Setad, ο ιρανικός γίγαντας
YEGANEH TORBATI, BABAK DEHGHANPISHEH / REUTERS
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)
Από τη συμφωνία ανάμεσα στο Ιράν και τις μεγάλες δυνάμεις που θα οδηγήσει σε άρση των οικονομικών κυρώσεων κατά της Ισλαμικής Δημοκρατίας ένας θα είναι σίγουρα κερδισμένος:
ο ανώτατος θρησκευτικός ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, καθώς ως ιδιοκτήτης ή βασικός μέτοχος ελέγχει έναν από τους ισχυρότερους ομίλους εταιρειών της χώρας, τον Setad, που αποτελείται από περίπου 40 εταιρείες. Ο όμιλος Setad ήταν στη μαύρη λίστα των κυρώσεων όχι επειδή έχει ουσιαστική σχέση με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, αλλά γιατί ανήκει στην άρχουσα τάξη της χώρας.
Δεδομένου ότι εμπλέκεται σε σχεδόν όλους τους τομείς της ιρανικής οικονομίας, ο Setad αποτελεί μια αυτοκρατορία. Σύμφωνα με έρευνα του Reuters από το 2013, την έχει οικοδομήσει κατάσχοντας συστηματικά χιλιάδες περιουσίες που ανήκαν σε θρησκευτικές μειονότητες, επιχειρηματίες και Ιρανούς τους εξωτερικού. Η ίδια έρευνα του Reuters υπολόγισε την αξία των περιουσιακών του στοιχείων σε περίπου 95 δισ. δολάρια. Η αντιπροσωπεία του Ιράν στα Ηνωμένα Εθνη δεν είχε απαντήσει στo αίτημα του Reuters να σχολιάσει την έρευνα. Ο εκπρόσωπός του αρκέστηκε να σχολιάσει πως οι πληροφορίες της έρευνας «δεν είναι σωστές».
Το Reuters δεν εντόπισε ενδείξεις πως ο Χαμενεΐ έχει πλουτίσει προσωπικά από τα περιουσιακά στοιχεία του Setad. Ωστόσο, μέσω του ομίλου αποκτά πρόσβαση σε πόρους που του επιτρέπουν να παρακάμπτει τους αντιπάλους του και άλλα κυβερνητικά κλιμάκια. Οι εταιρείες που βγαίνουν από τη μαύρη λίστα αντιπροσωπεύουν σημαντικό τμήμα του, αν και πολλές εταιρείες του δεν βρέθηκαν ποτέ στον κατάλογο του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών και δεν έχουν πληγεί καθόλου από τις κυρώσεις.
Τον Ιούνιο του 2013, όταν οι ΗΠΑ τον συμπεριέλαβαν στον κατάλογο των κυρώσεων, ο τότε υφυπουργός Οικονομικής Κατασκοπείας των ΗΠΑ, Ντέιβιντ Κοέν, δήλωσε πως ο όμιλος «κερδίζει δισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο για λογαριασμό του ιρανικού καθεστώτος». Προσέθεσε, μάλιστα, πως ελέγχει «μεγάλο όγκο επενδύσεων που δεν αναφέρονται σε λογιστικά βιβλία» και οι ιρανικές αρχές τα αποκρύπτουν τόσο από τον ιρανικό λαό όσο και από τις ρυθμιστικές αρχές.
Το 2013, η ίδια πάντα έρευνα του Reuters διαπίστωσε πως ο Χαμενεΐ ασκεί αποκλειστικό έλεγχο στην οικονομική αυτοκρατορία του Setad, καθώς είναι αυτός που επιλέγει τα στελέχη του. Παράλληλα, ο Χαμενεΐ επόπτευσε τη στελέχωση του σώματος που έχει εκδώσει σειρά αποφάσεων με τις οποίες διασφάλισε νομικά την κατάσχεση σειράς περιουσιακών στοιχείων από τη στιγμή της σύστασής του το 1989.
Η τρέχουσα αξία του ομίλου και των περιουσιακών του στοιχείων δεν μπορεί να εξακριβωθεί διότι πολλές από τις ιστοσελίδες που παρέθεταν τα σχετικά στοιχεία έχουν διαγραφεί μετά την έρευνα του Reuters. Κι ενώ τα περισσότερα περιουσιακά του στοιχεία βρίσκονται στο Ιράν, ο όμιλος έχει και διεθνή παρουσία. Κάποιες από τις εταιρείες του ομίλου που διαγράφονται από τον κατάλογο των κυρώσεων του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών έχουν την έδρα τους στη Νότιο Αφρική και τη Γερμανία.
Μια ιρανική εταιρεία που οι αμερικανικές αρχές θεωρούν συνδεδεμένη με τον όμιλο πρόλαβε ήδη να συνάψει σημαντική συμφωνία με ευρωπαϊκή εταιρεία. Εκπρόσωπος του ιταλικού ομίλου αμυντικού εξοπλισμού Finmeccanica δήλωσε τον Αύγουστο πως υπέγραψε συμβόλαιο ύψους 500 εκατ. ευρώ με την ιρανική Ghadir Investment Company. Πιθανώς το συμβόλαιο θα ήταν νόμιμο και πριν από τη συμφωνία του Ιράν με τις μεγάλες δυνάμεις. Ωστόσο, όσοι έχουν γνώση του θέματος υποστηρίζουν πως η προσέγγιση της Τεχεράνης με τη Δύση διευκόλυνε τη χρηματοδότησή της. Σε επιστολή του, πάντως, προς το Reuters, πάντως, νομικός σύμβουλος της Ghadir υποστηρίζει πως η εταιρεία δεν συνδέεται με τον Setad.
