Το φρικτό παιχνίδι της ISIS
Γιατί η οργάνωση επιθυμεί μια αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ
Barak Mendelsohn
(Πηγή : http://foreignaffairs.gr/)
Το «Ισλαμικό Κράτος τού Ιράκ και της al-Sham» (ISIS), που ονομάζεται επίσης «Ισλαμικό Κράτος», προελαύνει. Δύο μήνες μετά την πρώτη επέλαση στο βόρειο και κεντρικό Ιράκ, έχει αρχίσει να προχωρεί προς το Ερμπίλ, την έδρα τής Κουρδικής Περιφερειακής Κυβέρνησης.
Προχωρώντας, προκάλεσε μια σοβαρή ανθρωπιστική κρίση στους Yezidi και την χριστιανική μειονότητα του Ιράκ και προκάλεσε μαζικό πανικό σε όλη την κουρδική αυτόνομη περιοχή, η οποία ανάγκασε τις απρόθυμες Ηνωμένες Πολιτείες να παρέμβουν. Η ISIS έχει επίσης χρησιμοποιήσει την δυναμική της για να συνεχίσει την επέκτασή της στην Συρία και, για μερικές ημέρες κατάφερε να κρατήσει τμήματα της συνοριακής πόλης τού Λιβάνου, Arsal. Πιο σίγουρη από ποτέ, η ISIS επιτίθεται σε μια ευρεία ποικιλία εχθρών, συμπεριλαμβανομένων του ιρακινού, του συριακού και του λιβανικού στρατού• Των σιιτών μαχητών τού Ιράκ και του Λιβάνου• Των Κούρδων από το Ιράκ, την Συρία και την Τουρκία• Και των ισλαμιστικών και κοσμικών δυνάμεων της αντιπολίτευσης της Συρίας. Τώρα, μέχρι και η αεροπορία των ΗΠΑ συμμετέχει στην συμπλοκή.
Από στρατιωτική άποψη, η προθυμία τής ISIS να πολεμήσει τόσες πολλές ομάδες σε τόσα πολλά μέτωπα είναι εντυπωσιακή. Εν μέρει, η τόλμη της κατέστη δυνατή λόγω της αδυναμίας πολλών από τους αντιπάλους της. Βοήθησε επίσης το τεράστιο απόθεμα θανατηφόρων, υψηλής ποιότητας όπλων που η οργάνωση πήρε στην πορεία της μέσα από το Ιράκ. Τέλος, η ISIS έχει επίσης επιδείξει μια εκπληκτική ικανότητα να αναδιατάσσει και να επαναπτύσσει δυνάμεις καθώς αλλάζουν οι επιχειρησιακές ανάγκες της. Η φήμη της για στρατιωτική ανδρεία (και βαρβαρότητα) έχει μόνο αυξηθεί, κάτι που με την σειρά του έχει εξασθενήσει περαιτέρω την αντίσταση στις κινήσεις της και έκανε τους πολίτες να τρέχουν [να σωθούν] όποτε πλησιάζουν οι δυνάμεις τής ISIS.
Η σχετικά απρόσκοπτη πορεία τής ISIS προς το Ερμπίλ εξέπληξε τον Λευκό Οίκο και πολλούς άλλους παρατηρητές. Οι περισσότεροι περίμεναν ότι η τζιχαντιστική ομάδα θα επικεντρώσει τις προσπάθειές της στο Ιράκ, στην Βαγδάτη, πρωτεύουσα και μια ιστορική έδρα τού χαλιφάτου των Αββασιδών, όπου κατοικούν πολλοί σουνίτες. Πίστευαν επίσης ότι οι κουρδικές δυνάμεις peshmerga ήταν αρκετά ισχυρές για να αποτρέψουν τις επιθέσεις τής ISIS και θα ήταν σε θέση να εμποδίσουν την προέλαση της, αν αποτύγχανε η αποτροπή. Αυτό αποδείχθηκε λάθος, ένας λάθος υπολογισμός που εξανάγκασε την κυβέρνηση Ομπάμα. Παρ’ όλα αυτά, επειδή η κίνηση της ISIS προκάλεσε έναν βομβαρδισμό από τις ΗΠΑ, ορισμένοι πιστεύουν ότι θα μπορούσε κάλλιστα να είναι η καταστροφή της.
Για το λόγο αυτό, η στρατηγική τής ISIS μπορεί να φαίνεται σαν εκπληκτικά υπερεκτεταμένη. Ωστόσο, είναι απολύτως συνεπής με την πορεία που η οργάνωση χαρτογράφησε αρχικά, η οποία έτεινε προς το τολμηρό και το ριψοκίνδυνο. Στην πραγματικότητα, οι πρόσφατες κινήσεις τής ISIS είναι απλά μια συνέχεια προηγούμενων προσπαθειών να επεκτείνει τον έλεγχό της σε νέα εδάφη και φυσικούς πόρους (κυρίως στους τομείς τού πετρελαίου και των φραγμάτων που μπορεί να χρησιμοποιήσει για εισόδημα και ως εργαλεία πολέμου), να επιβάλλει την σκληρή ιδεολογία της και να ενισχύσει την δική της υπεροχή στο πλαίσιο του τζιχαντιστικού στρατοπέδου.
Προς το παρόν, είναι αδύνατο να πούμε αν η ISIS είχε πρόθεση να προκαλέσει τις Ηνωμένες Πολιτείες να παρέμβουν ή απλά υπολόγισε λάθος. Αλλά είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι η ISIS δεν κατάλαβε ότι το να απειλεί την πρωτεύουσα του ιρακινού Κουρδιστάν θα σήμαινε ότι αμφισβητεί ευθέως την συμμαχία των ΗΠΑ με τους Κούρδους και δυνητικά τις προκαλεί να πολεμήσουν. Πράγματι, είναι πιθανό ότι η ISIS είδε αυτή την πρόκληση ως μια κατάσταση win-win.
Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες αποτύγχαναν να προστατεύσουν τους συμμάχους τους, οι δυνάμεις τής ISIS θα ήταν σε θέση να προχωρήσουν βαθιά στο κουρδικό έδαφος και οι μάζες των «ανεπιθύμητων» μη σουνιτών κατοίκων θα είχαν φύγει. Η επίδειξη της δειλίας των ΗΠΑ θα είχε επίσης δώσει μια ώθηση στην ISIS, η οποία αρχίζει να βλέπει προς την Ιορδανία, έναν άλλο αγχωμένο σύμμαχο των ΗΠΑ που έχει ανάγκη την άμυνα της Ουάσιγκτον.
Αν οι Ηνωμένες Πολιτείες αποφάσιζαν να παρέμβουν για λογαριασμό των συμμάχων τους - όπως έπραξαν - τότε η ISIS θα πρέπει να πίστευε ότι θα ενίσχυε την θέση της στο πλαίσιο του τζιχαντιστικού στρατοπέδου. Η ISIS θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τις βομβιστικές επιθέσεις ως απόδειξη ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες διεξάγουν έναν πόλεμο κατά του Ισλάμ, και η ίδια να παρουσιάζεται ως υπερασπιστής των μουσουλμάνων από την «σταυροφορική» επιθετικότητα. Με άλλα λόγια, η ISIS θα έκλεβε μια σελίδα ακριβώς μέσα από το σενάριο της αλ Κάιντα. Και τούτο δημιουργεί μεγαλύτερη πίεση στην αλ Κάιντα. Στο κάτω-κάτω, αν η ISIS κερδίζει τεράστιες περιοχές στην καρδιά τής Μέσης Ανατολής, υλοποιεί την ισλαμική διακυβέρνηση και μάχεται καθεστώτα «αποστατών» και τους υποστηρικτές τους, η αλ Κάιντα - μετά την άρνησή της να το πράξει – θα πρέπει να δώσει την πλήρη υποστήριξή της στην ISIS. Ήδη, οι υποστηρικτές τής ISIS κάνουν έκκληση σε όλες τις τζιχαντιστικές δυνάμεις να υποστηρίξουν τον Ομάρ αλ-Μπαγκντάντι, ηγέτη τής ISIS. Ως αποτέλεσμα, η ροή αγωνιστών που εγκαταλείπουν τις θυγατρικές τής αλ Κάιντα για να ενταχθούν στην ISIS, ροή την οποία έχουν ήδη παρατηρήσει οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ, είναι πιθανό να αυξηθεί. Επιπλέον, οι ηγέτες των θυγατρικών τής αλ Κάιντα θα βρεθούν υπό μεγαλύτερη πίεση για να μετατοπίσουν την υποταγή τους από την αλ Κάιντα στην ISIS.
Φυσικά, το να εμπλέξει τις Ηνωμένες Πολιτείες εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους. Η ISIS δεν έχει μια απάντηση απέναντι στην αμερικανική αεροπορική δύναμη. Από τον αέρα, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι σε θέση να παρέχουν επώδυνα χτυπήματα που μπορούν να υποβαθμίσουν σημαντικά την οργάνωση. Και με την υποστήριξη κουρδικών δυνάμεων στο έδαφος, η παρέμβαση των ΗΠΑ θα μπορούσε ακόμη και να αντιστρέψει τις προόδους τής ISIS στον βορρά. Αλλά η προσοχή τού προέδρου των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, όταν πρόκειται για επεμβάσεις στο εξωτερικό, και η προφανής αποστροφή του στο να εμπλακεί και πάλι στο Ιράκ, φαίνεται να έχουν μετριάσει τους κινδύνους για την ISIS. Πράγματι, οι Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται ότι προτίθενται να προχωρήσουν με την ελάχιστη δυνατή παρέμβαση, χτυπώντας πολύ λίγους στόχους, και επιδιώκοντας να ανασχέσουν παρά να ωθήσουν την ISIS προς τα πίσω στο έδαφος. Επιπλέον, η απροθυμία τού Ομπάμα να κάνει το οτιδήποτε στην Συρία σημαίνει ότι οι ελεγχόμενες από την ISIS περιοχές εκεί θα αποτελούν ένα ασφαλές καταφύγιο για την οργάνωση ανεξάρτητα από το τι θα συμβεί στο Ιράκ.
Παρά το γεγονός ότι η πίεση κατά των Κούρδων μπορεί να θεωρηθεί ότι εξυπηρετεί τους στρατηγικούς στόχους τού Ισλαμικού Κράτους, οι διώξεις των μειονοτήτων, ιδιαίτερα η αρχή τής γενοκτονίας εναντίον των Yezidi, θα πρέπει να εκλαμβάνεται όχι μόνο ως μια προσπάθεια να εκφοβιστούν οι αντίπαλοι της ISIS αλλά επίσης ως εκπλήρωση της ριζοσπαστικής ιδεολογίας τής ISIS, η οποία περιλαμβάνει ειδικούς φόρους για τις μειονότητες, καταναγκαστικές εκτοπίσεις ή, όπως στην περίπτωση των Yezidi, μια επιλογή μεταξύ αλλαγής πίστεως ή θανάτου. Αυτή η ιδεολογία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος τής ευρύτερης προσπάθειας της ISIS για την εφαρμογή ισλαμικής διακυβέρνησης και έχει κάποια προηγούμενα στις δράσεις της στην Συρία. Τη απουσία μιας συντονισμένης διεθνούς δράσης, θα συνεχίσει να καταπιέζει, να κυνηγά, και, στις χειρότερες περιπτώσεις, να σκοτώνει τις μειονότητες που εξουσιάζει.
Η ISIS ήταν σαφής σχετικά με το επεκτατικό και αποκλειστικό σχέδιό της για το Χαλιφάτο, και τώρα αυτή η αλήθεια τελικά έγινε ξεκάθαρη στην διοίκηση Ομπάμα. Το να εμπλακούν στο Ιράκ ενέχει κινδύνους, αλλά εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν ηγηθούν - και μετωπικά αυτή την φορά - η απειλή τής ISIS απλώς θα αυξηθεί. Μια μόνιμη λύση τού προβλήματος απαιτεί βαθιές πολιτικές αλλαγές στο Ιράκ και, εξίσου σημαντικό, στην Συρία, την οποία η Ουάσιγκτον έχει αγνοήσει σε μεγάλο βαθμό. Οι αλλαγές αυτές είναι απίθανο να υλοποιηθούν αρκετά γρήγορα για να αντιμετωπίσουν μια επείγουσα απειλή. Εν τω μεταξύ, αν και μια πλήρης αεροπορική εκστρατεία θα μπορούσε να αποδυναμώσει την ISIS σημαντικά, το [σημερινό] περιορισμένο πεδίο εφαρμογής των αμερικανικών χτυπημάτων θα παρέχει μόνο μέτρια και ανεπαρκή ανακούφιση. Η καταπολέμηση της ISIS θα δημιουργήσει αναπόφευκτα κάποια δυσαρέσκεια εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών. Ωστόσο, ο κίνδυνος που θα προέκυπτε από το να επιτραπεί στην ISIS να επεκταθεί ανεξέλεγκτα είναι πολύ χειρότερος. Αν οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι πρόθυμες να φύγουν για τα καλά από την Μέση Ανατολή, θα πρέπει να αντιμετωπίσουν κατά μέτωπον την ISIS. Και κάτι τέτοιο θα κοστίσει τόσο πιο πολύ όσο περισσότερο καθυστερούν οι Ηνωμένες Πολιτείες.
* Ο BARAK MENDELSOHN είναι αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Haverford College και ερευνητικός συνεργάτης στο Κέντρο Belfer for Science and International Affairs στο Harvard Kennedy School. Μπορείτε να τον ακολουθείτε στο Twitter @BarakMendelsohn [1].
Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.
Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/141884/barak-mendelsohn/isis-grue...
Σύνδεσμοι:
[1] https://twitter.com/BarakMendelsohn
