Επιστροφή στο 2015 φοβούνται οι τράπεζες
ΕΙΡΗΝΗ ΧΡΥΣΟΛΩΡΑ
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)
Τα συντονισμένα σήματα κινδύνου που στέλνουν οι τράπεζες το τελευταίο διάστημα λένε πολλά για την τύχη της αξιολόγησης, αλλά και της οικονομίας συνολικά, καθώς θυμίζουν με έντονο τρόπο το καταστροφικό 2015.
Οι εκροές καταθέσεων, σύμφωνα με υψηλόβαθμες τραπεζικές πηγές, συνεχίστηκαν τις πρώτες ημέρες του Μαρτίου με ρυθμό της τάξης των 20 εκατ. ευρώ την ημέρα, χαμηλότερο μεν από αυτόν του Ιανουαρίου –που είχε και κάποια εποχιακά χαρακτηριστικά– αλλά, πάντως, ανησυχητικό. Συνολικά, υπολογίζεται ότι οι εκροές πλησίασαν τα 4 δισ. ευρώ από τις αρχές του χρόνου, παρά τους περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων. Την κρίσιμη περίοδο Νοεμβρίου 2014-Ιουνίου 2015 είχαν εκρεύσει 48 δισ., ώσπου τα capital controls έβαλαν φρένο.
Παράλληλα, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αυξήθηκαν και αυτά κατά 1,7 δισ. το πρώτο δίμηνο του χρόνου, την ώρα που οι τράπεζες έχουν δεσμευθεί έναντι του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (SSL) να τα μειώσουν κατά 40% έως το τέλος του 2019, με έναν ενδιάμεσο στόχο μείωσης 7% για φέτος.
Το τελευταίο σήμα κινδύνου, που παρέπεμψε ευθέως στο 2015, ήταν η αύξηση εξάρτησης από τα κεφάλαια του ELA, του μηχανισμού χρηματοδότησης έκτακτης ανάγκης, κατά 300 εκατ. τον Φεβρουάριο σε σύγκριση με τον Ιανουάριο. Ο ΕLA ήταν η λύση στην οποία κατέφυγαν οι τράπεζες, όταν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα διέκοψε την απευθείας χρηματοδότησή τους, τον Φεβρουάριο του 2015, επειδή η νέα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν είχε τότε συνεχίσει τη διαπραγμάτευση για το πρόγραμμα (δεύτερο μνημόνιο), προτιμώντας να ξεκινήσει μια άλλη, δική της, με το γνωστό άδοξο τέλος. Τον Ιούνιο του 2016, η απευθείας χρηματοδότηση από την ΕΚΤ αποκαταστάθηκε, με αποτέλεσμα να μειώνεται με ταχείς ρυθμούς η εξάρτηση των τραπεζών από τον ΕLA. Η αύξηση του Φεβρουαρίου, ωστόσο, δείχνει ότι τα πιστωτικά ιδρύματα βρίσκονται και πάλι υπό μεγάλη πίεση ρευστότητας.
Μείωση καταθέσεων, αύξηση «κόκκινων» δανείων και αύξηση του ELA, συμφωνούν οι τραπεζίτες, είναι συμπτώματα της ίδιας «ασθένειας»: της καθυστέρησης στην αξιολόγηση και της αβεβαιότητας που αυτή προκαλεί. Αν η αβεβαιότητα συνεχιστεί, τα συμπτώματα μπορεί να πολλαπλασιαστούν. Ηδη έχουν μετατεθεί προς τα πίσω οι προσδοκίες για ένταξη στο QE, για χαλάρωση των ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων και για έξοδο στις αγορές.
Ελλειψη αξιοπιστίας
«Το θέμα δεν είναι τα μέτρα», σημειώνει τραπεζική πηγή, «είναι η αξιοπιστία. Η έλλειψη αξιοπιστίας χτυπάει σε καταθέσεις, “κόκκινα” δάνεια, παντού...». Στις καταθέσεις, ενδεικτικά, τραπεζικές πηγές αναφέρουν ότι οι ιδιώτες έχουν επιστρέψει στην πρακτική να αποσύρουν το σύνολο των 840 ευρώ, που δικαιούνται ανά δεκαπενθήμερο (κάτι που δεν έκαναν τους προηγούμενους μήνες), ενώ οι επιχειρήσεις που συναλλάσσονται με το εξωτερικό δεν μεταφέρουν στην Ελλάδα παρά μόνο τα απαραίτητα για τις άμεσες ανάγκες τους κεφάλαια. Οι τραπεζίτες προειδοποιούν, μάλιστα, ότι τα πράγματα μπορεί να πάνε χειρότερα, αφού υπάρχει ακόμη μια ικανή μάζα με «ελεύθερο χρήμα», κεφάλαια που έχουν έρθει από το εξωτερικό με «προνόμια», η οποία μπορεί να κάνει φτερά, αν φανεί ότι καθυστερεί υπερβολικά ή ναυαγεί η αξιολόγηση.
Σε ό,τι αφορά τα «κόκκινα» δάνεια, είναι φανερό ότι οι δανειολήπτες έχουν επενδύσει πολλά στις αναμενόμενες ρυθμίσεις για τον εξωδικαστικό συμβιβασμό και έτσι δεν προσέρχονται στις τράπεζες για ρύθμιση. Η εκκρεμότητα της αξιολόγησης, εξάλλου, δεν επιτρέπει στις τράπεζες να προχωρήσουν με αξιόπιστο τρόπο σε διαπραγματεύσεις για ρυθμίσεις δανείων με δανειολήπτες, αφού ο ορίζοντας είναι αβέβαιος.
Μνήμες 2015, όταν είχαν διαψευσθεί τραγικά οι προβλέψεις για ανάκαμψη, ανέσυρε, όμως και η υποχώρηση του ΑΕΠ το δ΄ τρίμηνο του 2016, κατά 1,1%. Οπως επισημαίνουν αναλυτές, η μείωση οφείλεται στην αναβολή επενδυτικών σχεδίων, ένα ακόμη σύμπτωμα της αβεβαιότητας, λόγω αξιολόγησης. Σύμφωνα, μάλιστα, με υπολογισμούς της Τραπέζης της Ελλάδος, η «μηχανιστική» επίπτωση της αναθεώρησης των εκτιμήσεων για το ΑΕΠ του 2016 στο 2017 είναι 0,9%, ήτοι ο προβλεπόμενος ρυθμός ανάπτυξης από 2,5% υποχωρεί σε 1,6%. Αντίστοιχη εκτίμηση (αρνητική στατιστική επίπτωση «carry over» 0,6%) έχει κάνει και η Eurobank. «Από το δ΄ τρίμηνο του 2016 σημειώνεται επιδείνωση. Το α΄ τρίμηνο του 2017 έχει ήδη χαθεί. Αν χαθεί και το β΄ τρίμηνο, θα είναι καταστροφή», προειδοποιεί υψηλόβαθμος οικονομικός παράγων.
Αν τα πράγματα δεν πάνε καλύτερα, πολλοί μιλούν για πιθανότητα να χρειαστούν οι ελληνικές τράπεζες μια νέα ένεση ανακεφαλαιοποίησης, ενόψει των stress tests του 2018. Η επικεφαλής του SSM Ντανιέλ Νουί καθησύχασε σχετικώς την περασμένη εβδομάδα στην Αθήνα, αλλά τραπεζική πηγή σχολιάζει ότι ακόμη «κανείς δεν ξέρει...».
Το μακροοικονομικό σενάριο του προγράμματος προϋποθέτει επενδύσεις 15 δισ. σε μια τριετία.Σύμφωνα με πληροφορίες, ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) Κλάους Ρέγκλινγκ διαμήνυσε στους τραπεζίτες που τον επισκέφθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα ότι το ποσό μπορεί άνετα να εξασφαλιστεί, αρκεί να τηρείται το πρόγραμμα και να τελειώνουν στην ώρα τους οι αξιολογήσεις. Ο ίδιος, όμως, έδειχνε μάλλον κουρασμένος από την έως τώρα εξέλιξη των διαπραγματεύσεων...
