Σόφια - Σκόπια, δύο αδέλφια-εχθροί
ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ
par Geslin Laurent , [Παπακριβόπουλος Βασίλης (μτφ)]
(Πηγή : http://www.monde-diplomatique.gr/)
Παραμονές των εκλογών, στη μικρή τουριστική πόλη του Μπάνσκο, η οποία βρίσκεται σε απόσταση περίπου πενήντα χιλιομέτρων από το Μπλαγόεβγκραντ, στη νοτιοδυτική Βουλγαρία.
Μερικοί αργόσχολοι είναι συγκεντρωμένοι μπροστά από το δημαρχείο, κοιλαράδες αστυνομικοί συνοδεύουν τις κάλπες μέχρι τα εκλογικά κέντρα.
Παρατηρούμε τη σκηνή καθισμένοι σε ένα γειτονικό καφενείο μαζί με τον Ιβάν Στογιάνοφ, ο οποίος μας δηλώνει χαμογελώντας : « Η πολιτική γραμμή του κόμματός μας δεν έχει αλλάξει από την ίδρυσή του, το 1893 : να προστατεύσουμε όλους τους Βούλγαρους, ακόμα κι εκείνους που ζουν εκτός των συνόρων της χώρας και να καταγγείλουμε τις πολιτικές αφομοίωσης που τους επιβάλλονται ». Ο Στογιάνοφ –γυμνό κρανίο και χέρια που φανερώνουν ότι έχουν κάνει σκληρές δουλειές- είναι μέλος της Εσωτερικής Επαναστατικής Μακεδονικής Οργάνωσης-Εθνικό Βουλγαρικό Κίνημα (VMRO-BND).
Αυτό το μικρό συντηρητικό, εθνικιστικό κόμμα ισχυρίζεται ότι είναι απόγονος των κομιτατζήδων που μάχονταν ενάντια στους Οθωμανούς, στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού και ότι αγωνίζεται « για την επανένωση όλων των βουλγαρικών εδαφών ». Οι θέσεις του συνοψίζονται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο από τον πρόεδρό του, τον ιστορικό Κραζιμίρ Καρακατσάνοφ [1], ο οποίος δήλωνε, το 2008 : « Ο χάρτης των Βαλκανίων πρέπει να ξανασχεδιαστεί με βάση τα έθνη που έχουν μια πραγματική υπόσταση : την Αλβανία, τη Βουλγαρία, την Κροατία, την Ελλάδα, τη Ρουμανία, τη Σερβία… Η Μακεδονία είναι ένα εξωπραγματικό κράτος. Περίπου το 25% των κατοίκων της χώρας αισθάνονται Μακεδόνες, το 25% Βούλγαροι και το υπόλοιπο 50% διστάζει όσον αφορά την ταυτότητά του. Όλα αυτά είναι το αποτέλεσμα μιας προπαγάνδας που αναπτύχθηκε από το τιτοϊκό καθεστώς και συνεχίστηκε από τις σημερινές αρχές των Σκοπίων ».
Μετά το τέλος των Βαλκανικών Πολέμων του 1912-1913, η περιοχή την οποία οι δυτικοί γεωγράφοι αποκαλούσαν τον 19ο αιώνα « Ιστορική Μακεδονία [2] » και ανήκε στην Οθωμανική αυτοκρατορία, μοιράστηκε ανάμεσα στη Σερβία, την Ελλάδα και τη Βουλγαρία. Καθώς στον Β’ Βαλκανικό Πόλεμο η Βουλγαρία ηττήθηκε από τους Σέρβους και Έλληνες πρώην συμμάχους της, κατόρθωσε να αποσπάσει μονάχα ένα μικρό τμήμα των εδαφών που διεκδικούσε : τη Μακεδονία του Πιρίν, η οποία αντιστοιχεί σήμερα στη διοικητική περιφέρεια του Μπλαγκόεβγκραντ [3].
Μετά από δύο ήττες στους Παγκοσμίους Πολέμους και στη συνέχεια τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Δημοκρατίας της Μακεδονίας, η συντριπτική πλειονότητα των Βούλγαρων πολιτικών δεν έχει πλέον αλυτρωτικές βλέψεις όσον αφορά τη γειτονική χώρα. Ωστόσο, οι διπλωματικές σχέσεις ανάμεσά τους εξακολουθούν να είναι τεταμένες. Πράγματι, η Σόφια δεν καλοβλέπει την πολιτική της « αρχαιοποίησης » που εφαρμόζει η κυβέρνηση του Νίκολας Γκρουέφσκι, η οποία προσπαθεί να δημιουργήσει έναν άμεσο ιστορικό δεσμό ανάμεσα στους πολίτες της ΠΓΔΜ και στην αρχαία Μακεδονία του Μεγάλου Αλεξάνδρου [4]. Η Βουλγαρία αρνείται επίσης να αναγνωρίσει την ιδιαιτερότητα της μακεδονικής γλώσσας η οποία κωδικοποιήθηκε το 1945, κατά τη διάρκεια της κομμουνιστικής περιόδου. Αντίθετα, εξακολουθεί να τη θεωρεί διάλεκτο της βουλγαρικής γλώσσας.
Ωστόσο, όλη αυτή η συζήτηση και διαμάχη γύρω από την ταυτότητα των δύο χωρών, κάθε άλλο παρά κινητοποιεί την κοινή γνώμη τους. Στη Σόφια, μια δεκάδα άτομα περιμένουν μπροστά από το γραφείο έκδοσης διαβατηρίων του βουλγαρικού υπουργείου Εξωτερικών. Ο Μπρόνκο, ο οποίος κατάγεται από την Μπίτολα της ΠΓΔΜ, μας λέει : « Έχω έρθει να συνοδέψω τον ανιψιό μου. Θέλει να σπουδάσει στη Γερμανία. Όπως καταλαβαίνετε, αυτό είναι πολύ πιο εύκολο με ένα βουλγαρικό διαβατήριο ». Από τη στιγμή που η Βουλγαρία εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το 2007, και κυρίως από το 2011, οπότε και άνοιξε σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες η αγορά εργασίας για τους Βούλγαρους και Ρουμάνους πολίτες, ολοένα περισσότεροι πολίτες της ΠΓΔΜ ζητούν να πολιτογραφηθούν Βούλγαροι. Σύμφωνα με τα στοιχεία του βουλγαρικού υπουργείου Δικαιοσύνης, το 2011, σε 11.200 άτομα χορηγήθηκε βουλγαρικό διαβατήριο, έναντι 4.300 το 2009.
Για έναν πολίτη της ΠΓΔΜ, η απόκτηση βουλγαρικού διαβατηρίου είναι το πιο εύκολο πράγμα στον κόσμο : αρκεί να παρουσιάσει μια βεβαίωση με την οποία να αποδεικνύεται η « βουλγαρική καταγωγή» του. Το πιστοποιητικό χορηγείται από την Εθνική Υπηρεσία για τους Βούλγαρους του Εξωτερικού. Η απλοποιημένη αυτή διαδικασία προκαλεί την αγανάκτηση των αρχών της ΠΓΔΜ, οι οποίες θεωρούν ότι αποτελεί μια πολιτική αφομοίωσης. Ακόμα κι ο πρώην πρωθυπουργός της Μακεδονίας Λιούμπκο Γκεοργκιέφσκι (1998-2002) απέκτησε, το 2006, τη βουλγαρική υπηκοότητα, προκαλώντας την αγανάκτηση ολόκληρου του πολιτικού κόσμου της χώρας.
Για να μπορούν να ελπίζουν ότι θα ενταχθούν κάποια ημέρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τα Σκόπια πρέπει να κατορθώσουν να εξευρεθεί μια λύση στις διαφορές τους με τις γειτονικές χώρες. Εκτός του ότι η ένταξή τους έχει μπλοκαριστεί από την Ελλάδα λόγω του ζητήματος της ονομασίας της χώρας, οφείλουν να εξομαλύνουν και τις διαφορές τους με τη Βουλγαρία σχετικά με το ζήτημα της ταυτότητας του πληθυσμού.
Notes
[1] Βλέπε « Les nationalistes bulgares de la VMRO-BND veulent redessiner les frontières des Balkans », « Le Courrier des Balkans », 9-4-08.
[2] Η « Ιστορική Μακεδονία » εκτεινόταν από τη Λίμνη Οχρίδα στα δυτικά έως τη Ροδόπη στα ανατολικά και από τον ορεινό όγκο της Σαρ-πλανίνα στον Βορρά έως τον Όλυμπο και την Πίνδο στον Νότο.
[3] Η Συνθήκη του Βουκουρεστίου, με την οποία έληξε ο Β’ Βαλκανικός Πόλεμος, παραχώρησε το 50% της « Ιστορικής Μακεδονίας » στην Ελλάδα (Μακεδονία του Αιγαίου), το 40% στη Σερβία (Μακεδονία του Βαρδάρη) και το 10% στη Βουλγαρία (Μακεδονία του Πιρίν).
[4] Βλέπε Nicolas Autheman, « “Nous sommes tous les descendants d’Alexandre le Grand” », Le Monde Diplomatique, Μάιος 2010.
