Πώς δημιουργήθηκε η AfD
ΞΕΝΙΑ ΚΟΥΝΑΛΑΚΗ
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr/)
Καθ’ όλη τη διάρκεια της μεταπολεμικής της ιστορίας η Γερμανία κατάφερε με ποικίλους τρόπους να αντισταθεί στον ακροδεξιό λαϊκισμό, γράφει ο Γιαν Βέρνερ Μίλερ στο μπλογκ του New York Review of Books, αναλύοντας την άνοδο της «Εναλλακτικής για τη Γερμανία» (AfD) στις πρόσφατες τοπικές εκλογές.
Κατά τη γνώμη του καθηγητή Πολιτικών Επιστημών στο Πρίνστον, πρόκειται για ένα κόμμα το οποίο ισχυρίστηκε πως ίσως θα πρέπει Γερμανοί αστυνομικοί να ανοίξουν πυρ εναντίον των μεταναστών, οι οποίοι επιχειρούν να μπουν παράνομα στη χώρα και έχει αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο απαγόρευσης των τζαμιών, ενώ πέτυχε διψήφια ποσοστά σε τρία γερμανικά κρατίδια, συμπεριλαμβανομένης της Σαξονίας-Ανχαλτ, όπου απέσπασε το 1/4 των ψήφων.
«Για πολλούς αναλυτές, η επιτυχία της AfD είναι μία ακόμη απόδειξη “ομαλοποίησης” της Γερμανίας. Αλλες μεγάλες χώρες, όπως η Γαλλία, έχουν επί μακρόν φιλοξενήσει κόμματα που αντιτίθενται στην ευρωπαϊκή ενοποίηση και καταδικάζουν το υφιστάμενο πολιτικό κατεστημένο επειδή έχει αποτύχει να εκπροσωπήσει τον λαό. Γιατί να αποτελεί εξαίρεση η Γερμανία;» αναρωτιέται ο Μίλερ.
Οι προειδοποιήσεις
Η AfD τροφοδοτήθηκε και ταυτόχρονα ενθάρρυνε ένα ακραίο κίνημα πολιτών, τους Πατριώτες Ευρωπαίους εναντίον του Εξισλαμισμού της Δύσης ή Pegida, που δεν έχει προηγούμενο αλλού στην Ευρώπη. Και το σημαντικότερο είναι πως οι προειδοποιήσεις της AfD για μια «αργή πολιτισμική εξαφάνιση» της Γερμανίας που θα προκύψει από τη διάθεση υποδοχής ενός και πλέον εκατομμυρίου προσφύγων από την καγκελάριο Αγκελα Μέρκελ αναπαράγονται από μεγάλο αριθμό γνωστών διανοουμένων στη χώρα, παρατηρεί ο ακαδημαϊκός. Στην πραγματικότητα, οι θεωρητικές βάσεις γι’ αυτό που ένας ιδεολόγος της AfD αποκάλεσε «αβάν γκαρντ συντηρητισμό» εντοπίζεται στο πρόσφατο έργο πολλών mainstream Γερμανών συγγραφέων και φιλοσόφων. Ποτέ ώς τώρα στη μεταπολεμική ιστορία της χώρας δεν απολάμβανε ένα ακροδεξιό κόμμα τόσο ευρεία πολιτισμική αποδοχή. «Πώς συνέβη αυτό;» αναρωτιέται ο Μίλερ.
Η AfD ιδρύθηκε το 2013 από μια ομάδα απολύτως σεβαστών, βαθιά μη χαρισματικών, καθηγητών Οικονομίας. Το όνομά του αυτό καθαυτό ήθελε να υπογραμμίσει ότι υπάρχει εναλλακτική πρόταση, σε αντίθεση με όσα ισχυριζόταν η Μέρκελ σχετικά με την πολιτική της στην ευρωκρίση. Οι καθηγητές μπορεί να απέρριπταν το ευρώ επειδή εναπόθετε μεγάλο βάρος στις πλάτες των Γερμανών φορολογουμένων και δημιουργούσε διαφωνίες μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών. Ωστόσο, δεν απαιτούσαν τη διάλυση της Ε.Ε., όπως οι ακροδεξιοί λαϊκιστές στην υπόλοιπη Ευρώπη. Οπως συμβαίνει με όλα τα νέα κόμματα, η «Εναλλακτική» προσείλκυσε κάθε λογής πολιτικούς τυχοδιώκτες. Παράλληλα, όμως, παρέσχε στέγη στους συντηρητικούς που ένιωθαν ότι το κόμμα τους, οι Χριστιανοδημοκράτες, μετακινήθηκε υπερβολικά προς τα αριστερά με πολιτικές όπως ο τερματισμός της πυρηνικής ενέργειας και της υποχρεωτικής θητείας, η υιοθέτηση του συμφώνου συμβίωσης για ομοφυλοφίλους και η αύξηση του κατώτατου μισθού.
Το 2013 δεν κατάφερε να μπει στη Βουλή για λίγες μόνον ψήφους, αν και ένα χρόνο αργότερα εξέλεξε επτά ευρωβουλευτές, οι οποίοι εντάχθηκαν σε μια ομάδα ευρωσκεπτικιστών με επικεφαλής τους Βρετανούς του Ukip. Με τις επιτυχίες αυτές, ξεκίνησαν και οι εσωτερικές έριδες. Νεαροί ακροδεξιοί αμφισβήτησαν τους καθηγητές με πρωτοβουλίες όπως η «Πατριωτική Πλατφόρμα», η οποία εμφανίστηκε εγγύτερα στην εθνικιστική ακροδεξιά από ό,τι ένα αυθεντικά συντηρητικό Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα.
Το καλοκαίρι του 2015 οι περισσότεροι από τους ιδρυτές της AfD αποχώρησαν. Ενας μάλιστα εξέφρασε την απογοήτευσή του, παραδεχόμενος ότι «δημιούργησε ένα τέρας». Το κόμμα έμοιαζε καταδικασμένο να ακολουθήσει την πορεία τόσο πολλών κομμάτων διαμαρτυρίας, τα οποία διαλύθηκαν από έλλειψη επαγγελματισμού, εσωκομματικές αντιπαραθέσεις και την αποτυχία να προσελκύσουν το απαραίτητο εξειδικευμένο προσωπικό για να φέρει εις πέρας την πολιτική καθημερινότητα.
Ο ρόλος της Μέρκελ
Τελικά η Αγκελα Μέρκελ ήταν αυτή που έσωσε το κόμμα. Ή αυτό διατείνονται οι νέοι, πολύ πιο ακραίοι ηγέτες της «Εναλλακτικής», αφότου η καγκελάριος ανακοίνωσε την εξαιρετικά αμφιλεγόμενη πολιτική της στο προσφυγικό το περασμένο καλοκαίρι. Εκείνη την περίοδο η απόφασή της υιοθετήθηκε ευρέως, αλλά στους επόμενους μήνες η δημοτικότητά της άρχισε να πέφτει, ενώ της «Εναλλακτικής» εκτοξεύτηκε.
Πολλοί ανησυχούν πως το γερμανικό κράτος χάνει τον έλεγχο της κατάστασης και κατηγορούν τη Μέρκελ ότι απέτυχε να διαπραγματευτεί μια γνήσια πανευρωπαϊκή προσέγγιση στην κρίση. Ο Αλεξάντερ Γκάουλαντ, πρώην στέλεχος των Χριστιανοδημοκρατών, ο οποίος είναι σήμερα ένας από τους πλέον αναγνωρίσιμους ηγέτες της AfD, καλλιεργεί την εμφάνιση ενός Βρετανού Συντηρητικού με σακάκια τουίντ και αναφορές στον Εντμουντ Μπερκ, αποκαλεί την προσφυγική κρίση «δώρο» για την «Εναλλακτική». Αλλοι έχουν προχωρήσει κι άλλο. Οπως η κοντέσα της Κάτω Σαξονίας, Μπέατριξ φον Στορχ, ευρωβουλευτής του κόμματος, η οποία δήλωσε ανοιχτά ότι οι συνοριοφύλακες ίσως θα πρέπει να χρησιμοποιούν όπλα εναντίον των προσφύγων, συμπεριλαμβανομένων γυναικών και παιδιών. Υστερα από σφοδρές επικρίσεις, παραδέχθηκε πως ίσως τα παιδιά θα πρέπει να εξαιρούνται, όχι όμως και οι γυναίκες. Τέτοιου είδους δηλώσεις έχουν στόχο να εκμεταλλευτούν αυτό που η AfD βλέπει ως αυξανόμενο φόβο μεταξύ των ψηφοφόρων: πως οι νέες αφίξεις εγκυμονούν μια απειλή για τη γερμανική κουλτούρα.
