Η δύσκολη σύνθεση της Ενωμένης Ευρώπης
Νίκος Κωνσταντάρας
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)
Την ώρα που ο κόσμος γύρω μας γίνεται ολοένα και πιο επικίνδυνος, ενώ εντείνονται τα προβλήματα που κάθε χώρα αντιμετωπίζει, οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, σε έκτακτη σύνοδο στις Βρυξέλλες την περασμένη Τετάρτη, δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν στην επιλογή προσώπων για δύο κορυφαία αξιώματα – του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του «υπουργού Εξωτερικών» της Ενωσης.
Χωρίς να στελεχώνει καίριες θέσεις, η Ε.Ε. ξεκινάει έναν νέο πενταετή κύκλο θεσμικών αλλαγών στο εσωτερικό, ενώ αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις στο διεθνές περιβάλλον – οι οποίες, όμως, έχουν άμεσες επιπτώσεις για την Ε.Ε., όπως το κύμα μεταναστών και προσφύγων, όπως η αστάθεια στην αγορά ενέργειας λόγω της ουκρανικής κρίσης.
Χωρίς να στελεχώνει καίριες θέσεις, η Ε.Ε. ξεκινάει έναν νέο πενταετή κύκλο θεσμικών αλλαγών στο εσωτερικό, ενώ αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις στο διεθνές περιβάλλον – οι οποίες, όμως, έχουν άμεσες επιπτώσεις για την Ε.Ε., όπως το κύμα μεταναστών και προσφύγων, όπως η αστάθεια στην αγορά ενέργειας λόγω της ουκρανικής κρίσης.
Η αδυναμία των 28 προέδρων και πρωθυπουργών να καταλήξουν στα πρόσωπα που θα εκπροσωπούν την ενωμένη ισχύ της Ε.Ε. ίσως είναι καλό σημάδι – ίσως αποδεικνύει ότι όλοι καταλαβαίνουν την κρισιμότητα της εποχής και δεν θέλουν να καταλήξουν σε βιαστικές επιλογές. Ισως, όμως, αποκαλύπτει κάτι άλλο: ότι πολλοί ηγέτες σκέφτονται μόνο με στενά εθνικά κριτήρια – κριτήρια που συνήθως εξαρτώνται από τις δικές τους πολιτικές σκοπιμότητες. Για να κρίνουμε, θα πρέπει να περιμένουμε έως την 30ή Αυγούστου, όταν ολοκληρωθεί η συζήτηση για τα πρόσωπα που θα επιλεγούν για τα κορυφαία αξιώματα.
Τουλάχιστον, έληξε το δράμα όσον αφορά τον νέο πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπου η υποψηφιότητα του πρώην πρωθυπουργού του Λουξεμβούργου, Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ, υπερψηφίστηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ο Γιουνκέρ προτάθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο μόνο όταν ο Βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον βρέθηκε μόνος να αντιτίθεται στην υποψηφιότητα του βετεράνου κεντροδεξιού πολιτικού. Η διαφωνία αυτή δεν είναι ασήμαντη: ο Κάμερον φοβάται ότι ο Γιουνκέρ θα προωθήσει την περαιτέρω ενοποίηση της Ευρώπης την ώρα που ο Βρετανός ηγέτης θέλει χαλάρωση· επίσης, ο Κάμερον θεωρεί εξίσου επικίνδυνο το γεγονός ότι οι ευρωβουλευτές και οι ψηφοφόροι είχαν τον λόγο στην επιλογή του νέου προέδρου της Επιτροπής, μιας και τα κεντροδεξιά κόμματα κέρδισαν τις περισσότερες έδρες στις ευρωεκλογές του περασμένου Μαΐου.
Ο Κάμερον έχει δεσμευθεί ότι εάν το Συντηρητικό Κόμμα του κερδίσει τις επόμενες εθνικές εκλογές, θα οργανώσει δημοψήφισμα με ερώτημα την παραμονή της Βρετανίας στην Ε.Ε. Φοβούμενος ότι το κύμα ευρωσκεπτικισμού στη χώρα του διογκώνεται, μετά την επιλογή του Γιουνκέρ από το Συμβούλιο ο Κάμερον προχώρησε σε κυβερνητικό ανασχηματισμό, επιλέγοντας για τη θέση του υπουργού Εξωτερικών έναν πολιτικό που έχει πει ότι εάν η Βρετανία δεν αλλάξει τη σχέση της με την Ε.Ε., καλύτερα θα είναι να εγκαταλείψει την Ενωση. Ο ίδιος φόβος –ότι η Βρετανία αναγκάζεται να υποτάσσεται σε ευρωπαϊκές πολιτικές– είναι και ένας από τους λόγους που οι 28 ηγέτες δεν μπόρεσαν να συμφωνήσουν σε διάδοχο του Χέρμαν βαν Ρομπέι για πρόεδρο του Συμβουλίου. Σύμφωνα με τους Financial Times της Παρασκευής, ο Κάμερον απέρριψε την πρόταση για την υποψηφιότητα του Ντόναλντ Τουσκ, φοβούμενος ότι ο Πολωνός πρωθυπουργός θα εμποδίσει την προσπάθεια της Βρετανίας να αλλάξει την ευρωπαϊκή πολιτική όσον αφορά τα ασφαλιστικά δικαιώματα μεταναστών. Ηδη υπήρχε ένταση μεταξύ Κάμερον και Τουσκ λόγω των καταγγελιών του πρώτου ότι Πολωνοί εργαζόμενοι στη Βρετανία απολαμβάνουν υπερβολικές παροχές. Ετσι ενισχύεται η υποψηφιότητα της Δανής πρωθυπουργού Χέλε Τόρνινγκ-Σμιτ.
Στο θέμα του νέου εκπροσώπου της Ε.Ε. για Εξωτερικά Θέματα, ο Σοσιαλιστής Ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι (του οποίου η χώρα προεδρεύει στην Ενωση αυτό το εξάμηνο) έχει προτείνει την υπουργό Εξωτερικών της Ιταλίας, Φεντερίκα Μογκερίνι. Σύμφωνα με τα παζάρια των ηγετών, η διάδοχος της Βρετανίδας Κάθριν Αστον θα προέρχεται από το μπλοκ της Κεντροαριστεράς· η υποψηφιότητα της Μογκερίνι, όμως, σκοντάφτει στις αντιρρήσεις των χωρών-μελών που ήταν κάποτε στο σοβιετικό μπλοκ και που κατηγορούν την Ιταλία ότι είναι μαλθακή στην αντιμετώπιση της Ρωσίας. Γεγονός είναι ότι οι ολοένα και αυστηρότερες κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, λόγω της ουκρανικής κρίσης, πλήττουν χώρες οι οποίες έχουν σημαντικές επενδύσεις στη Ρωσία και που εξαρτώνται από ρωσικό αέριο, δυσκολεύοντας τις προσπάθειες για ενιαία πολιτική. Αυτό δείχνει την ανάγκη για μια κοινή ενεργειακή πολιτική – πράγμα που συμπεριλαμβάνεται στις στρατηγικές επιλογές των επόμενων πέντε ετών.
Το γεγονός ότι η ουκρανική κρίση επηρεάζει τη στελέχωση κορυφαίου αξιώματος στην Ε.Ε. και ανοίγει απρόβλεπτα ρήγματα μεταξύ χωρών δείχνει την πολυπλοκότητα του πλέγματος μεταξύ των χωρών-μελών. Η Ε.Ε. επιχειρεί να επιλέξει πρόσωπα για να λύσουν προβλήματα – τα οποία προβλήματα περιπλέκουν την επιλογή αυτών των προσώπων. Είναι μέρος της σύνθεσης.
