Το μυστικό επιτυχίας του Μνημονίου στην Κύπρο
Γιατί αποδεικνύεται ότι το εφαρμόζει αποτελεσματικά, εισπράττοντας τα εύσημα των εταίρων
Του Αθανάσιου Έλλις
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr)
Τη στιγμή που η Ελλάδα βιώνει έναν ιδιότυπο και διαστρεβλωτικό διχασμό ανάμεσα σε «μνημονιακούς» και «αντιμνημονιακούς», στο έτερο τμήμα του Ελληνισμού, την Κύπρο, που επίσης βρίσκεται σε Μνημόνιο, οι πολιτικοί επιδεικνύουν μεγαλύτερη ωριμότητα και η κοινωνία είναι λιγότερο διαιρεμένη.
Αναμφίβολα σε αυτό βοηθάει το γεγονός ότι και οι δύο αντικρουόμενοι πόλοι του πολιτικού φάσματος της χώρας κλήθηκαν να υλοποιήσουν το Μνημόνιο. Τόσο η πρώην κυβέρνηση του Δημήτρη Χριστόφια όσο και η νυν του Νίκου Αναστασιάδη αναγκάσθηκαν να εφαρμόσουν μέτρα. Ετσι, τα περιθώρια για λαϊκισμούς και ανέφικτες υποσχέσεις είναι περιορισμένα και πολλές αποφάσεις λαμβάνονται τελικά ομόφωνα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να εμφανίζεται η Κύπρος πιο αποτελεσματική στην εφαρμογή του Μνημονίου και να προσβλέπει σε σχετικά ταχεία έξοδο από αυτό.
Παρά τις διαφορές τους, οι Κύπριοι πολιτικοί συχνά κινούνται στη λογική του Εθνικού Συμβουλίου. «Η εισβολή έχει συσπειρώσει τον λαό. Βλέπουμε τα πράγματα μέσα από διαφορετικό πρίσμα, ακόμη και στην οικονομία», τονίζει έγκυρος παρατηρητής των κυπριακών εξελίξεων.
Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση της κρίσιμης ψηφοφορίας που έλαβε χώρα στην Κυπριακή Βουλή, στις 5 Σεπτεμβρίου και αφορούσε τη λειτουργία και ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Από την υπερψήφιση δύο μνημονιακών νομοσχεδίων εξαρτιόταν η εκταμίευση της δεύτερης δόσης ύψους 1,5 δισ. ευρώ. Το ΑΚΕΛ αρχικά την καταψήφισε και καθώς απουσίαζαν δύο βουλευτές της πλειοψηφίας, τα νομοσχέδια απερρίφθησαν με 23 ψήφους κατά και 21 υπέρ. Ξαφνικά, όλοι αντελήφθησαν ότι ήταν ορατός ο κίνδυνος να μην εκταμιευθεί η δόση. Αμέσως λειτούργησαν τα εθνικά αντανακλαστικά. Υπήρξαν πυρετώδεις διαβουλεύσεις μεταξύ των κομμάτων και, τελικά, σε μια εξέλιξη που κινήθηκε στα όρια της συνταγματικής νομιμότητας, η ολομέλεια της Βουλής συνεκλήθη για δεύτερη φορά μέσα σε έξι ώρες και ενέκρινε, σχεδόν ομόφωνα, με 41 ψήφους υπέρ και 3 κατά, τα ίδια νομοσχέδια που είχε προηγουμένως καταψηφίσει.
Θεωρώντας ότι διαφοροποιείται πολιτικά, χωρίς να προκαλεί οικονομικό κόστος στη χώρα, το ΑΚΕΛ είχε καταψηφίσει «εκ τους ασφαλούς». Οταν, όμως, κατέστη σαφές ότι η Κύπρος κινδύνευε να χάσει τα χρήματα, δεν δίστασε να μεταβάλει τη στάση του. Είναι αμφίβολο εάν κάτι τέτοιο θα συνέβαινε στην Ελλάδα, όπου στον βωμό της αμφισβήτησης και της προοπτικής πτώσης της κυβέρνησης, η οικονομική βιωσιμότητα της χώρας συχνά περνάει σε δεύτερη μοίρα.
Δεν είναι, φυσικά, μόνον η πολιτική συμπεριφορά. Η Κύπρος υλοποιεί σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό τα μέτρα που συμφωνεί με τους εταίρους και εισπράττει εύσημα. Παρά την τραπεζική κατάρρευση και την απώλεια καταθέσεων, η κοινωνία δεν δείχνει συγκρουσιακές τάσεις. Οι πολιτικοί δεν φοβούνται να εμφανισθούν δημόσια. Πρόσφατα, η «Κ» βρέθηκε στη Λευκωσία και διαπίστωσε ιδίοις όμμασι πως οι υπουργοί είχαν φιλική αντιμετώπιση από απλούς πολίτες. Ηταν μια εικόνα που δύσκολα θα συναντήσει κανείς στη σημερινή ελληνική πραγματικότητα. Από την άλλη, υπάρχουν και ουσιαστικές διαφορές μεταξύ των δύο οικονομιών, που εξηγούν πολλά. Οπως τονίζει στην «Κ» αξιωματούχος της τρόικας, από τα τέσσερα ευρωπαϊκά κράτη που έχουν πρόγραμμα, τα δύο (Ελλάδα και Πορτογαλία) είχαν δημοσιονομικό πρόβλημα και τα άλλα δύο (Ιρλανδία, Κύπρος) είχαν πρόβλημα με το τραπεζικό σύστημα. Η συνταγή, λοιπόν, είναι διαφορετική, καθώς στα δύο πρώτα η προσαρμογή γίνεται με διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που προκαλούν μεγαλύτερες αντιδράσεις και στα δύο τελευταία με ανασυγκρότηση του τραπεζικού τομέα.
Επιπροσθέτως, στην Κύπρο, η δύσκολη απόφαση ήταν το bail in, δηλαδή οι καταθέτες να χάσουν τμήμα των χρημάτων τους. Η δημοσιονομική προσαρμογή είναι ευκολότερη γιατί το πρόβλημα είναι μικρότερο και η οικονομία πιο ευέλικτη. Αλλη μια κρίσιμη διαφορά είναι ότι το ελληνικό κράτος είναι δυσκίνητο, ενώ το κυπριακό λειτουργεί πιο αποτελεσματικά. Παράλληλα, στην Κύπρο η γραφειοκρατία είναι πιο περιορισμένη, ενώ βοηθάει και το γεγονός ότι δεν αλλάζουν τα στελέχη ενός υπουργείου κάθε φορά που αλλάζει μια κυβέρνηση ή ένας υπουργός. Ετσι, οι εμπειρογνώμονες της τρόικας έχουν αναπτύξει μια σταθερή συνεργασία με τους Κύπριους τεχνοκράτες.
Η πιστή εφαρμογή οδηγεί στην έξοδο
Η Κύπρος αναμένεται να εξέλθει του Μνημονίου εντός τριετίας, το 2016, ίσως και νωρίτερα, αν επιβεβαιωθεί η ύπαρξη σημαντικών αποθεμάτων αερίου. Υιοθετώντας συντηρητικούς υπολογισμούς, η τρόικα δεν υπολόγισε στον σχεδιασμό του Μνημονίου πιθανά μελλοντικά έσοδα από τα κοιτάσματα. Οπότε, τα πράγματα μπορεί να αποδειχθούν πολύ πιο ευνοϊκά για τη Μεγαλόνησο. Σε κάθε περίπτωση, οι Κύπριοι ακολούθησαν το Μνημόνιο πιο πιστά, αλλά είναι γεγονός και ότι τα διαρθρωτικά μέτρα ήταν πιο ήπια από τα αντίστοιχα στην Ελλάδα. Παράλληλα, η διαφθορά και η διαπλοκή, που αποτελούν την τεράστια πληγή της Ελλάδας, συναντώνται, φυσικά, και στην Κύπρο, αλλά σε πιο περιορισμένο βαθμό. Το κλίμα των προηγούμενων τριάμισι ετών στην περίπτωση της Ελλάδας συμπυκνώνει η γνωστή προτροπή της Κριστίν Λαγκάρντ, σε απάντηση προς την «Κ», στην ετήσια σύνοδο του ΔΝΤ τον Οκτώβριο του 2011, ότι αυτό που ζητείται από την Ελλάδα είναι «εφαρμογή, εφαρμογή, εφαρμογή» των συμφωνηθέντων. Ακόμη και όταν δίνουν εύσημα σε Ελληνες ηγέτες ή υπουργούς, οι επικεφαλής των θεσμών, οι πολιτικοί προϊστάμενοι και τα στελέχη της τρόικας, το κάνουν με «βαριά καρδιά» και εν μέρει ως στήριξη και κίνητρο «για να προχωρήσουν οι Ελληνες πιο γρήγορα». Είναι σαφές ότι η Ελλάδα ολιγώρησε, δεν συνεργάσθηκε, καθυστέρησε και συνέβαλε στον εκτροχιασμό του προγράμματος. Ομως, έχει και ελαφρυντικά. Ηταν η πρώτη και πιο δύσκολη περίπτωση και η Ευρωζώνη ήταν ανέτοιμη, ενώ έχει πλέον καταστεί σαφές ότι το ΔΝΤ και η τρόικα έχουν τις δικές τους ευθύνες για λάθος χειρισμούς και πως ένας καλύτερος σχεδιασμός από την πλευρά τους θα είχε αποφύγει την απρόσμενα βαθιά και επώδυνη ύφεση της ελληνικής οικονομίας.
