Υπάρχει ελληνικός πολιτισμός;
ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)
Τι ερώτηση είναι αυτή; Μα και βέβαια υπάρχει. Είναι γύρω μας, παντού. Ενα σπίτι πας να χτίσεις και σου βγαίνει ο ελληνικός πολιτισμός, τρέχει η Αρχαιολογική Υπηρεσία και μετά περιμένεις.
Ακόμη και στο μετρό μπορείς να τον δεις. Ο ελληνικός πολιτισμός είναι, πώς να το πω, ορατός διά γυμνού οφθαλμού. Περιμένεις στο κόκκινο με το αυτοκίνητο και το φρύδι του σηκώνεται στο βάθος της Πατησίων, από όπου ο Παρθενών σε κοιτάζει με όλη του τη δωρική αυστηρότητα. Τον ακούς γύρω σου παντού. Οχι μόνο στις λέξεις που προφέρει με περισσή υπερηφάνεια ο οδηγός του ταξί, αλλά και ο Γάλλος τουρίστας, και ο Αγγλος που καταπίνει «μπόμπες» στη Ζάκυνθο για να ξεχάσει τα σκοτάδια της πατρίδας του. Πώς το λέγαμε τότε, στα ηρωικά χρόνια της κρίσης; Αν μας έδιναν μια δεκάρα για κάθε δική μας λέξη που χρησιμοποιούν στη δική τους γλώσσα οι λαθρέμποροι όχι μόνον θα ξεχρεώναμε, αλλά θα μας χρωστούσαν κι από πάνω. Παρατηρώ κάμψη του πολιτισμικού μας φρονήματος, η οποία δεν ξέρω πού θα μας οδηγήσει.
Δική μας λέξη είπατε; Ναι δική μας, καταδική μας. Διότι εμείς δεν είμαστε σαν τους Γερμανούς, που φορούν πέδιλα με κάλτσες. Αν είναι ποτέ δυνατόν. Εμείς βάζουμε σαγιονάρες και πάμε ξυπόλυτοι και στην τράπεζα και στο πανεπιστήμιο. Και οι λέξεις δικές μας είναι και τις κάνουμε ό,τι θέλουμε. Τις τσαλακώνουμε, τις ξαπλώνουμε για τα περαιτέρω, τις βρωμίζουμε για να νοστιμέψουν. Στο κάτω κάτω ο Ομηρος και ο Πλάτων δεν τις απαθανάτισαν αυτές τις λέξεις; Κι αυτοί δικοί μας είναι. Τους κουβαλάμε μέσα στην ψυχή μας. Εμείς δεν χρειάζεται να βγάζουμε τα μάτια μας για να τους μελετήσουμε σαν εκείνους τους χλωμούς ξανθούς στις ομίχλες της Οξφόρδης. Εμείς τους κατέχουμε εκ γενετής. Είναι στο DNA μας. Πώς αλλιώς να το πω; Ο Ελλην γεννιέται πολιτισμένος. Στο αίμα του έχει το στίγμα του πολιτισμού που γέννησε τη Δύση.
Και μετά; Και μετά; Μετά υπάρχει και το Βυζάντιο. Εντεκα αιώνες αυτοκρατορία και καμιά εκατοπενηνταριά ονόματα αυτοκρατόρων που αν δεν τα μάθεις απέξω δεν περνάς τις εξετάσεις. Τι θα είχε απομείνει από τη Δύση χωρίς την αντίσταση που πρόβαλε η αυτοκρατορία στους Αραβες και τους Σελτζουκίδες; Εμείς τώρα αυτόν τον πολιτισμό τον τιμούμε και τον καλλιεργούμε κάθε Πάσχα, όταν εν χορώ αινούμεν τον Κύριον κουτσομπολεύοντας, βγάζοντας selfies, απολαμβάνοντας χοληστερίνη και κάνοντας κόντρες στην εθνική οδό στο σφαγείο της επιστροφής.
Οχι μόνον υπάρχει ελληνικός πολιτισμός. Ο πολιτισμός είναι η βαριά βιομηχανία της Ελλάδας. Απόδειξη ότι στη χώρα μας λειτουργεί και υπουργείο Πολιτισμού. Είναι δυνατόν να αναρωτιέσαι αν υπάρχει ελληνικός πολιτισμός με τόσα ΔΗΠΕΘΕ και τόσα φεστιβάλ που οργανώνονται κάθε χρόνο; Μπορεί να φτωχύναμε, μπορεί να μας ταπείνωσαν, όμως τον πολιτισμό μας δεν τον ξεχνάμε με τίποτε. Η υπερήφανος Ελλάς διαπρέπει σε όλους τους τομείς του πολιτισμού της. Κυρίως δε στη ναυαρχίδα του, τις κλασικές σπουδές. Και μάλιστα επειδή κι αυτές τις έχουμε και τις κατέχουμε δεν το κάνουμε και θέμα σαν μερικούς μερικούς που διαφημίζουν τα ευρήματά τους, τις μελέτες τους, και τις νέες θεωρίες τους περί κλασικού πολιτισμού. Και μιλάνε για Σορβόννες και για Κέμπριτζ. Εμείς εδώ βγάζουμε φιλολόγους, σεμνούς εργάτες του Δημοσίου, που η μόνη τους φιλοδοξία είναι να διοριστούν. Και αν τους ξεφύγει κανείς και θέλει να κάνει κάτι παραπάνω επειδή πήρε στα σοβαρά το θέμα, τον κυνηγούν όλοι μαζί για να τον επαναφέρουν στην τάξη. Πώς το έλεγε ο Μπρεχτ; Μη σκέφτεσαι τους Φαραώ όταν βλέπεις τις πυραμίδες. Σκέψου τους εργάτες που τις έχτισαν. Κάπως έτσι, τέλος πάντων. Απόδειξη ότι σ’ εμάς εδώ, ακόμη και ο απλός μισθοσυντήρητος θεωρεί τον πολιτισμό μας δικό του, ιδιοκτησία του, είναι οι αρχαιοφύλακες. Κλείνουν και ανοίγουν τους αρχαιολογικούς χώρους κατά βούλησιν. Και άμα προκύψει, κάνουν και καμιά κατάληψη. Τι καλύτερο για έναν υπάλληλο που ταυτίζεται με το αντικείμενο της δουλειάς του, που το θεωρεί δικό του, σπίτι του, παιδί του;
Και για να σοβαρευτούμε. Ναι, υπάρχει ελληνικός πολιτισμός. Υπάρχει ο κλασικός, υπάρχει το Βυζάντιο, υπάρχει και ο σύγχρονος. Υπάρχει ελληνικός πολιτισμός. Τα ίχνη του είναι εγγεγραμμένα στο τοπίο της ζωής μας και έχει ως όχημα τη γλώσσα, τη μία από τις δύο αρχαιότερες του Δυτικού Πολιτισμού, η οποία όμως, σε διαφορά με τα εβραϊκά, δεν έπαψε ποτέ να μιλιέται. Και είναι αυτός ο ορίζοντας του παρελθόντος που επέτρεψε και τη δημιουργία ενός σύγχρονου πολιτισμού. Ο Σεφέρης δεν θα είχε γράψει το «για ένα πουκάμισο αδειανό» αν δεν μιλούσε την ίδια γλώσσα με τον Ευριπίδη; Τι θα ’ταν ο Ελύτης χωρίς τον Ρωμανό και τι ο Καζαντζάκης χωρίς τον Γκρέκο; Αναφέρομαι στα δύο Νομπέλ και στον δημοφιλέστερο εκτός Ελλάδος συγγραφέα μας για να υπενθυμίσω ότι έκαναν ό,τι έκαναν όχι μόνον χωρίς υπουργείο Πολιτισμού, αλλά και χωρίς καμία κρατική βοήθεια. Εζησαν σε μια φτωχή Ελλάδα, η οποία όμως είχε τρόπο να βγάζει αξίες που ξεπερνούσαν τα σύνορά της. Η Ελλάδα του πλούτου μόνον αλαζονεία γέννησε. Και έχασε τον πολιτισμό της.
Μήπως τώρα που φτωχύναμε ήρθε η ώρα να συνειδητοποιήσουμε ότι το όνειρο των απανταχού ελληνοπαίδων, η δημοκρατία της Μυκόνου, δεν μπορεί πλέον να αποτελεί στόχο ζωής; «Δεν θέλουμε η Ελλάδα να γίνει μουσείο και οι Ελληνες σερβιτόροι», ήταν το σύνθημα των προοδευτικών. Θα προτιμούσα πάντως να είμαι σερβιτόρος στη Σαντορίνη παρά εργάτης στη Ρουρ. Και να μην αισθάνομαι ότι έχασα τον πολιτισμό μου για να τον κερδίσουν άλλοι επειδή θα δούλευα δίπλα σ’ ένα υπέροχο μουσείο. Ναι, υπάρχει ελληνικός πολιτισμός. Αρκεί να τον βρούμε και να τον κατακτήσουμε.
