Εκκλησία και αγορές
Του Κωστα Ιορδανιδη
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr)
Ετάραξε ο πάπας Φραγκίσκος τη διεθνή καθεστηκυία τάξη νεοφιλελευθέρων αντιλήψεων, με την Αποστολική του Παραίνεση Evangelii Gaudium [Η χαρά του Ευαγγελίου] της 24ης Νοεμβρίου, όταν κατήγγειλε την δικτατορία της «ανηλεούς» αγοράς και «ένα σύστημα το οποίο έχει την τάση να καταβροχθίζει το κάθε τι που στέκεται εμπόδιο στην αύξηση του κέρδους, ό,τι είναι εύθραυστο, όπως το περιβάλλον, και ανυπεράσπιστο στα συμφέροντα των θεοποιημένων αγορών».
Οι επικρίσεις που διατυπώθηκαν υπήρξαν φαιδρές και ανάξιες μνείας. Το ουσιώδες είναι ότι η παπική Εκκλησία –ο αρχαιότερος θεσμός της Δύσεως– επανέρχεται δυναμικά στο διεθνές πολιτικό προσκήνιο, διαφοροποιούμενη από την νέα τάξη πραγμάτων, που υπονομεύει την ασφάλεια, αφού «εάν δεν αναστραφεί η τάση κοινωνικού αποκλεισμού και ανισότητος θα είναι αδύνατο να εξαλειφθεί η βία».
Ο πάπας Φραγκίσκος δεν είναι ο μόνος Ιεράρχης που έθεσε το θέμα. Ο Αρχιεπίσκοπος της Κανταρβουρίας [Canterbury] Justin Welby στην ομιλία του στην Βουλή των Λόρδων, το καλοκαίρι του 2012 αναφερόμενος στην αναδιάρθρωση των Τραπεζών έθεσε τρία μείζονα ζητήματα: Το όραμα που πρέπει να διέπει το τραπεζικό σύστημα, τους κοινωνικούς στόχους των Τραπεζών, αφού μία όποια «δραστηριότητα δίχως κοινωνικούς στόχους απολήγει σε αναρχία» και τέλος την αλλαγή της πολιτιστικής θεωρήσεως, «που καθορίζεται από την ηγεσία, την άσκηση και την εφαρμογή».
Στην Ελλάδα, η Ιερά Σύνοδος στο μήνυμα Προς τον Λαό, τον Οκτώβριο του 2011, και απευθυνόμενη στην τότε κυβέρνηση προειδοποιούσε ότι «φθάνουν πια οι στρατιές των ανέργων, αναζητήστε τους φοροφυγάδες και ελέγξτε το κεφάλαιο».
Η ανάμιξη της Εκκλησίας προκαλεί ρίγη αποστροφής στην αριστερά και στους εκσυγχρονιστές κάθε μορφής. Αλλά το πρόβλημα είναι ότι το πολιτικό σύστημα είναι ανίκανο να διαχειρισθεί την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί – σε διεθνές και όχι απλώς σε τοπικό επίπεδο. Η πρωτοβουλία και ο έλεγχος έχει περάσει από τους πολιτικούς ηγέτες στις απρόσωπες αγορές.
Τον περασμένο αιώνα ο φόβος ανατροπής της καθεστηκυίας αστικής τάξεως προερχόταν από την κομμουνιστική αριστερά – την Σοβιετική Ενωση, τις δορυφόρες χώρες, τα κατά τόπους κομμουνιστικά κόμματα. Στις ημέρες μας η πολιτική σταθερότητα υπονομεύεται από την κυρίαρχη ιδεολογία της Δύσεως.
Συνέπεια αυτής της τάσεως, σε επίπεδο πολιτικό, είναι η στροφή των ψηφοφόρων –ιδιαίτερα στην ηπειρωτική Ευρώπη– προς νεοσύστατους πολιτικούς σχηματισμούς, αντισυστημικούς, της άκρας δεξιάς. Δεν είναι μόνον το φαινόμενο της Χρυσής Αυγής· η τάση απορρίψεως των συμβατικών κομμάτων είναι εμφανής σε όλη την Ευρώπη και θα καταγραφεί στις ευρωεκλογές της 25ης Μαΐου.
Η απορρύθμιση του οικονομικού συστήματος που επέφερε την αποδιοργάνωση και του πολιτικού κατεστημένου, δημιουργεί μορφώματα που δεν αντιμετωπίζονται με ορθολογιστικές μεθόδους, όπως δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπισθεί ο ισλαμικός ριζοσπαστισμός με στρατιωτικές επιχειρήσεις εκδημοκρατισμού. Ο ρόλος της Εκκλησίας ως συνδιαμορφωτού πολιτικής και όχι ως εκτελεστικού οργάνου για την διάσωση του καθεστώτος, θα είναι περισσότερο αναγκαίος και καθοριστικός. Αυτό θα πρέπει να συνειδητοποιηθεί εγκαίρως από την Εκκλησία και την Πολιτεία.
