Έναν χρόνο μετά το Γκεζί
ΙΩΑΝΝΗΣ Ν. ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)
Η συμπλήρωση, τον Ιούνιο, ενός έτους από την εξέγερση του πάρκου Γκεζί σημαδεύτηκε από ογκώδεις διαδηλώσεις στην Κωνσταντινούπολη, την Αγκυρα και άλλες πόλεις της Τουρκίας. Μπορεί τα σχέδια του Τούρκου πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για την οικοδόμηση του πάρκου να έχουν ανασταλεί προς το παρόν, έκδηλη είναι, ωστόσο, η απογοήτευση όσων πίστευαν ότι η εξέγερση θα αποτελούσε θρυαλλίδα δραματικών πολιτικών εξελίξεων που θα οδηγούσαν στο τέλος της εποχής Ερντογάν.
Ποια είναι λοιπόν η κληρονομιά της εξεγέρσεως που σημάδεψε την πρόσφατη τουρκική ιστορία;
Οπως απέδειξαν και τα αποτελέσματα των προσφάτων δημοτικών εκλογών, ούτε η εξέγερση του πάρκου Γκεζί ούτε οι αποκαλύψεις για τις υποθέσεις διαφθοράς σε ανώτατο επίπεδο ούτε η σύγκρουση με την θρησκευτική οργάνωση του Φετχουλάχ Γκιουλέν ούτε η κλιμάκωση των παραβιάσεων των ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών έγειραν την πλάστιγγα εναντίον της κυβερνήσεως Ερντογάν. Η ανησυχία ότι η πτώση της κυβερνήσεως θα διακινδυνεύσει τα όποια βήματα ευημερίας έχουν σημειωθεί βάρυνε και εξακολουθεί να βαραίνει αποφασιστικώς στην εκλογική συμπεριφορά του τουρκικού εκλογικού σώματος, ακόμη και αυτών που ελάχιστα έχουν κερδίσει από την οικονομική πολιτική των τελευταίων δέκα ετών. Παράλληλα, η χρήση πολωτικού πολιτικού λόγου από την κυβέρνηση Ερντογάν φάνηκε να αποδίδει πολιτικούς καρπούς.
Η καλλιέργεια των διαχωριστικών γραμμών μεταξύ κοσμικών και συντηρητικών, σουνιτών και αλεβιτών μπορεί να όξυνε τις διαιρέσεις της τουρκικής κοινωνίας, ωφέλησε όμως τα εκλογικά ποσοστά του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Αναπτύξεως (ΑΚΡ).
Το ίδιο λειτουργική αποδείχθηκε και η καλλιέργεια κλίματος συνωμοσιολογίας, η οποία συνέδεε τις διαδηλώσεις, την αποκάλυψη των υποθέσεων διαφθοράς και κάθε κριτική προς την κυβέρνηση με διατεταγμένη υπηρεσία υπαγορευόμενη από «ξένα κέντρα». Ενδεικτική είναι η δριμεία επίθεση με πρωτοφανείς χαρακτηρισμούς κατά του προέδρου της Γερμανίας Γιόακιμ Γκάουκ αλλά και του Τζέμ Οζντεμίρ, του τουρκικής καταγωγής συμπροέδρου του γερμανικού Κόμματος των Πρασίνων και ηγετικής φυσιογνωμίας της τουρκικής διασποράς στην Ευρώπη, λόγω της κριτικής που άσκησαν εναντίον των πολιτικών της τουρκικής κυβερνήσεως.
Δεν είναι όμως όλα ρόδινα για την κυβέρνηση Ερντογάν. Η διαχείριση της υποθέσεως του πάρκου Γκεζί ανέδειξε για πρώτη φορά την αδυναμία του Τούρκου πρωθυπουργού να αφουγκραστεί τη δυναμική της τουρκικής κοινωνίας και να τη χρησιμοποιήσει προς ίδιον πολιτικό όφελος. Το πρόσφατο τραγικό εργατικό ατύχημα στην πόλη Σόμα ανέδειξε την πλημμελή εφαρμογή τής ούτως ή άλλως ανεπαρκούς τουρκικής εργατικής νομοθεσίας. Οι εικόνες διαπληκτισμού μεταξύ του Τούρκου πρωθυπουργού και επιτελών του με συγγενείς των θυμάτων και διαδηλωτές είχαν σοβαρό πολιτικό κόστος, καθώς ανέδειξαν τον όλο και σαφέστερα ταξικό χαρακτήρα της κυβερνήσεως. Καθώς τα θύματα του εργατικού ατυχήματος ήταν σουνίτες μουσουλμάνοι και ψηφοφόροι του κυβερνώντος κόμματος, καμία πολωτική ρητορική δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει ως σωσίβιο.
Αν και η εξέγερση του πάρκου Γκεζί δεν οδήγησε στο τέλος της εποχής Ερντογάν και δεν δείχνει να αποτρέπει τη μετάβασή του στην προεδρία της Δημοκρατίας, διατηρεί παρά ταύτα ακέραια την πολιτική της βαρύτητα. Η ανάδειξη μιας νέας μεσαίας τάξεως και η βαθμιαία απομάκρυνση του κυβερνώντος κόμματος της Τουρκίας από τη λαϊκή του βάση δύνανται μεσοπρόθεσμα να συμβάλουν στην αμφισβήτηση της δεσπόζουσας θέσεως που απολαμβάνει το ΑΚΡ στην τουρκική πολιτική κονίστρα.
* Ο κ. Ιωάννης Ν. Γρηγοριάδης είναι επίκουρος καθηγητής του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Μπίλκεντ και επιστημονικός συνεργάτης του ΕΛΙΑΜΕΠ.
