δεν θα καταρρεύσει», εκτίμησε στο BBC η Μάγια Αρακόν, αναπληρώτρια καθηγήτρια Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Σουλεϊμάν Σαχ της Κωνσταντινούπολης.
(Στην φωτογραφία : O Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν και ο Φινλανδός ομόλογός του, Σαουλί Νιινίστο, παρίστανται σε τελετή μνήμης στο σημείο της διπλής επίθεσης στην Αγκυρα)
