Ομπάμα και αποτελεσματική μυστική διπλωματία
Του David Ignatius
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr)
Η συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν πρέπει να λογίζεται ως σπάνια επιτυχία της μυστικοπαθούς, εγκεφαλικής άσκησης εξουσίας από τον πρόεδρο Ομπάμα.
Παρότι η προσεκτική, κρυφή προσέγγισή του οδήγησε σε πολλές υποχωρήσεις τα τελευταία πέντε χρόνια, η συμφωνία-σταθμός του περασμένου Σαββατοκύριακου με την Τεχεράνη οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην προσέγγιση αυτή.
Η συμφωνία προέκυψε ως αποτέλεσμα μυστικής διπλωματίας, που θα ικανοποιούσε ακόμη και τον μαέστρο του είδους, Χένρι Κίσινγκερ. Ο πρόεδρος Ομπάμα ενέκρινε έτσι, τον Μάρτιο, μυστικές ιρανο-αμερικανικές συναντήσεις, υπό την αιγίδα του Ομάν, του πλέον αδιαφανούς και διακριτικού κράτους του Κόλπου. Προσωπικοί απεσταλμένοι του προέδρου ήταν δύο «γκρίζοι», αλλά σημαντικοί παίκτες στην Ουάσιγκτον, ο αναπληρωτής ΥΠΕΞ Μπιλ Μπερνς και ο σύμβουλος του αντιπροέδρου Μπάιντεν, Τζέικ Σάλιβαν.
Το ταχυδακτυλουργικό κόλπο έπιασε: την ώρα που τα βλέμματα ήταν στραμμένα στο «σόου» των συνομιλιών των κρατών Ρ5+1, οι διπλωματικές εξελίξεις συνέβαιναν αλλού, για να εμφανισθούν σχεδόν ως τετελεσμένα γεγονότα στους υπουργούς Εξωτερικών Ρωσίας, Κίνας, Βρετανίας, Γαλλίας και Γερμανίας στη Γενεύη.
Δεν είναι να απορεί κανείς που ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου και ο Γάλλος ΥΠΕΞ Λοράν Φαμπιούς εξέφρασαν τη δυσαρέσκειά τους. Ο Νετανιάχου επέλεξε την άκαμπτη απόρριψη, ενώ ο Φαμπιούς διαφοροποιήθηκε δημόσια, ζητώντας περισσότερες υποχωρήσεις από το Ιράν.
Οι σχολιαστές επαίνεσαν την ανεξάρτητη στάση του Φαμπιούς, όπως παλιότερα είχαν κάνει για τη ρωσική διπλωματία στη Συρία. Τα σχόλια υπήρξαν, όμως, άνευ αντικειμένου, καθώς οι κρίσεις σε Συρία και Ιράν αποδεικνύουν την τεράστια επιρροή που μπορεί να ασκήσει η αμερικανική διπλωματία όταν αξιοποιείται με σωφροσύνη και διακριτικότητα.
Καλή συμφωνία ορίζεται αυτή που μπορεί να γίνει εύκολα αποδεκτή από τους πολίτες και των δύο πλευρών, κάτι που ισχύει στην περίπτωση αυτή. Η συμφωνία με το Ιράν μοιάζει σε γενικές γραμμές ευνοϊκή για τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, ενώ η ιρανική πυρηνική απειλή μοιάζει πιο απομακρυσμένη αυτή την εβδομάδα.
Η συμφωνία είναι, πάντως, καλή και για το Ιράν, κάτι που θα απογοητεύσει όσους επιθυμούσαν ιρανική συνθηκολόγηση. Το κείμενο δηλώνει ξεκάθαρα ότι «αναζητεί συνολική λύση, που θα επιτρέψει στο Ιράν το δικαίωμά του στην πυρηνική ενέργεια για ειρηνικούς σκοπούς, σύμφωνα με τα σχετικά άρθρα της συνθήκης ΝΡΤ». Η διατύπωση είναι αρκούντως ασαφής, ώστε οι ΗΠΑ να μπορούν να ισχυρίζονται ότι δεν προσέφεραν «άδεια εμπλουτισμού». Η ισραηλινή ένσταση είναι, όμως, σωστή, καθώς το αναφαίρετο δικαίωμα εμπλουτισμού εμπεριέχεται στη διατύπωση.
Εμπλουτισμός
Η μεγάλη αυτή υποχώρηση στο θέμα του εμπλουτισμού αντισταθμίζεται από σημαντικούς περιορισμούς στο βραχυπρόθεσμο πυρηνικό πρόγραμμα της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Για τους επόμενους έξι μήνες, οι Ιρανοί θα θέσουν εκτός λειτουργίας ορισμένες συσκευές φυγοκέντρισης, θα καθυστερήσουν την τοποθέτηση άλλων και θα αποσυνδέσουν τις ζεύξεις μεταξύ των συσκευών, που είναι αναγκαίες για τον εμπλουτισμό. Την ίδια στιγμή, το καθεστώς δίνει άδεια για πρωτοφανείς καθημερινές διεθνείς επιθεωρήσεις των μέχρι πρότινος μυστικών εγκαταστάσεων σε Νατάνζ και Φορντόβ.
Υπάρχει βέβαια η πιθανότητα το Ιράν να αρκεστεί στα 7 δισ. δολάρια, που θα εξασφαλίσει από τη χαλάρωση των εμπορικών κυρώσεων, συνεχίζοντας την προσπάθεια κατασκευής πυρηνικών όπλων. Κάτι τέτοιο, όμως, θα ενίσχυε το ενδεχόμενο αμερικανικού στρατιωτικού πλήγματος.
Ο Κίσινγκερ μου είχε πει το 2006 ότι το Ιράν πρέπει να αποφασίσει εάν θέλει να είναι κράτος ή ιδεώδες. Η συμφωνία αυτή, που επετεύχθη μυστικά με τον πάλαι ποτέ «μεγάλο σατανά», μοιάζει να είναι η απαρχή της μακράς στροφής μακριά από τον επαναστατικό απομονωτισμό και προς την κατεύθυνση της ισότιμης συμμετοχής στη διεθνή κοινότητα.
Η συμφωνία της περασμένης εβδομάδας είναι εύθραυστη και μπορεί να αναστραφεί. Στα περισσότερα σύμφωνα, όμως, το σύνθημα πρέπει να είναι: «Πίστευε, αλλά έλεγχε». Στην περίπτωση αυτή, το κεντρικό σύνθημα πρέπει να είναι: «Εσo δύσπιστος και έλεγχε».
Η συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν είναι, πάντως, ένα ξεκίνημα, ικανό να κάνει τον κόσμο μας πιο ασφαλή.
