Το Brexit και οι κομπάρσοι
ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)
Από ποιαν Ευρώπη θέλουν να φύγουν οι Αγγλοι και σε ποιαν Ευρώπη θέλουμε να μείνουμε εμείς οι Ελληνες; Ή, με άλλα λόγια, τι στην ευχή είναι αυτή η Ευρώπη από την οποία κρεμόμαστε σαν τσαμπί έτοιμο να γκρεμιστεί στο χάος; Είναι η Ευρώπη του ευρώ; Είναι η Ευρώπη των δικαιωμάτων; Είναι η Ευρώπη της δημοκρατίας;
Υπάρχει ένας ευρωπαϊκός κομφορμισμός, όπως υπάρχει και ένας αντιευρωπαϊκός κομφορμισμός. Εντοπίζονται και οι δύο με την ίδια ευκολία. Ο πρώτος ξεκινάει από τη γραφειοκρατία των Βρυξελλών και φτάνει σε ένα σύμπλεγμα αξιών, τα οποία αποτελούν την «πολιτικώς ορθή» συμπεριφορά. Τον δεύτερο τον αποτελούν όσοι αντιστέκονται στον πρώτο.
Ο κομφορμισμός είναι παντός καιρού. Η σκέψη είναι άκαιρη, για να παραφράσω τον Νίτσε. Υπάρχει σήμερα μια σκέψη για την Ευρώπη; Και δεν εννοώ, προς Θεού, αν στη σημερινή Ευρώπη παράγεται σκέψη. Αναρωτιέμαι αν υπάρχει μια σκέψη που αφορά την ύπαρξη της Ευρώπης, το παρελθόν της, το παρόν της και το μέλλον της, άρα «άκαιρη», που να ξεπερνά τα όρια της συγκυρίας.
Μπορεί η σημερινή Ευρώπη να παράγει σκέψη για τον εαυτό της; Λυπάμαι πολύ αλλά αμφιβάλλω. Εχοντας ευνουχίσει τη δημοκρατία από τον πειραματικό της χαρακτήρα, έχει μετατρέψει το ευρωπαϊκό πείραμα, το μεγαλύτερο παγκοσμίως μετά τον Β΄ Πόλεμο, σε πρωτόκολλο καλής συμπεριφοράς. Τα δικαιώματα των μειονοτήτων, η ανεξιθρησκία ή τα ανοιχτά σύνορα δεν είναι πολιτικό όραμα. Θα συμμετείχαν στην υλοποίηση ενός πολιτικού οράματος, αν αυτό υπήρχε.
Τα εθνικιστικά αντανακλαστικά που ενεργοποιούνται στο φετινό Γιούρο είναι συμπτώματα της ασθένειας. Από τον ημέτερο εθνικολαϊκισμό έως τον αντιευρωπαϊσμό της Λεπέν και του Φάρατζ, το πείραμα της ενωμένης Ευρώπης παραπαίει κάπου ανάμεσα στον ευρωπαϊκό κομφορμισμό και στον κομφορμισμό της απόρριψής του.
Το πρόβλημα για μας είναι απλό. Αν η Αγγλία αποφασίσει να εγκαταλείψει την Ευρώπη, όπως δυστυχώς φαίνεται, η Αγγλία δεν θα πάψει να είναι ευρωπαϊκή χώρα. Αν η Ευρώπη διαλυθεί, που το απεύχομαι, η Ολλανδία ή η Πορτογαλία δεν θα πάψουν να είναι ευρωπαϊκές χώρες. Η Ελλάδα όμως θα βυθιστεί στο ρήγμα της Ανατολίας, σε αυτό το πολιτισμικό ρήγμα που χάραξε πριν από χρόνια ο Χάντινγκτον.
Δυστυχώς για την πτωχή, και όχι τόσο τιμία πλέον, Ελλάδα οι δυνατότητες είναι περιορισμένες. Δεν μπορεί να επηρεάσει τις εξελίξεις, επηρεάζεται όμως από τις εξελίξεις. Είναι κομπάρσος ενός δράματος στο οποίο άλλοι πρωταγωνιστούν. Οσο κι αν αυτό πληγώνει τον ναρκισσισμό μας οφείλουμε να το αποδεχθούμε. Το συνηθίσαμε εξάλλου.
Το μόνο που μπορούμε να ελπίζουμε είναι ότι οι ευρωπαϊκές δυνάμεις θα καταφέρουν να μετατρέψουν την κρίση σε πολιτικό όραμα. Γι’ αυτό όμως πρέπει να εγκαταλείψουν το πρωτόκολλο της πολιτικής ορθότητας. Σκέφτομαι τον κ. Σόιμπλε, ο οποίος παραμονές του αγγλικού δημοψηφίσματος δήλωσε ότι το προσφυγικό μπορεί να είναι λύση στο δημογραφικό πρόβλημα. Ο,τι πρέπει για το Brexit.
