Πού θα κριθούν οι μεγάλες συγκρούσεις της Μέσης Ανατολής
Άννα Φαλτάιτς
(Πηγή : http://www.euro2day.gr)
Το δίλημμα των ΗΠΑ στη Συρία, η «βαλτωμένη» μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους και οι εκλογικοί «πονοκέφαλοι» της Τουρκίας. Το οικονομικό άνοιγμα του Ιράν μετά την πυρηνική συμφωνία και ο ρόλος της Ρωσίας στην ευρύτερη περιοχή.Στην αρχή του 2015, το Stratfor προέβλεψε πως η Ρωσία, ενοχλημένη από την εξελισσόμενη επαναπροσέγγιση ΗΠΑ-Ιράν και «εγκλωβισμένη» στην αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ, θα επιχειρούσε να προωθηθεί ως μεσολαβητής στον πόλεμο της Συρίας και να το χρησιμοποιήσει αυτό ως μοχλό στην ευρύτερη διαπραγμάτευσή της με την Ουάσινγκτον.
Όπου οι ΗΠΑ αντιμετώπιζαν πρόβλημα στη Μέση Ανατολή, η Ρωσία θα εμφανιζόταν ως αυτός που μπορεί να λύσει το πρόβλημα, σε μια προσπάθεια να ανακτήσει την αξιοπιστία της στην περιοχή και να γίνει απαραίτητη για τις ΗΠΑ.
Αυτή η πρόβλεψη επικαιροποιήθηκε το γ' τρίμηνο, όπου αναφέρθηκε πως το project του οποίου ηγείται η Ρωσία για την κατάρτιση κάποιου μεταβατικού ειρηνευτικού σχεδίου για τη Συρία θα αυξήσει μεν τη δυναμική του, αλλά στο τέλος θα καταρρεύσει στο μέτωπο του πολέμου, καθώς οι ομάδες των ανταρτών και οι χορηγοί τους δεν έχουν ούτε το κίνητρο, ούτε την εμπιστοσύνη να διαπραγματευτούν και να τηρήσουν μια βιώσιμη συμφωνία για τον διαμοιρασμό της εξουσίας. Αυτές οι προβλέψεις ουσιαστικά ορίζουν το σκηνικό για το δ' τρίμηνο, καθώς πολλαπλά συμφέροντα συγκλίνουν και αποκλίνουν αναφορικά με το μέλλον της Συρίας.
Με τη Ρωσία να παρέχει κρίσιμης σημασίας ενισχύσεις στις καθεστωτικές δυνάμεις στη Συρία, η προσοχή του καθεστώτος θα βρίσκεται στη δημιουργία ενός κρατιδίου που θα οριοθετείται στα προπύργια των Αλαουιτών, μια περιοχή που εκτείνεται στην Κοιλάδα Μπεκάα όπου κυριαρχεί η Χεζμπολά, μέχρι τη Δαμασκό και τον «διάδρομο» Χομς-Χαμά, φτάνοντας μέχρι την ακτή της Μεσογείου. Υπό την εντολή που ισχυρίζεται ότι έχει η Μόσχα να πολεμήσει την τρομοκρατία, η Ρωσία και το Ιράν θα συνεργαστούν ώστε να βοηθήσουν τις καθεστωτικές δυνάμεις να βγάλουν από τη μέση τους θύλακες των ανταρτών στον διάδρομο αυτό και να τους απωθήσουν από την Ιντλιμπ της βορειοανατολικής Συρίας και την Νταραά, προς τα νοτιοδυτικά σύνορα με την Ιορδανία.
Ωστόσο, η παρουσία της Ρωσίας στη Συρία θα είναι περιορισμένη. Οι πρωταρχικοί πολιτικοί στόχοι της Ρωσίας είναι να διασφαλίσει ένα αλαουιτικό κρατίδιο, να εδραιώσει μια μακροχρόνια παρουσία στην ανατολική Μεσόγειο, να διατηρήσει τις σχέσεις της με το Ιράν και τελικά να αναγκάσει τις ΗΠΑ να μπουν σε στρατηγικό διάλογο. Οι στόχοι αυτοί μπορούν να επιτευχθούν χωρίς να δεσμευτούν ρωσικές μεραρχίες σε μάχες μεγάλης κλίμακας. Η Ρωσία θα γνωρίζει καλά την απειλή μιας ξαφνικής αλλαγής αντικειμενικού σκοπού κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής εκστρατείας και δεν έχει καμία ψευδαίσθηση ότι μπορεί να οδηγήσει σε ειρήνευση στη Συρία μέσω της στρατιωτικής ισχύος της, της διπλωματίας της, ή οποιουδήποτε συνδυασμού των δύο. Εδραιώνοντας μια μεγάλη βάση επιχειρήσεων στις ακτές της Συρίας, η Ρωσία θα μπορεί να δεσμεύσει στρατιωτικές δυνάμεις ώστε να αποδυναμώσει τις ομάδες εκείνες που αντιτίθενται στην κυβέρνηση του αλ Άσαντ, δίνοντας έμφαση, ταυτόχρονα, στις διπλωματικές προσπάθειές της για να προωθήσει μια ειρηνευτική πρόταση.
Αυτή η περίπτωση είναι απίθανο να κερδίσει μεγάλο έδαφος αυτό το τρίμηνο. Οι ομάδες εκείνες που απαρτίζουν το μεγαλύτερο μέρος των ανταρτών θα μείνουν μακριά από το τραπέζι της διαπραγμάτευσης, κάνοντας, αντιθέτως, έκκληση για περισσότερη στήριξη με όπλα και εκπαίδευση από ομάδα εξωτερικών χορηγών.
Στους χορηγούς αυτούς περιλαμβάνονται η Τουρκία, οι ΗΠΑ, η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και η Ιορδανία, χώρες που δεν εμπιστεύονται τις προθέσεις της Ρωσίας για τη Συρία και αισθάνονται υποχρεωμένες να αυξήσουν τη στήριξή τους προς τους αντάρτες, προκειμένου να αλλάξουν οι ισορροπίες στο μέτωπο του πολέμου μετά τη ρωσική παρέμβαση. Οι ΗΠΑ, που ήδη εργάζονται προκειμένου να διατηρήσουν μια ασφαλή απόσταση από τον πόλεμο της Συρίας για να μπορέσουν να επικεντρώσουν τις διπλωματικές και γεωπολιτικές δυνάμεις τους αλλού -περιλαμβανομένης της Ρωσικής περιφέρειας-, δεν θα προσπαθήσουν να «ανταγωνιστούν» την προσήλωση της Ρωσίας στη Συρία. Αντιθέτως, θα εργαστούν από κοινού με τους συμμάχους, ώστε να ενισχύσουν τον όγκο των αεροπορικών επιθέσεων στη Συρία και την εκπαίδευση και τον εξοπλισμό των ομάδων των ανταρτών.
Αυτή η δυναμική θα δώσει στους Σουνίτες περιφερειακούς «παίκτες» μεγαλύτερη εξουσία να ελέγχουν τις ομάδες των ανταρτών, αυξάνοντας έτσι τη μακροπρόθεσμη απειλή να υπάρξουν ακουσίως αντίθετα του επιθυμητού αποτελέσματα σε ό,τι αφορά στις ομάδες των ισλαμιστών ανταρτών.
Οι ενισχυμένες αμερικανικές προσπάθειες στον πόλεμο της Συρίας, όμως, λίγα θα κάνουν ώστε να στρέψουν την προσοχή των βασικών ομάδων ανταρτών προς το Ισλαμικό Κράτος, αντί για το συριακό καθεστώς.
Σε «τέλμα» η μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους
Το Ιράκ θα χρήζει επίσης προσοχής το δ' τρίμηνο, καθώς η μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους βρίσκεται σε «τέλμα» εν μέσω μιας αυξανόμενης πολιτικής κρίσης εντός της Βαγδάτης. Το Ιράκ προσπαθεί να χειριστεί τη νέα του γεωπολιτική πραγματικότητα: όχι μόνο έχει «σπάσει» η χώρα σε σεκταριστικά κομμάτια, αλλά είναι επίσης χρεοκοπημένη οικονομικά, με αποτέλεσμα να είναι πολύ αδύναμη για να ασκήσει ανεξάρτητα την πολιτική της. Οι ανταγωνιστικές πολιτικές ομάδες στο Ιράκ θα εκμεταλλευτούν αυτήν την εξαιρετικά ευάλωτη φάση για να αυξήσουν την επιρροή τους, χρησιμοποιώντας την απειλή της ξένης επιρροής, της διαφθοράς και του κοινωνικοοικονομικού στρες, για να εδραιωθούν και να προωθήσουν μια νέα τάξη πραγμάτων.
Οι αναδυόμενες πολιτικές προκλήσεις στη Βαγδάτη θα αναλώσουν μεγαλύτερο μέρος της προσοχής του Ιράν, καθώς η Τεχεράνη προσπαθεί να διατηρήσει τους δικούς της παράγοντες επιρροής, όμως δεν θα αλλάξουν θεμελιωδώς το γεγονός πως η μοίρα του Ιράκ θα συνεχίσει να αποτελεί προϊόν των εξωτερικών δυνάμεων.
Ανταγωνιστικές εξωτερικές πιέσεις σε μια εύθραυστη κυβέρνηση της Βαγδάτης με έλλειψη χρήματος θα περιπλέξουν ακόμα περισσότερο την ήδη βραδυκίνητη μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους, δίνοντας στην τζιχαντιστική ομάδα επιπλέον περιθώριο για να εξετάσει τις αδυναμίες του στρατού του Ιράκ, σε μια προσπάθεια να υπάρξουν συμβολικές νίκες. Μην έχοντας καλές επιλογές για να διαχειριστεί την απειλή αυτή και καθώς αδυνατεί να αναπτύξει μια αξιόπιστη τοπική δύναμη προκειμένου να ηγηθεί αυτής της μάχης, η Αμερική θα συνεχίσει σε μεγάλο βαθμό να λειτουργεί αντιδραστικά στην κατάσταση στο Ιράκ, διατηρώντας παράλληλα ανοικτές τις επιλογές της για αύξηση της στρατιωτικής της παρουσίας στην περίπτωση που το Ισλαμικό Κράτος καταγράψει σοβαρότερες κατακτήσεις. Κατόπιν πρόσκλησης από τη Βαγδάτη, η Ρωσία έχει τη δυνατότητα να πραγματοποιήσει συμβολικές αεροπορικές επιθέσεις στο Ιράκ κατά του ισλαμικού κράτους, προκειμένου να περιπλέξει τη θέση των ΗΠΑ στη Βαγδάτη, αν και η Μόσχα θα είναι εξαιρετικά περιορισμένη σε ό,τι αφορά στην επέκταση των επιχειρήσεών της πέραν της Συρίας.
Όσο πιο ανίκανη φαίνεται η Βαγδάτη, τόσο περισσότερο θα προσπαθεί η περιφερειακή κυβέρνηση του Κουρδιστάν (KRG) να διεκδικήσει ενεργειακές πηγές εντός της περιοχής της σε βάρος της κεντρικής κυβέρνησης και να προωθηθεί ως ένας αξιόπιστος σύμμαχος των ΗΠΑ. Ωστόσο, το Ιρακινό Κουρδιστάν θα δυσκολευτεί να βρει αγοραστές για τις πετρελαϊκές εξαγωγές του, ιδιαίτερα αφού αυτοί οι εξαγωγικοί «δρόμοι» ελέγχονται από την Τουρκία, σε μια περίοδο που η Άγκυρα διώκει στρατιωτικά Κούρδους αντάρτες που κρύβονται σε περιοχές του Ιρακινού Κουρδιστάν. Η KRG θα πρέπει επίσης να αντιμετωπίσει τη δική της, εσωτερική πολιτική κρίση.
Ο ηγέτης του Δημοκρατικού Κόμματος του Κουρδιστάν Μασούντ Μπαρζανί πιθανότατα θα μπορέσει να διατηρήσει την προεδρία, όχι όμως χωρίς να κάνει υποχωρήσεις έναντι των πολιτικών αντιπάλων του στο κουρδικό κοινοβούλιο, δημιουργώντας έτσι ένα πιο διχαστικό πολιτικό σκηνικό, που θα εκμεταλλευτούν η Τουρκία και το Ιράν.
Την ώρα που θα προσπαθεί να διατηρήσει την επιρροή του στο Ιράκ, το Ιράν και ο βασικός «αντιπρόσωπός» του, η Χεζμπολά, θα είναι επίσης απασχολημένοι στέλνοντας δυνάμεις στις επιχειρήσεις ξηράς στη Συρία, με την αεροπορική στήριξη της Ρωσίας. Εν τω μεταξύ, το Ιράν θα προχωρήσει γρήγορα την εφαρμογή της πυρηνικής συμφωνίας του με τη Δύση. Η εσωτερική διαμάχη στον Ιράν αναφορικά με την πυρηνική συμφωνία με τη Δύση θα τροφοδοτήσει τους πολιτικούς ελιγμούς ενόψει των κοινοβουλευτικών εκλογών και των εκλογών του Συμβουλίου των Φυλάκων που θα πραγματοποιηθούν στις αρχές του επόμενου έτους. Ο πρόεδρος του Ιράν, Χασάν Ρουχανί, θα προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει την υπόσχεση για ελάφρυνση των κυρώσεων, στο πλαίσιο της συμφωνίας για τα πυρηνικά, για να προωθήσει μια μεταρρυθμιστική πλατφόρμα. Όμως θα βρει αντιστάσεις από τα πιο σκληροπυρηνικά συντηρητικά στοιχεία και από τον Ανώτατο Ηγέτη, στόχος του οποίο θα είναι να διατηρήσει μια ισορροπία μεταξύ ανταγωνιστικών ομάδων.
Το Ιράν ετοιμάζεται για οικονομικό «άνοιγμα»
Παρά την κλιμάκωση του πολιτικού ανταγωνισμού εντός του Ιράν, η συμφωνία για τα πυρηνικά θα προχωρήσει αυτό το τρίμηνο, με το Ιράν και την Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας να ορίζουν τις παραμέτρους για τις επιθεωρήσεις που θα δώσουν τη δυνατότητα να υπάρξει οριστική ημερομηνία επίσημης εφαρμογής της συμφωνίας. Αυτό θα συμβεί το νωρίτερο στο τέλος του 2015 ή, το πιθανότερο, στις αρχές του 2016, όταν θα αρθούν οι ευρωπαϊκές κυρώσεις και θα χαλαρώσουν οι αμερικανικές, προκειμένου να δοθεί η δυνατότητα στο Ιράν να «ξεφορτωθεί» αποθέματα αργού πετρελαίου και να ανακτήσει μερίδιο στην αγορά με μια σταδιακή αύξηση της παραγωγής. Κατά τη διάρκεια συνεδρίου που θα πραγματοποιηθεί τον Νοέμβριο στην Τεχεράνη, το Ιράν αναμένεται να αποκαλύψει τις λεπτομέρειες ενός νέου και πιο ανταγωνιστικού πετρελαϊκού συμβολαίου με το οποίο η χώρα πιθανότατα θα δημιουργήσει κοινοπραξίες μεταξύ της κρατικής της πετρελαϊκής εταιρείας National Iranian Oil Co και ξένους εταίρους.
Πιέσεις στη Σαουδική Αραβία
Αναμένοντας την εισροή επιπλέον ιρανικού αργού πετρελαίου στην αγορά τους επόμενους μήνες, και υποθέτοντας πως οι αμερικανοί παραγωγοί αργού πετρελαίου προσαρμόζονται στις διακυμάνσεις των τιμών, η Σαουδική Αραβία θα διατηρήσει την πολιτική υπεράσπισης του μεριδίου αγοράς και των ανταγωνιστικών τιμών του ΟΠΕΚ, αποφεύγοντας παράλληλα τη μείωση παραγωγής.
Η Σαουδική Αραβία χρίζει ιδιαίτερης προσοχής τους επόμενους μήνες, καθώς οι εσωτερικές πιέσεις συνεχίζουν να αυξάνονται στο βασίλειο. Η χώρα εξακολουθεί να είναι ευάλωτη σε τρομοκρατικές επιθέσεις, αν και η ικανότητα των τζιχαντιστών που επιχειρούν στο βασίλειο παραμένει περιορισμένη και δεν συνιστά άμεση απειλή για τις ενεργειακές υποδομές. Στις ορεινές περιοχές που συνορεύουν με την Υεμένη, η Σαουδική Αραβία θα αντιμετωπίσει μια πιο σοβαρή στρατιωτική απειλή από τους αντάρτες Χούτι. Την ίδια ώρα, οι χερσαίες επιχειρήσεις στη Σαναά από συνασπισμό του οποίου ηγείται η Σαουδική Αραβία πιθανότατα θα «βαλτώσουν» στα βουνά του βορρά.
Εν τω μεταξύ, στο Άντεν, θα συνεχίσει να βαθαίνει η ρήξη μεταξύ των μαχητών της Νότιας Αντίστασης και της κυβέρνησης του προέδρου Αμπντ Ραμποχ Μανσουρ Χάντι, περιορίζοντας τον βαθμό στον οποίον η Σαουδική Αραβία μπορεί να βασιστεί στους μαχητές της Νότιας Αντίστασης ώστε να βοηθήσουν στις επιθέσεις στη Σαναά. Ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, διάδοχος του θρόνου της Σαουδικής Αραβίας, δεύτερος αναπληρωτής πρωθυπουργός και υπουργός Άμυνας, θα «τραβήξει» το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης και της προσοχής για τις προκλήσεις του Ριάντ, αν και ο βασιλιάς Σαλμάν θα μπορέσει να περιορίσει πιθανές προκλήσεις από την βασιλική οικογένεια.
Μετεκλογικές δυσκολίες στην Τουρκία
Η Τουρκία οδεύει προς ένα ακόμα ταραγμένο τρίμηνο, μετά το αμφίρροπο εκλογικό αποτέλεσμα του Ιουνίου. Το Stratfor είχε προβλέψει πως το Κόμμα της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης (AKP) θα αντιμετωπίσει μια σημαντική πρόκληση σε ότι αφορά τη διατήρηση της πλειοψηφίας του στη βουλή, ιδιαίτερα αφού ήταν βέβαιο ότι θα κατέρρεε η ειρηνευτική διαδικασία με το Εργατικό Κουρδικό Κόμμα. Όπως είπαμε το γ' τρίμηνο, οι αυξανόμενες ευπάθειες στην τομέα της ασφάλειας και η πολιτική αστάθεια θα προμήνυαν πολύ πιο «σκοτεινές» μέρες για την Τουρκία. Εν όψει του επαναληπτικού γύρου των εκλογών της 1ης Νοεμβρίου, το AKP δεν βρίσκεται σε θέση να ξανακερδίσει την πλειοψηφία εκείνη που θα μπορούσε να βάλει τέλος στο πολιτικό αδιέξοδο. Απρόθυμο να μοιραστεί την εξουσία, το κυβερνών κόμμα θα μπορούσε καταφύγει σε πιο ακραία μέτρα για να προσπαθήσει να καθορίσει το αποτέλεσμα, όπως για παράδειγμα να επιβάλει καθεστώς έκτακτης ανάγκης στις νοτιοανατολικές περιοχές, όπου κυριαρχούν οι Κούρδοι και όπου μπορεί εύκολα να κλιμακωθεί η βία.
Από της εκλογές της 1ης Νοεμβρίου είναι πιθανό να προκύψει ακόμα βουλή χωρίς αυτοδυναμία, κάτι που θα επιβαρύνει ακόμα περισσότερο το οικονομικό κλίμα της Τουρκίας, την ώρα που η τουρκική λίρα θα αντιμετωπίζει πτωτικές πιέσεις από την ενίσχυση του δολαρίου.
Έτσι, το κυβερνών κόμμα της Τουρκίας θα έχει να αντιμετωπίσει δυο σημαντικά διλήμματα ταυτόχρονα αυτό το τρίμηνο: ένα αμφίρροπο εκλογικό αποτέλεσμα αλλά και την ρωσική αμφισβήτηση της γεωπολιτικής φιλοδοξίας της Άγκυρας για δημιουργία σφαίρας επιρροής στη Συρία. Παρά το ότι η Τουρκία συνεχίζει να αντιμετωπίζει σημαντικούς περιορισμούς στην ενίσχυση της στρατιωτικής παρουσίας της στη Βόρεια Συρία, ωστόσο θα μπορέσει να συντονιστεί με τις ΗΠΑ αυτό το τρίμηνο για μια πιο εντατική επιχείρηση ανταρτών κατά του Ισλαμικού Κράτους στο Χαλέπι. Η Τουρκία θα προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει αυτήν την επιχείρηση για να πιέσει για μια πλήρη «ασφαλή ζώνη» και μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων που θα τη συνοδεύει, κάτι στο οποίο οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να αντιστέκονται. Παρά ταύτα, η Τουρκία θα πρέπει να παρακολουθείται στενά για ενδείξεις στρατιωτικών προετοιμασιών προς το τέλος του τριμήνου και τις αρχές του επόμενου έτους, ιδιαίτερα αφού μια τέτοια επιχείρηση θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως η συνταγματική βάση για αναβολή μιας ακόμα εκλογικής αναμέτρησης στην περίπτωση που καταρρεύσουν οι διαπραγματεύσεις για δημιουργία κυβερνητικού συνασπισμού. Η Τουρκία μπορεί επίσης να αναμένεται ότι θα μετριάσει τον εκνευρισμό της Ευρώπης σε ότι αφορά το προσφυγικό, προκειμένου να εξασφαλίσει την στήριξή της για τα σχέδια δημιουργίας ασφαλούς ζώνης στη Συρία, όπου θα μπορούν να δημιουργηθούν στρατόπεδα προσφύγων. Ωστόσο, οι Ευρωπαίοι δεν θα θελήσουν να «παγιδευτούν» στα διασταυρούμενα ρωσικά πυρά στη Συρία και έτσι θα είναι πιο πρόθυμοι να κλείσουν συμφωνία με την Τουρκία για την απελευθέρωση της βίζα.
Εκλογές στην Αίγυπτο... επιτέλους!
Μετά από μήνες καθυστερήσεων, οι Αιγύπτιοι θα προσέλθουν στις κάλπες, σε μια εκλογική διαδικασία τριών φάσεων, που θα ξεκινήσει τον Οκτώβριο. Η αντιπολίτευση της Αιγύπτου έχει δυσκολευτεί να σχηματίσει ένα μέτωπο με συνοχή εν όψει των εκλογών, λόγω των αυστηρών κυβερνητικών κανονισμών (κάποιοι μιλάνε για παρεμβάσεις) και των κομματιών διαμαχών. Οι δημοσκοπήσεις στην Αίγυπτο δεν είναι πάντα αξιόπιστες, όμως οι πρώτες δημοσκοπήσεις δείχνουν ισχυρή λαϊκή στήριξη για το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο –τον συνασπισμό πολιτικών δυνάμεων που ανέτρεψε τον πρώην πρόεδρο Μοχάμεντ Μόρσι- και το σαλαφιστικό κόμμα al-Nour, που έχει κερδίσει στήριξη μετά την διάλυση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και άλλων μικρότερων κομμάτων της αντιπολίτευσης.
Το τελικό αποτέλεσμα θα οδηγήσει σε μια βουλή που θα έχει την εξουσία να αναθεωρεί νόμους που πέρασαν μετά την ανατροπή του Μόρσι τον Ιούλιο του 2013 και να απορρίψουν τους υπουργικούς διορισμούς του προέδρου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι. Ο αλ Σίσι θα μπορούσε να επιχειρήσει να περάσει συνταγματικές αλλαγές που θα περιορίζουν την εξουσία της βουλής αν στις εκλογές τα πάνε καλά πρόσωπα της αντιπολίτευσης. Όπως και να έχει, το Κάιρο πιθανόν να βιώσει μια τεταμένη διαδικασία σχηματισμού κυβερνητικού συνασπισμού τον Δεκέμβριο, εν όψει μιας έντονης αντιπαράθεσης αναφορικά με τα μεταρρυθμιστικά μέτρα που έχουν στόχο να δώσουν νέα ζωή στην προβληματική οικονομία της Αιγύπτου.
Η κυβέρνηση της Αιγύπτου εξακολουθεί να αντιμετωπίζει μια δύσκολη μάχη ενάντια στους τζιχαντιστές μαχητές στην χερσόνησο του Σινά, καθώς τις συνεχιζόμενες επιθέσεις στην κοιλάδα και το δέλτα του Νείλου. Τα μέτρα ασφαλείας θα είναι αυστηρά καθ' όλη την εκλογική περίοδο, όμως οι κάλπες θα αποτελέσουν ελκυστικούς στόχους για ομάδες που σχετίζονται με το Ισλαμικό Κράτος και για τους ριζοσπαστικοποιημένους υποστηρικτές της Μουσουλμανικής Αδελφότητας.
Καμία ανακωχή Ισραήλ-Χαμάς
Οι φήμες περί μακροχρόνιας ανακωχής Χαμάς-Ισραήλ συνεχίζουν να κυκλοφορούν, όμως απέχει πολύ μια πραγματική συμφωνία. Η προσοχή της Χαμάς θα είναι επικεντρωμένη στην προσπάθεια διατήρησης της εξουσίας της στη Γάζα, καθώς η οργάνωση αντιμετωπίζει αυξανόμενες προκλήσεις από ομάδες Σαλαφιστών την ίδια ώρα που το Ιράν θα κινείται ώστε να ενισχύσει τη στήριξή του προς την Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ –που κάποτε ήταν αντίπαλος της Χαμάς. Η αποδυνάμωση της Χαμάς σε ότι αφορά την ασφάλεια στη Γάζα θα μπορούσε να απειλήσει την υφιστάμενη συμφωνία εκεχειρίας με το Ισραήλ, οδηγώντας σε σποραδικές βιαιοπραγίες. Το Ισραήλ, στο μεταξύ, θα παρακολουθεί τη Ρωσία σε ότι αφορά την ανταλλαγή πληροφοριών για τις αγορές όπλων της Χεζμπολά, προχωρώντας σε προληπτικές ενέργειες όταν το θεωρεί απαραίτητο.
Μεταρρυθμίσεις στην Αλγερία
Στο επίκεντρο της προσοχής της Αλγερίας θα βρίσκεται η διαχείριση της εγχώριας οικονομίας το δ' τρίμηνο, καθώς η χώρα συνεχίζει προσεκτικά στον δρόμο προς την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων και προετοιμάζεται για μια μελλοντική μετάβαση από την ηγεσία του άρρωστου προέδρου Αμπντέλ Αζίζ Μπουτεφλίκα (ο οποίος είναι 78 ετών). Στην «καρδιά» των προτεινόμενων αλλαγών για να αντισταθμιστούν οι επιτπώσεις της μείωσης των διεθνών τιμών του πετρελαίου, βρίσκεται ένα νέο φορολογικό σχέδιο, το οποίο βρίσκεται υπό συζήτηση στη βουλή. Περιλαμβάνει μικρές αυξήσεις στους φόρους της ενέργειας, του διαδικτύου και του πετρελαίου κίνησης καθώς και μια προτεινόμενη μείωση των κρατικών δαπανών κατά 9%.
Αν και είναι πιθανό να μην περάσουν όλα αυτά τα μέτρα στον χρηματοοικονομικό νόμο του 2016, η Αλγερία είναι πιθανό να προχωρήσει με επιλεκτικές αυξήσεις φόρων και περικοπές δαπανών προκειμένου να διατηρήσει το μεγαλύτερο μέρος των κοινωνικών επιδοτήσεων για τη στέγαση, τα τρόφιμα και την παιδεία. Η μείωση στις τιμές του πετρελαίου μπορεί επίσης να καθυστερήσει τις σχεδιαζόμενες διερευνητικές υπεράκτιες εξορύξεις και δοκιμές σχιστολιθικού πετρελαίου που αναμένονται αργότερα αυτό το τρίμηνο ή στις αρχές του 2016.
Έχοντας εξασφαλίσει τη στήριξη κατεστημένων πολιτικών κομμάτων και έχοντας αναδιαρθρώσει την ηγεσία στον στρατό και τις υπηρεσίες πληροφοριών νωρίτερα φέτος, η Αλγερία θα συνεχίσει να εργάζεται για την εξασφάλιση στήριξης του Ισλαμικού κόμματος για τις προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις και τη διαδικασία μετάβασης της εξουσίας. Επιπλέον προσαρμογές του υπουργικού συμβουλίου θα πραγματοποιηθούν όταν κριθεί απαραίτητο, ενώ το ερώτημα ποιος θα αναλάβει την ηγεσία της χώρας μετά τον Μπουτεφλίκα δεν θα απαντηθεί πριν το 2016.
Η προβληματική πολιτική μετάβαση της Λιβύης
Η διαπραγματευτική διαδικασία, με μεσολαβητή τον ΟΗΕ, θα παραμείνει στο επίκεντρο της πολιτικής μετάβασης της Λιβύης: αντίπαλα στρατόπεδα στην Τρίπολη και το Τομπρούκ καθώς και διάφοροι κύκλοι ανταρτών και φυλών στηρίζουν τη διαδικασία τόσο ώστε να συνεχίσει να κινείται. Θα οριστούν καταληκτικές ημερομηνίες οι οποίες θα αθετηθούν, όμως ο διάλογος θα συνεχίσει να παρέχει στις κυβερνήσεις της Δύσης έναν τρόπο να ελέγξουν τους «μεσίτες της εξουσίας» εν όψει μιας πιθανής κυβέρνησης ενότητας.
Στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης στρατιωτικής εκστρατείας ενάντια σε συνεργάτες του Ισλαμικού Κράτους που έχουν βάση στην κεντρική παράκτια πόλη της Σύρτης, η διαμάχη που «βράζει» μεταξύ του στρατηγού Χαλιφα Χαφταρ και των πολιτικών αντιπάλων του, θα έρθει να προστεθεί στα προβλήματα ασφαλείας της Λιβύης. Ο Χαφταρ βρίσκεται όλο και περισσότερο σε αντίθεση με την διαδικασία διαλόγου του ΟΗΕ, η οποία επιχειρεί να δημιουργήσει μια λαϊκή μεταβατική αρχή με ισλαμιστική αντιπροσώπευση – ομάδες που ο Χαφταρ, με στήριξη από την Αίγυπτο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, έχει ορκιστεί να καταστρέψει.
Η όποια ενδεχόμενη ξένη στρατιωτική ενέργεια στη Λιβύη θα είναι περιορισμένη αυτό το τρίμηνο, ενώ μια πιο ισχυρή ξένη στρατιωτική εμπλοκή είναι απίθανη μέχρι να εδραιωθεί μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Σε αυτή τη μεταβατική περίοδο, οι όγκοι της πετρελαϊκής παραγωγής της Λιβύης θα παραμένουν ακανόνιστοι και οι εξαγωγές θα είναι χαμηλότερες της παραγωγικής ικανότητας.
