Ο Βάγκνερ, ο Τάκιτος και οι Πακιστανοί στην Ομόνοια
Τάκης Θεοδωρόπουλος
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)
Λέξη σύνθετη, τελευταίας κοπής, η «πολυπολιτισμικότητα» πλανιέται κάπου στον αιθέρα της φαιάς ουσίας μας σαν περίπου φάντασμα.
Για τους μεν, η λέξη είναι συνυφασμένη με την έννοια της ανοχής, συνέπεια της πολιτισμικής «σεμνότητας», ή αυτοσυνειδησίας, κοινώς της σχετικής αξίας του κάθε πολιτισμού. Για τους ίδιους, το αντίθετο της πολυπολιτισμικότητας είναι τα κλειστά σύνορα, η ξενοφοβία, ο ρατσισμός, η κλειστή μονοφυλετική κοινωνία και όλα όσα αυτή συνεπάγεται. Η «πολυπολιτισμική» κοινωνία είναι το προϊόν μιας μακράς πορείας προόδου, η σημαντικότερη ίσως κατάκτηση του πολιτισμού μας.
Για τους μεν, η λέξη είναι συνυφασμένη με την έννοια της ανοχής, συνέπεια της πολιτισμικής «σεμνότητας», ή αυτοσυνειδησίας, κοινώς της σχετικής αξίας του κάθε πολιτισμού. Για τους ίδιους, το αντίθετο της πολυπολιτισμικότητας είναι τα κλειστά σύνορα, η ξενοφοβία, ο ρατσισμός, η κλειστή μονοφυλετική κοινωνία και όλα όσα αυτή συνεπάγεται. Η «πολυπολιτισμική» κοινωνία είναι το προϊόν μιας μακράς πορείας προόδου, η σημαντικότερη ίσως κατάκτηση του πολιτισμού μας.
Δεμένη άρρηκτα με τη νεωτερικότητα και τον πολιτισμικό σχετικισμό, είναι ο μόνος τρόπος για να απομακρυνθεί από τον ορίζοντα της Ιστορίας ο μεγάλος εφιάλτης του 21ου αιώνα, ό,τι ο Χάντιγκντον βάπτισε σύγκρουση των πολιτισμών, εσωτερική έκρηξη της παγκοσμιότητας που θα οδηγήσει στη διάλυσή της, στη νέα βαρβαρότητα.
Αν δεν κάνω λάθος, ο Νίτσε είχε προβλέψει ότι δεν μας απειλεί μια παγκόσμια μονοκρατορία, αλλά η διάλυση και η αναρχία, μια νέα φεουδαρχική κατανομή του κόσμου.
Εννοείται ότι όλα αυτά, για τη μικρή οικογενειακή κλίμακα της γλυκιάς πατρίδος μας, μοιάζουν πολύ μεγάλα και ελαφρώς μακρινά. Εμείς διατηρούμε ακόμη το δικαίωμα και την ψυχική ικανότητα να μεταφράζουμε τη σύγκρουση της Ρωσίας και της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε τιμή εξαγωγής του ροδάκινου και την αυτοπεποίθηση που επιτρέπει στον κ. Γλέζο να αλληλογραφεί με τον πρόεδρο Πούτιν ζητώντας του την εξαίρεση της Ελλάδας από το εμπάργκο των ευρωπαϊκών προϊόντων, λόγω, υποθέτω, των πανάρχαιων δεσμών των δύο χωρών.
Αναμένεται και διάβημα του Εφραίμ, μετά την αναχώρηση του κ. Τσίπρα από το Ορος προς αποφυγήν παρεξηγήσεων. Για μας, η πολυπολιτισμικότητα μετριέται σε αριθμούς Πακιστανών που κυκλοφορούν στους δρόμους της Λακωνίας ή στη Μανωλάδα, στον τρόπο που το Λιμενικό Σώμα αντιμετωπίζει τους ταλαίπωρους που προσπαθούν να διασχίσουν παράνομα τα θαλάσσια σύνορα και σε γενικές γραμμές έχει μετατραπεί σε μέτρο προοδευτικότητας.
Πρέπει οπωσδήποτε να είσαι υπέρ της πολυπολιτισμικότητας, με τον ίδιο τρόπο που πρέπει να είσαι υπέρ των Παλαιστινίων, εάν δεν θέλεις να συγκαταλέγεσαι στις σκοτεινές αυτές δυνάμεις που παλεύουν να κρατήσουν τον κόσμο ακίνητο.
Κι αν αντιμετωπίζεις την πολυπολιτισμικότητα με σκεπτικισμό, με τον ίδιο σκεπτικισμό που ο 21ος αιώνας σου επιβάλλει να αντιμετωπίζεις τα πάντα, από τον ελεύθερο έρωτα ώς τη θρησκευτική πίστη και τη δημοκρατία, τότε κυκλοφορείς σ’ αυτήν τη ζώνη του λυκόφωτος μαζί με τις σκιές όσων δεν ξέρουν ή δεν τολμούν να δουν το μέλλον. Και μια που είπαμε για μέλλον, μια σύντομη αναδρομή στο παρελθόν. Κατ’ αρχάς, η έννοια της πολυπολιτισμικότητας είναι κατεξοχήν δυτική έννοια, παιδί του μεγάλου ευρωπαϊκού πολιτισμού. Είναι ο πρώτος πολιτισμός της Ιστορίας που από πολύ νωρίς αισθάνθηκε την περιέργεια να ανακαλύψει πώς είναι ο κόσμος πέρα από τα όριά του και ο πρώτος πολιτισμός που αναγνώρισε την ύπαρξη άλλων πολιτισμών εκτός από τον δικό του.
Από τον καιρό του Μαγγελάνου ακόμη, για να μην αναφερθούμε στον Ηρόδοτο ή τη Γερμανία του Τάκιτου. Κατακτητικός; Ναι, υπήρξε. Αλαζονικός; Και βέβαια υπήρξε και ώς ένα σημείο δικαιολογημένα υπήρξε. Η υπεροχή του δεν ήταν μόνον τεχνολογική, όπως θέλουν να την περιορίσουν ορισμένοι. Οταν έχεις τον Ρέμπραντ, τον Σταντάλ και τον Μπετόβεν, τότε τον κόσμο τον βλέπεις «κάπως», για να το πω σεμνά, και να μη γελιόμαστε. Η θεωρία της «πολυπολιτισμικότητας» είναι προϊόν των ενοχών που αισθάνθηκε η ευρωπαϊκή κοινωνία για το αποικιοκρατικό της παρελθόν. Ηταν το αντιμάμαλο μετά την υποχώρηση του μάμαλου της αποικιοκρατίας.
Σχηματοποιώ κατ’ ανάγκην. Ηρθαμε στα μέρη σας και προσπαθήσαμε να σας μάθουμε τον πολιτισμό μας, ο οποίος είναι ανώτερος από τον δικό σας, με το μαστίγιο και το όπλο. Ημασταν λίγο βίαιοι, το έχουμε αυτό το ελάττωμα από την εποχή των λεγεώνων του Καίσαρα, όμως κι εσείς αποδειχθήκατε ανεπίδεκτοι μαθήσεως. Αρκετά ταλαιπωρηθήκαμε και το κόστος αποδείχθηκε μεγαλύτερο από τα οφέλη.
Πάρτε λοιπόν το Κονγκό σας, φεύγουμε κι απ’ το Ντιεν Μπιεν Φου και τη Βομβάη και τώρα ελάτε σ’ εμάς να ζήσουμε ο ένας δίπλα στον άλλον ειρηνικά. Μην ανησυχείτε. Δεν πρόκειται να σας βασανίσουμε άλλο προσπαθώντας και υποχρεώνοντάς σας να ακούτε Βάγκνερ. Θα ακούτε τα ταμ-ταμ σας και τα ντέφια σας κι αφήστε τον Βάγκνερ σ’ εμάς. Εκαστος εφ’ ω ετάχθη. Αν δεν είναι αυτό μια νέα μορφή περιφρόνησης, τότε τι είναι. Κι αν εξακολουθούν να πιστεύουν ότι η πολυπολιτισμική κοινωνία θα λειτουργήσει σαν μπουάτ όπου κάθε βράδυ κι από μια ορχήστρα παίζει έθνικ μουσική, ε, τότε δεν πρόκειται να λειτουργήσει ποτέ.
Ενας από τους λόγους που εμείς, ως Ελληνες, αδυνατούμε να κατανοήσουμε την έννοια της πολυπολιτισμικότητας είναι επειδή δεν υπήρξαμε ποτέ αποικιοκράτες. Οχι ότι ήμασταν πονόψυχοι, αλλά, να, τα έφερε έτσι η Ιστορία που δεν τα καταφέραμε. Ως εκ τούτου, δεν αισθανθήκαμε ποτέ τις ενοχές που αισθάνεται ο Γάλλος, ο Αγγλος, ο Γερμανός ή ακόμη και ο πολίτης του μικρού Βελγίου και της μικρής Ολλανδίας - όπου όσο πιο μικρή η μητρόπολη τόσο πιο σκληρή η αποικιοκρατική της πολιτική. Εμείς τους άλλους τους είδαμε για πρώτη φορά στην Ομόνοια.
Παράγων που πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν σε κάθε συζήτηση περί πολυπολιτισμικότητος παρ’ ημίν, και θα τη συνεχίσω την άλλη Κυριακή.
