Στο μυαλό του Πούτιν
Ο Alexander Dugin και η φιλοσοφία πίσω από την εισβολή στην Ουκρανία
Anton Barbashin και Hannah Thoburn
(Πηγή : http://foreignaffairs.gr/)
Από τότε που κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση, η Ρωσία έχει ψάξει μάταια για μια νέα μεγάλη στρατηγική - κάτι που να ορίζει το ποιοι είναι οι Ρώσοι και πού πηγαίνουν.
«Στην ρωσική ιστορία κατά την διάρκεια του 20ου αιώνα, υπήρξαν διάφορες περίοδοι – της μοναρχίας, του ολοκληρωτισμού, της περεστρόικα, και, τελικά, μια δημοκρατική πορεία ανάπτυξης», είπε ένα-δύο χρόνια μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης ο Ρώσος πρόεδρος Μπόρις Γέλτσιν. «Κάθε στάδιο είχε την δική του ιδεολογία », συνέχισε, αλλά τώρα «δεν έχουμε καμία».
Για να καλύψει το κενό, το 1996, ο Γιέλτσιν όρισε μια ομάδα μελετητών ώστε να εργαστούν μαζί για να βρουν αυτό που οι Ρώσοι αποκαλούν ως Russkaya ideya («ρωσική ιδέα»), αλλά κατέληξαν με άδεια χέρια. Περίπου την ίδια εποχή, διάφορες άλλες ομάδες ανέλαβαν επίσης το ίδιο έργο, συμπεριλαμβανομένου ενός αριθμού συντηρητικών Ρώσων πολιτικών και στοχαστών που αυτοαποκαλούνται Soglasiye vo imya Rossiya («Συμφωνία στο όνομα της Ρωσίας»). Μαζί με πολλούς άλλους Ρώσους διανοούμενους της εποχής, ήταν βαθιά ενοχλημένοι από την αδυναμία τού ρωσικού κράτους, κάτι που πίστευαν ότι έπρεπε να διορθωθεί ώστε η Ρωσία να επιστρέψει στην δίκαιη δόξα της. Και γι’ αυτούς, αυτό συνεπαγόταν την επιστροφή στην ρωσική παράδοση της ισχυρής κεντρικής κυβέρνησης. Το πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί αυτό, αφηνόταν για το μέλλον.
Ο Πούτιν, με τον οποίο πολλοί από τους Soglasiye εξακολουθούν να έχουν δεσμούς, έτυχε να συμφωνεί με τα ιδανικά τους και τους γενικούς τους στόχους. Ήρθε στην εξουσία το 1999 με μια πανεθνική εντολή για σταθεροποίηση της ρωσικής οικονομίας και του πολιτικού συστήματος. Χάρη στην αύξηση των παγκόσμιων ενεργειακών τιμών, γρήγορα επιτεύχθηκε αυτός ο στόχος. Μέχρι τα τέλη τής δεκαετίας τού 2000, είχε αποκτήσει ένα περιθώριο ώστε να επανέλθει στο ζήτημα της ρωσικής ιδέας. Η Ρωσία, άρχισε να υποστηρίζει, ήταν ένας μοναδικός πολιτισμός. Δεν θα μπορούσε να χωρέσει άνετα σε ευρωπαϊκά ή ασιατικά πλαίσια και έπρεπε να ζει με τους δικούς της μοναδικούς ρωσικούς κανόνες και την ηθική της. Και έτσι, με την βοήθεια της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, ο Πούτιν άρχισε μια μάχη εναντίον των φιλελεύθερων (Δυτικών) χαρακτηριστικών που ορισμένα τμήματα της ρωσικής κοινωνίας είχαν αρχίσει να υιοθετούν. Κινήσεις του που καταδικάστηκαν από την Δύση - όπως η ποινικοποίηση της «ομοφυλοφιλικής προπαγάνδας» και η καταδίκη των μελών των Pussy Riot, ενός φεμινιστικού punk-rock μουσικού συγκροτήματος, σε δύο χρόνια φυλάκιση για χουλιγκανισμό - ήταν δημοφιλείς στην Ρωσία.
Πιστοί στην επιμονή τού Πούτιν ότι η Ρωσία δεν μπορεί να κριθεί με δυτικούς όρους, οι νέοι συντηρητικοί τού Πούτιν δεν περιέχουν αμερικανικούς και ευρωπαϊκούς ορισμούς. Στην πραγματικότητα, το κύριο χαρακτηριστικό που μοιράζονται είναι η αντίθεση στον φιλελευθερισμό. Εκεί που οι συντηρητικοί σε αυτά τα μέρη τού κόσμου φοβούνται το μεγάλο κράτος και τοποθετούν το άτομο πρώτα, οι Ρώσοι συντηρητικοί υποστηρίζουν την κρατική εξουσία και βλέπουν τα άτομα να υπηρετούν αυτό το κράτος. Βασίζονται σε μια μακρά παράδοση ρωσικού αυτοκρατορικού συντηρητισμού [1] και, ειδικότερα, Ευρασιανισμού. Αυτός ο άξονας είναι στην ουσία αυταρχικός, παραδοσιακός, αντι-αμερικανικός και αντι-ευρωπαϊκός. Δίνει αξία στην θρησκεία και στην δημόσια υποταγή. Και, πιο σημαντικό για τα σημερινά πρωτοσέλιδα, είναι επεκτατικός.
ΡΩΣΙΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Οι ρίζες τού Ευρασιατισμού βρίσκονται στην ρωσική Επανάσταση των Μπολσεβίκων, αν και πολλές από τις ιδέες που περιέχει έχουν πολύ μεγαλύτερη ιστορία στην Ρωσία. Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 και τον εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε, δύο εκατομμύρια Ρώσοι αντι-μπολσεβίκοι εγκατέλειψαν την χώρα. Από την Σόφια μέχρι το Βερολίνο και στην συνέχεια στο Παρίσι, μερικοί από αυτούς τους εξόριστους Ρώσους διανοούμενους εργάστηκαν για να δημιουργήσουν μια εναλλακτική λύση στο σχέδιο των Μπολσεβίκων. Μια από αυτές τις εναλλακτικές λύσεις έγινε τελικά η ιδεολογία τού Ευρασιατισμού. Οι υποστηρικτές αυτής της ιδέας κατέθεσαν ευθέως την άποψη ότι οι Ρώσοι εκδυτικιστές και οι μπολσεβίκοι ήταν αμφότεροι λάθος: Οι εκδυτικιστές επειδή πίστευαν ότι η Ρωσία ήταν ένα (σε υστέρηση) κομμάτι τού ευρωπαϊκού πολιτισμού και έκαναν εκκλήσεις για την ανάπτυξη της δημοκρατίας. Οι μπολσεβίκοι επειδή συμπέραιναν ότι το σύνολο της χώρας χρειάζεται αναδιάρθρωση μέσω της ταξικής αντιπαράθεσης και μιας παγκόσμιας επανάστασης της εργατικής τάξης. Αντίθετα, τόνιζαν οι Ευρασιατιστές, η Ρωσία αποτελούσε έναν μοναδικό πολιτισμό, με τον δικό της δρόμο και ιστορική αποστολή: να δημιουργήσει ένα διαφορετικό κέντρο εξουσίας και πολιτισμού που δεν θα είναι ούτε ευρωπαϊκός ούτε ασιατικός, αλλά θα έχει χαρακτηριστικά και των δύο. Οι Ευρασιατιστές πίστευαν στην επερχόμενη πτώση τής Δύσης και ότι ερχόταν η ώρα τής Ρωσίας ως το πρωταρχικό πρότυπο του κόσμου.
Το 1921, οι εξόριστοι στοχαστές Georges Florovsky, Nikolai Trubetzkoy, Petr Savitskii, και Petr Suvchinsky δημοσίευσαν μια συλλογή άρθρων με τίτλο «Έξοδος προς την Ανατολή» (Exodus to the East) [2], η οποία σηματοδότησε την επίσημη γέννηση της Ευρασιατιστικής ιδεολογίας. Το βιβλίο επικεντρωνόταν στην ιδέα ότι η γεωγραφία τής Ρωσίας είναι η μοίρα της και ότι δεν υπάρχει τίποτα που να μπορεί να κάνει ένας κυβερνήτης για να αποστασιοποιηθεί από τις ανάγκες τής εξασφάλισης των εδαφών του. Με δεδομένη την απεραντοσύνη τής Ρωσίας, πίστευαν, οι ηγέτες της πρέπει να σκέπτονται αυτοκρατορικά, να καταστρέφουν και να αφομοιώνουν τους επικίνδυνους πληθυσμούς σε κάθε σύνορο. Εν τω μεταξύ, θεωρούσαν οποιαδήποτε μορφή δημοκρατίας, ανοικτής οικονομίας, τοπικής αυτοδιοίκησης ή κοσμικής ελευθερίας, ως άκρως επικίνδυνη και απαράδεκτη.
Υπό αυτή την έννοια, οι Ευρασιατιστές θεωρούσαν τον Μεγάλο Πέτρο - ο οποίος προσπάθησε να εξευρωπαΐσει την Ρωσία στον δέκατο όγδοο αιώνα – ως έναν εχθρό και προδότη. Αντ’ αυτού, αντιμετώπιζαν ευνοϊκά την διοίκηση των Ταταρο-Μογγόλων, μεταξύ του 13 ου και του 15ου αιώνα, όταν η αυτοκρατορία τού Τζένγκις Χαν δίδαξε στους Ρώσους ζωτικής σημασίας μαθήματα για την οικοδόμηση ενός ισχυρού, συγκεντρωτικού κράτους και πυραμιδικά συστήματα υποταγής και ελέγχου.
Οι Ευρασιατιστικές πεποιθήσεις απέκτησαν ισχυρούς οπαδούς εντός τού πολιτικά ενεργού κομματιού τής κοινότητας των αποδήμων, ή Λευκών Ρώσων όπως αποκαλούνταν, οι οποίοι ήταν πρόθυμοι να προωθήσουν οποιαδήποτε εναλλακτική λύση στον μπολσεβικισμό. Ωστόσο, η φιλοσοφία ήταν εντελώς αγνοημένη, ακόμη και υπό καταστολή, στην Σοβιετική Ένωση, και σχεδόν πέθανε μαζί με τους δημιουργούς της. Αυτό, δηλαδή, μέχρι την δεκαετία τού 1990, οπότε κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση και το ιδεολογικό υπόβαθρο της Ρωσίας διαγράφηκε παντελώς.
Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΕΝΟΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗ
Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, οι υπερεθνικιστικές ιδεολογίες ήταν σαφώς εκτός μόδας. Αντίθετα, οι περισσότεροι Ρώσοι προσέβλεπαν στον εκδημοκρατισμό της Ρωσίας και την επανένταξή της στον κόσμο. Ωστόσο, μερικά σκληροπυρηνικά πατριωτικά στοιχεία παρέμειναν αντίθετα με την απο-σοβιετικοποίηση και πίστευαν - όπως κάνει σήμερα ο Πούτιν - ότι η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης ήταν η μεγαλύτερη γεωπολιτική καταστροφή τού αιώνα [3]. Ανάμεσά τους ήταν ο ιδεολόγος Αλέξανδρος Ντούγκιν, ο οποίος ήταν τακτικός συνεργάτης τού υπερεθνικιστικού αναλυτικού κέντρου και εφημερίδας Den’ (αργότερα γνωστής ως Zavtra). Η πρώτη προσέγγισή του στην απόκτηση φήμης ήταν ένα φυλλάδιο το 1991, με τίτλο «Ο Πόλεμος των Ηπείρων» [4], στο οποίο περιέγραφε έναν εξελισσόμενο γεωπολιτικό αγώνα μεταξύ των δύο τύπων τής παγκόσμιας εξουσίας: τις χερσαίες δυνάμεις ή αλλιώς την «Αιώνια Ρώμη», οι οποίες βασίζονται στις αρχές τού κράτους, της κοινότητας, του ιδεαλισμού και της ανωτερότητας του κοινού καλού, και τους πολιτισμούς τής θάλασσας ή αλλιώς την «Αιώνια Καρθαγένη», οι οποίες βασίζονται στον ατομικισμό, το εμπόριο και τον υλισμό. Στην σκέψη τού Ντούγκιν, η «Αιώνια Καρθαγένη» ιστορικά ενσαρκώνεται από την αθηναϊκή δημοκρατία και τους Ολλανδούς και την Βρετανική Αυτοκρατορία. Τώρα, αυτή εκπροσωπείται από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η «Αιώνια Ρώμη» ενσαρκώνεται από την Ρωσία. Για τον Ντούγκιν, η σύγκρουση μεταξύ των δύο θα διαρκέσει μέχρι κάποιος να καταστραφεί ολοσχερώς - κανένα είδος πολιτικού καθεστώτος και κανένα ποσό εμπορίου δεν μπορεί να το σταματήσει αυτό. Προκειμένου το «καλό» (η Ρωσία) να νικήσει τελικά το «κακό» (τις Ηνωμένες Πολιτείες), έγραψε, μια συντηρητική επανάσταση πρέπει να πραγματοποιηθεί.
Οι ιδέες του περί συντηρητικής επανάστασης αποτελούν προσαρμογή από στοχαστές τού γερμανικού μεσοπολέμου οι οποίοι προωθούσαν την καταστροφή τής ατομικιστικής φιλελεύθερης τάξης και της εμπορικής κουλτούρας τού βιομηχανικού και αστικού πολιτισμού, υπέρ μιας νέας τάξης που θα βασίζεται σε συντηρητικές αξίες, όπως η υποβολή των ατομικών αναγκών και επιθυμιών στις ανάγκες των πολλών, σε μια κρατικά οργανωμένη οικονομία, και σε παραδοσιακές αξίες για την κοινωνία που βασίζονται σε μια σχεδόν θρησκευτική αντίληψη του κόσμου. Για τον Ντούγκιν, το χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας συντηρητικής επανάστασης ήταν η ριζοσπαστική, υπό ναζιστική αιγίδα Κοινωνική Δημοκρατία του Salò στην βόρεια Ιταλία (1943-1945). Πράγματι, ο Ντούγκιν επέστρεφε συνεχώς σε αυτό που έβλεπε ως τις αρετές των ναζιστικών πρακτικών και εξέφρασε την εκτίμησή του για την απόκρυφη ομάδα Ανενέρμπε (Ahnenerbe ) των SS και του Herman Wirth. Ειδικότερα, ο Ντούγκιν εξήρε τα ορθόδοξα συντηρητικά-επαναστατικά σχέδια τα οποία ανέπτυξαν το SS και η Ανενέρμπε για τη μεταπολεμική Ευρώπη, για την οποία οραματίζονταν μια νέα, ενωμένη Ευρώπη διοικούμενη από ένα φεουδαρχικό σύστημα εθνοτικά ξεχωριστών περιοχών που θα χρησίμευαν ως υποτελείς στην γερμανική επικυριαρχία. Αξίζει να σημειωθεί ότι, μεταξύ άλλων σχεδίων, η Ανενέρμπε ήταν υπεύθυνη για όλα τα πειράματα σε ανθρώπους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Άουσβιτς και του Νταχάου.
Μεταξύ του 1993 και του 1998, ο Ντούγκιν ακολούθησε τον ρωσικό εθνικιστικό θρύλο Eduard Limonov στην δημιουργία τού -πλέον απαγορευμένου- Εθνικού Μπολσεβίκικου Κινήματος (αργότερα Εθνικό Μπολσεβίκικο Κόμμα, ή NBP), όπου έγινε ο κύριος ιδεολόγος του σε μια παράξενη σύνθεση σοσιαλιστικής και ακροδεξιάς ιδεολογίας. Μέχρι τα τέλη τής δεκαετίας τού 1990, είχε αναγνωριστεί ως ο πνευματικός ηγέτης ολόκληρου του κινήματος της ακροδεξιάς τής Ρωσίας. Είχε τον δικό του εκδοτικό οίκο, Arktogeya («Βορειότερη χώρα»), αρκετές λαϊκές ιστοσελίδες, μια σειρά από εφημερίδες και περιοδικά, και δημοσίευσε το βιβλίο Τα θεμέλια της Γεωπολιτικής (The Foundation of Geopolitics) [5], που έγινε άμεσα best seller και ιδιαίτερα δημοφιλές μέσα στον στρατό.
Η εισαγωγή τού Ντούγκιν στην κεντρική πολιτική σκηνή ήρθε το 1999, όταν έγινε σύμβουλος του Ρώσου βουλευτή Gennadii Seleznev, ενός από τους πιο συντηρητικούς πολιτικούς τής Ρωσίας, δύο φορές προέδρου τού ρωσικού κοινοβουλίου, μέλους του Κομμουνιστικού Κόμματος, και ιδρυτή τού Κόμματος της Ρωσικής Αναγέννησης [6]. Την ίδια χρονιά, με την βοήθεια του Βλαντιμίρ Ζιρινόφσκι, ηγέτη τού εθνικιστικού και κακόφημου Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος της Ρωσίας, ο Ντούγκιν έγινε ο πρόεδρος του γεωπολιτικού τμήματος του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου τής Δούμας για την Εθνική Ασφάλεια.
Αλλά η ένταξή του στην πολιτική δεν μεταφράστηκε απαραιτήτως σε ευρύτερη απήχηση μεταξύ των πολιτικών που εφήρμοζαν οι ελίτ. Γι’ αυτό, ο Ντούγκιν έπρεπε να μετατρέψει την ιδεολογία του σε κάτι άλλο - κάτι μοναδικά ρωσικό. Δηλαδή, απέρριψε τα πιο εξωφρενικά, απόκρυφα, και ριζοσπαστικά στοιχεία τής ιδεολογίας του, συμπεριλαμβανομένου του μυστικισμού του, και άντλησε από τον κλασικό Ευρασιατισμό των Trubetzkoy και Savitskii. Δούλεψε για την δημιουργία του Διεθνούς Ευρασιατικού Κινήματος, μιας ομάδας στην οποία θα έφθαναν να συμμετέχουν ακαδημαϊκοί, πολιτικοί, βουλευτές, δημοσιογράφοι και διανοούμενοι από την Ρωσία, τους γείτονές της και την Δύση.
ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΑΥΤΗΝ
Όπως και οι κλασικοί Ευρασιατιστές τής δεκαετίας τού 1920 και του 1930, η ιδεολογία τού Ντούγκιν είναι αντι-Δυτική, αντι-φιλελεύθερη, ολοκληρωτική, ιδεοκρατική, και κοινωνικά παραδοσιακή. Ο εθνικισμός του δεν έχει σλαβικό προσανατολισμό (αν και οι Ρώσοι έχουν μια ειδική αποστολή να ενώσουν και να καθοδηγήσουν), αλλά εφαρμόζεται και σε άλλα έθνη τής Ευρασίας. Και χαρακτηρίζει τον ορθολογισμό ως Δυτικό και ως εκ τούτου προωθεί μια μυστικιστική, πνευματική, συναισθηματική και μεσσιανική κοσμοθεωρία.
Αλλά ο νεο-Ευρασιατισμός τού Ντούγκιν διαφέρει σημαντικά από την προηγούμενη Ευρασιατιστική σκέψη. Πρώτον, ο Ντούγκιν αντιλαμβάνεται την Ευρασία ως πολύ μεγαλύτερη από όσο έκαναν ποτέ οι προκάτοχοί του. Για παράδειγμα, ενώ ο Savitskii πίστευε ότι το ρωσικό-ευρασιατικό κράτος θα πρέπει να εκτείνεται από το Σινικό Τείχος τής Κίνας στα ανατολικά μέχρι τα Καρπάθια Όρη στα δυτικά, ο Ντούγκιν πιστεύει ότι το Ευρασιατικό κράτος πρέπει να ενσωματώνει όλα τα πρώην σοβιετικά κράτη, μέλη τού σοσιαλιστικού μπλοκ, και ίσως ακόμα και να ιδρυθεί ένα προτεκτοράτο για όλα τα κράτη-μέλη τής ΕΕ [7]. Στα ανατολικά, ο Ντούγκιν προτείνει να πάει μέχρι την ενσωμάτωση της Μαντζουρίας, της Xinxiang, του Θιβέτ και της Μογγολίας. Μέχρι που προτείνει τελικά μια στροφή νοτιοδυτικά προς τον Ινδικό Ωκεανό.
Προκειμένου να συμπεριλάβει την Ευρώπη στην Ευρασία, ο Ντούγκιν έπρεπε να επανεξετάσει τον εχθρό. Στην κλασική Ευρασιανιστική σκέψη, ο εχθρός ήταν η Ρωμανο-γερμανική Ευρώπη. Στην εκδοχή τού Ντούγκιν, ο εχθρός είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες. Όπως ο ίδιος γράφει: «Οι ΗΠΑ αποτελούν μια χιμαιρική [8], αντι-οργανική, μεταμοσχευμένη κουλτούρα η οποία δεν έχει ιερές κρατικές παραδόσεις και πολιτιστικό έδαφος, αλλά, παρ’ όλα αυτά, προσπαθούν να επιβάλλουν στις άλλες ηπείρους το αντι-εθνοτικό, αντι-παραδοσιακό [και] «βαβυλωνικό» τους μοντέλο. Οι κλασικοί Ευρασιατιστές, αντιθέτως, ευνοούσαν τις Ηνωμένες Πολιτείες και μέχρι που θεωρούσαν ότι είναι ένα μοντέλο, ιδίως επαινώντας τον οικονομικό εθνικισμό τους, το Δόγμα Μονρόε, και την μη συμμετοχή τους στην Κοινωνία των Εθνών.
Ένα άλλο κρίσιμο σημείο διαφοράς είναι η στάση του απέναντι στον φασισμό και τη ναζιστική Γερμανία. Ακόμη και πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι κλασικοί Ευρασιατιστές ήταν αντίθετοι με τον φασισμό και αντιτάχθηκαν στον φυλετικό αντισημιτισμό. Ο Ντούγκιν έχει εξυμνήσει το κράτος τού Ισραήλ για την διαμόρφωση των αρχών τού συντηρητισμού, αλλά έχει μιλήσει επίσης για διασύνδεση μεταξύ του Σιωνισμού και του ναζισμού και άφησε να εννοηθεί ότι οι Εβραίοι αξίζουν την κρατική υπόστασή τους μόνο λόγω του Ολοκαυτώματος. Διαιρεί επίσης τους Εβραίους σε «κακούς» και σε «καλούς». Οι καλοί είναι οι ορθόδοξοι και ζουν στο Ισραήλ. Οι «κακοί» ζουν έξω από το Ισραήλ και προσπαθούν να αφομοιωθούν. Φυσικά, αυτές τις μέρες, είναι απόψεις τις οποίες σπάνια απευθύνει στο κοινό.
ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΟΥ ΠΟΥΤΙΝ
Από τις αρχές τής δεκαετίας τού 2000, οι ιδέες τού Ντούγκιν έχουν μόνο κερδίσει σε δημοτικότητα. Η άνοδός τους αντικατοπτρίζει την μετάβαση του Πούτιν από προφανή δημοκράτη σε αυταρχικό. Στην πραγματικότητα, η συντηρητική στροφή τού Πούτιν έδωσε στον Ντούγκιν μια τέλεια ευκαιρία για να «βοηθήσει» τον Ρώσο ηγέτη με τις κατάλληλες ιστορικές, γεωπολιτικές και πολιτιστικές εξηγήσεις για τις πολιτικές του. Αναγνωρίζοντας πόσο ελκυστικές είναι οι ιδέες τού Ντούγκιν σε ορισμένους Ρώσους, ο Πούτιν έχει υιοθετήσει ορισμένες από αυτές για να προαγάγει τους στόχους του.
Αν και ο Ντούγκιν έχει επικρίνει τον Πούτιν από καιρό σε καιρό για τον οικονομικό του φιλελευθερισμό και την συνεργασία του με την Δύση, έχει υπάρξει γενικά σταθερός σύμμαχος του προέδρου. Το 2002, δημιούργησε το Κόμμα τής Ευρασίας, το οποίο χαιρετίστηκε από πολλούς στην κυβέρνηση του Πούτιν. Το Κρεμλίνο έχει από καιρό ανεχθεί, ακόμη και ενθαρρύνει, την δημιουργία αυτών των μικρότερων συμμαχικών πολιτικών κομμάτων, τα οποία δίνουν στους Ρώσους ψηφοφόρους την αίσθηση ότι πραγματικά ζουν σε μια δημοκρατία. Το κόμμα τού Ντούγκιν, για παράδειγμα, προσφέρει μια διέξοδο στα άτομα με σοβινιστικές και εθνικιστικές τάσεις, ακόμη και καθώς το κόμμα παραμένει ελεγχόμενο από το Κρεμλίνο. Την ίδια στιγμή, ο Ντούγκιν έχτισε ισχυρούς δεσμούς με τον Sergei Glazyev, ο οποίος είναι συν-επικεφαλής τού πατριωτικού πολιτικού συνασπισμού Rodina και σήμερα είναι σύμβουλος του Πούτιν για την Ευρασιατική ολοκλήρωση. Το 2003, ο Ντούγκιν προσπάθησε να γίνει βουλευτής με το μπλοκ Rodina, αλλά απέτυχε.
Παρότι η εκλογική του προσπάθεια στέφθηκε από αποτυχία, η θετική υποδοχή από ορισμένους ψηφοφόρους των αντι-δυτικών σχεδίων του ενθάρρυνε τον Ντούγκιν να προχωρήσει με το Ευρασιατιστικό κίνημα. Μετά το σοκ τής Πορτοκαλί Επανάστασης της Ουκρανίας το 2004, δημιούργησε την Ευρασιατιστική Ένωση Νεολαίας [9], η οποία προωθεί την πατριωτική και αντι-Δυτική εκπαίδευση. Έχει 47 γραφεία συντονισμού [10] σε ολόκληρη την Ρωσία και σε εννέα χώρες τής Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών, την Πολωνία και την Τουρκία. Η εμβέλειά του υπερβαίνει κατά πολύ εκείνη οποιουδήποτε υπάρχοντος δημοκρατικά προσανατολισμένου κινήματος.
Το 2008, ο Ντούγκιν έγινε καθηγητής στο κορυφαίο πανεπιστήμιο της Ρωσίας, το Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας, και επικεφαλής τής εθνικής κοινωνιολογικής οργάνωσης «Κέντρο Συντηρητικών Μελετών». Εμφανίζεται επίσης τακτικά σε όλα τα μεγάλα τηλεοπτικά κανάλια τής Ρωσίας, σχολιάζοντας τόσο εγχώρια ζητήματα όσο και εξωτερικής πολιτικής. Το προφίλ του έχει μόνο αυξηθεί από την εποχή των διαδηλώσεων υπέρ τής δημοκρατίας τον χειμώνα τού 2011-12 και την κίνηση του Πούτιν περίπου την ίδια εποχή να οικοδομήσει μια Ευρασιατική Ένωση [11]. Η υπέρμετρη παρουσία του στην ρωσική δημόσια ζωή είναι ένα σημάδι τής έγκρισης του Πούτιν. Τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης, ιδίως η τηλεόραση, ελέγχονται σχεδόν εξ ολοκλήρου από το Κρεμλίνο. Αν το Κρεμλίνο αποδοκιμάζει (ή δεν έχει πλέον μια χρήση για) μια ιδιαίτερη προσωπικότητα, θα τον (ή την) έβγαζε από τα ερτζιανά.
Ο Ντούγκιν και άλλοι ομοϊδεάτες στοχαστές έχουν ενστερνιστεί απόλυτα την δράση τής ρωσικής κυβέρνησης στην Ουκρανία, καλώντας την να προχωρήσει περαιτέρω και να καταλάβει τα ανατολικά και νότια της Ουκρανίας, η οποία, όπως γράφει, «καλωσορίζει την Ρωσία, περιμένει για αυτό, παρακαλεί την Ρωσία να έρθει» [12]. Οι Ρώσοι συμφωνούν. Οι θετικές αξιολογήσεις για τον Πούτιν [13] έχουν ανέβει από τον περασμένο μήνα, και το 65% των Ρώσων πιστεύουν ότι [14] η Κριμαία και οι ανατολικές περιοχές τής Ουκρανίας είναι «ουσιαστικά ρωσικό έδαφος» και ότι «η Ρωσία είναι σωστό να κάνει χρήση στρατιωτικής βίας για την υπεράσπιση του πληθυσμού». Ο Ντούγκιν, λοιπόν, έχει αποδειχθεί ότι αποτελεί ένα μεγάλο πλεονέκτημα για τον Πούτιν. Έχει εκλαϊκεύσει την θέση τού προέδρου σε θέματα όπως τα όρια της προσωπικής ελευθερίας, μια παραδοσιακή αντίληψη της οικογένειας, η μισαλλοδοξία για την ομοφυλοφιλία, και η κεντρικότητα του Ορθόδοξου Χριστιανισμού στην αναγέννηση της Ρωσίας ως μεγάλης δύναμης. Αλλά, η μεγαλύτερη δημιουργία του είναι ο νεο-Ευρασιατισμός.
Η ιδεολογία τού Ντούγκιν έχει επηρεάσει μια ολόκληρη γενιά συντηρητικών και ριζοσπαστικών ακτιβιστών και πολιτικών, οι οποίοι, εάν τους δινόταν η ευκαιρία, θα πάλευαν για να προσαρμόσουν τις βασικές αρχές της στην πολιτική τού κράτους. Λαμβάνοντας υπόψη την άθλια κατάσταση της ρωσικής δημοκρατίας, και την συνεχή κίνηση της χώρας μακριά από τις δυτικές ιδέες και τα ιδανικά, θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι αυξάνονται οι πιθανότητες να δει τον νεο- Ευρασιατισμό να κατακτά νέους ορίζοντες. Αν και η μορφή που του έχει δώσει ο Ντούγκιν είναι πολύ θεωρητική και βαθιά μυστικιστική, αποδεικνύεται ότι είναι ένας ισχυρός υποψήφιος για τον ρόλο τού επικεφαλής τής ρωσικής ιδεολογίας. Το εάν ο Πούτιν μπορεί να τον ελέγξει, όπως έχει ελέγξει τόσους και τόσους άλλους, είναι ένα ερώτημα που μπορεί να καθορίσει την μακροζωία του.
* Ο ANTON BARBASHIN είναι αναλυτής και ερευνητής Διεθνών Σχέσεων με έδρα στη Μόσχα.
Η HANNAH THOBURN είναι αναλύτρια για την Ευρασία στο Foreign Policy Initiative.
Συνδέσεις:
[1] http://www.amazon.com/Russian-Conservatism-Its-Critics-Political/dp/B004...
[2] http://books.google.com/books/about/Exodus_to_the_East.html?id=L_9oAAAAMAAJ
[3] http://www.foxnews.com/story/2005/04/25/putin-soviet-collapse-tragedy/
[4] http://openrevolt.info/2013/02/03/alexander-dugin-the-great-war-of-conti...
[5] http://en.wikipedia.org/wiki/Foundations_of_Geopolitics
[6] http://en.wikipedia.org/wiki/Party_of_Russia's_Rebirth
[7] http://www.youtube.com/watch?v=yp2vGhLgSMI
[8] http://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=0CCcQFjAA&url=http://www.researchgate.net/profile/Andreas_Umland/publication/235981334_Post-Soviet_Uncivil_Society_and_the_Rise_of_Aleksandr_Dugin_A_Case_Study_of_the_Extraparliamentary_Radical_Right_in_Contemporary_Russia_(Ph.D._diss._University_of_Cambridge_2007)/file/e0b495152af495ef2e.pdf&ei=i0EzU8DlMaehsQSEooCoDA&usg=AFQjCNEu-EDrE-ctM6-N_lQp5sXqA_mV0Q&sig2=2R_juge4QcFAWlFHSgq_lg&bvm=bv.63738703,d.cWc
[9] http://www.rossia3.ru/
[10] http://rossia3.ru/news/2005/12/06/23:27:52
[11] http://www.russianmission.eu/en/news/article-prime-minister-vladimir-put...
[12] http://openrevolt.info/2014/03/08/alexander-dugin-letter-to-the-american...
[13] http://www.levada.ru/13-03-2014/martovskie-reitingi-odobreniya
[14] http://www.levada.ru/13-03-2014/situatsiya-v-ukraine-i-v-krymu
Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.
Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/141080/anton-barbashin-and-hannah...
