Αυταρχική Ινδία
Η κατάσταση της μεγαλύτερης δημοκρατίας στον κόσμο
Kanchan Chandra
(Πηγή : http://foreignaffairs.gr/)
Όταν o Narendra Modi έγινε πρωθυπουργός της Ινδίας το 2014, οι παρατηρητές είδαν την άνοδό του ως μια νίκη του αυταρχικού λαϊκισμού. Τώρα, καθώς η κυβέρνηση του Modi [1] φτάνει στην διετία, ένας νέος γύρος περιφερειακών εκλογών έχει αναδείξει παρόμοιες ετυμηγορίες.
Στην Δυτική Βεγγάλη [2], οι ψηφοφόροι επανεξέλεξαν την αυταρχική επικεφαλής υπουργό, την Mamata Banerjee, με ένα θεαματικό περιθώριο. Στο Ταμίλ Ναντού, επανεξέλεξαν την αμφιλεγόμενη Jayalalitha Jayaram, η οποία έχει καλλιεργήσει μια λατρεία της προσωπικότητάς της που οι πολιτικοί και οι δημοσιογράφοι έχουν συγκρίνει με εκείνη του Κιμ Ιλ Σουνγκ της Βόρειας Κορέας. Στο Assam, το Κόμμα Bharatiya Janata του Modi [3] (BJP) πήγε από το να έχει κατακτήσει τον πέμπτο μεγαλύτερο αριθμό εδρών το 2011 στο να κερδίσει τον μεγαλύτερο αριθμό, κυρίως χάρη σε μια προεκλογική εκστρατεία βασισμένη στην χαρισματική απήχηση του Modi.
Η επιτυχία των αυταρχικών ηγετών στην Ινδία [4] φαίνεται να είναι μέρος μιας παγκόσμιας τάσης, που περιλαμβάνει την πρόσφατη προεδρική νίκη του Rodrigo Duterte [5] στις Φιλιππίνες, την νίκη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις προεδρικές εκλογές στην Τουρκία το 2014 [6], και την απροσδόκητη επιτυχία του προεδρικού υποψήφιου του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, Donald Trump, [7] στις Ηνωμένες Πολιτείες. Δεδομένου ότι οι ινδικές πολιτείες έχουν μεγαλύτερους πληθυσμούς από ό, τι οι περισσότερες άλλες χώρες –η Δυτική Βεγγάλη, με πληθυσμό 91 εκατομμυρίων, είναι σχεδόν τόσο μεγάλη όσο οι Φιλιππίνες˙ το Ταμίλ Ναντού, με πληθυσμό 72 εκατομμύρια, έχει περίπου το μέγεθος της Τουρκίας- η εξάπλωσης των αυταρχικών ηγεσιών εκεί είναι ιδιαίτερα ενδεικτική μιας εμβάθυνσης της σχέσης μεταξύ αυταρχισμού και δημοκρατίας.
Οι ρίζες του αυταρχισμού στην Ινδία εκτείνονται πίσω στην δεκαετία του 1970, όταν η τότε πρωθυπουργός Indira Gandhi [8] ανέστειλε τις εκλογές για ένα σύντομο αλλά βαρυσήμαντο χρονικό διάστημα μεταξύ του 1975 και του 1977. Παρά το γεγονός ότι οι ψηφοφόροι αρχικά τιμώρησαν την Γκάντι στις εκλογές του 1977, την αντάμειψαν αδρά στα χρόνια που ακολούθησαν: Οι ψηφοφόροι την επανεξέλεξαν πρωθυπουργό το 1980. Από τότε, καθώς η δημοκρατική συμμετοχή στην Ινδία έχει επεκταθεί, το ίδιο, παραδόξως, έχει κάνει η τάση προς την αυταρχική ηγεσία.
Σήμερα, ψηφίζουν περισσότεροι Ινδοί από ποτέ, και η προσέλευση των ψηφοφόρων αυξάνεται - μια έντονη αντίθεση με άλλες καθιερωμένες δημοκρατίες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες, όπου έχει μειωθεί. Ωστόσο, η Ινδία έχει δει επίσης την εμφάνιση των αυταρχικών ηγετών σε όλα τα επίπεδα της κυβέρνησης. Υπάρχουν φυσικά σημαντικές διαφορές στο ύφος και τον βαθμό του αυταρχισμού. Αλλά εκείνο που μοιράζονται αυτοί οι ηγέτες είναι ένα περσοναλιστικό στυλ ηγεσίας, κεντρικό έλεγχο πάνω στα κόμματά τους, μια άμεση σύνδεση με το κοινό τους, και μια έντονη δυσανεξία για διαφωνίες.
Αυτή η τάση προς την αυταρχική ηγεσία στην Ινδία έχει προκύψει χάρη σε δύο συναφή φαινόμενα: Την σταδιακή αποδυνάμωση του ινδικού κράτους, και τις πενιχρές οικονομικές και πολιτικές ευκαιρίες για την νεολαία της χώρας. Καθώς η δημοκρατία της Ινδίας έχει γίνει πιο συμμετοχική, το κράτος έχει αποδυναμωθεί. Η γραφειοκρατία και η αστυνομία έχουν γίνει πιο μεροληπτικές, η διαφθορά έχει εξαπλωθεί, και οι εντάσεις έχουν αυξηθεί μεταξύ των εκλεγμένων αντιπροσώπων και των διορισμένων κρατικών αξιωματούχων.
Ένα αδύναμο κράτος παράγει μια φυσική τάση προς τον αυταρχικό λαϊκισμό. Εκείνοι που ξέρουν πώς να γίνουν τα πράγματα -που ξέρουν πώς να κάνουν μια απείθαρχη γραφειοκρατία να σταθεί αμέσως [σε στάση] προσοχή- πρέπει να είναι ισχυροί, ή ισχυρές, οι οποίοι έχουν άμεση και προσωπική σχέση με τους ψηφοφόρους τους. Όπως είπε ένας πολιτικός στην ανθρωπολόγο Anastasia Piliavsky:
«Είμαι ένας ευγενής, θεοφοβούμενος άνθρωπος. Αλλά έχω αυτή την φήμη, ενός dabbang (ισχυρού). Ναι ή όχι; Ένας ηγέτης πρέπει να είναι ισχυρός. Ναι ή όχι; Οι άνθρωποι το περιμένουν αυτό. Θέλουν μεγάλους, ισχυρούς ηγέτες. Αν θέλετε να κάνετε πολιτική, θα πρέπει να είστε μεγάλοι. Χρειάζεται δύναμη. Τότε μόνο θα πιστέψουν οι άνθρωποι σε σας. Πρέπει να είσαι με τους ανθρώπους επίσης. Έτσι είναι αυτό το πράγμα, αυτό το έργο της πολιτικής».
Ο Modi, η Banerjee και η Jayalalitha, μεταξύ άλλων δημοφιλών ηγετών της κυβέρνησης, έχουν γίνει θρυλικοί για την ικανότητά τους να κρατούν την γραφειοκρατία όπως πρέπει. Όπως το έθεσε ένας νεαρός άνδρας στο Ταμίλ Ναντού στο ινδικό περιοδικό Open, προαναγγέλλοντας την νίκη της Jayalalitha: «Δεν έχει σημασία ποιον θα ψηφίσουμε. Η διαφθορά δεν θα τελειώσει. Αλλά η Amma [Jayalalitha] έχει την διοικητική ισχύ για να εξασφαλίσει ότι όταν δωροδοκείς έναν κομματικό, η δουλειά σου γίνεται».
Ο αυταρχισμός ευδοκιμεί όταν οι νέοι αποκλείονται από την πολιτική και στρέφονται προς την βία. Η Ινδία είναι μια δημοκρατία των νέων και ήταν έτσι από την ίδρυσή της. Το 1950, λίγο πριν η Ινδία πραγματοποιήσει τις πρώτες της εκλογές, η μέση ηλικία ήταν τα 21 έτη (σε σύγκριση με την τρέχουσα μέση ηλικία των 27 ετών). Αλλά εκείνη την εποχή, πολλοί από τους νέους ήταν αναλφάβητοι και ως εκ τούτου πολιτικά χωρίς αυτοπεποίθηση. Το 1970, καθώς τα ποσοστά αλφαβητισμού αυξάνονται και μια νέα, μετά την ανεξαρτησία γενιά ενηλικιώθηκε, οι νέοι άρχισαν να ψηφίζουν και να επιδιώκουν αξιώματα σε μεγαλύτερους αριθμούς. Το 1989, η κυβέρνηση του Ινδικού Εθνικού Κογκρέσου [9] μείωσε την ηλικία ψήφου στην Ινδία από τα 21 στα 18, προωθώντας ακόμα περισσότερο την νεολαία στην πολιτική. Στην συνέχεια, αφού η οικονομία της Ινδίας ξεκίνησε να φιλελευθεροποιείται το 1991, νέες φιλοδοξίες ώθησαν τους νέους να γίνουν ακόμη πιο ενεργοί πολιτικά.
Οι πιο διεκδικητικοί αυτών των νέων ψηφοφόρων είναι νέοι άνδρες. (Η συμμετοχή των γυναικών ήταν ανέκαθεν χαμηλότερη και λιγότερο αυτόνομη, αν και αυτό αλλάζει τώρα). Τείνουν να είναι άνεργοι, μια κατάσταση που η οικονομική φιλελευθεροποίηση στην Ινδία έχει κάνει ελάχιστα για να ανακουφίσει. Και όταν προσπάθησαν να εξασφαλίσουν μια φωνή στο πολιτικό σύστημα της Ινδίας, το βρήκαν κλειστό γι’ αυτούς. Τα κυρίαρχα πολιτικά κόμματα δεν έχουν κάνει χώρο για το νέο αίμα. Το κοινοβούλιο παρέμεινε σχετικά κλειστό για τους νέους, επίσης. Ο μέσος όρος ηλικίας των κοινοβουλευτικών μελών έχει αυξηθεί σταθερά από την ανεξαρτησία της Ινδίας και είναι τώρα τα 56 έτη -δέκα χρόνια μεγαλύτερος από το μέσο όρο της ηλικίας στην πρώτη βουλή της Ινδίας, που εξελέγη το 1951, και σχεδόν το διπλάσιο του μέσου όρου ηλικίας του πληθυσμού. Το ύφος και η γλώσσα της κοινοβουλευτικής πολιτικής επίσης ευνοούν τις παγιωμένες ελίτ, μπλοκάροντας τις νέες γενιές από την αποτελεσματική συμμετοχή. Καθώς οι νέοι βρίσκονται χωρίς πολιτική διέξοδο, έχουν στραφεί στην βία, την οποία οι αυταρχικοί ηγέτες είναι ειδικά εξοπλισμένοι για να διαχειριστούν.
Δείτε την περίπτωση της Mamata Banerjee. Η Banerjee ενηλικιώθηκε στην δεκαετία του 1970 ως ηγέτης των φοιτητών και έγινε μέλος της βουλής για πρώτη φορά με ένα εισιτήριο από το κόμμα του Κογκρέσου το 1984. Αλλά πάλεψε για να βρει την θέση της σε ένα κόμμα του Κογκρέσου που κυριαρχείται από άνδρες μεγαλύτερης ηλικίας. Αρχικά, κατάφερε να βρει έναν μέντορα σε έναν άλλον νεαρό ηγέτη, τον Rajiv Gandhi, τον γιο της Ίντιρα Γκάντι, ο οποίος ήταν τότε μόλις χρισμένος πρωθυπουργός. Ο Γκάντι προσπάθησε να στρέψει την πτέρυγα της νεολαίας του κόμματος στην δική του βάση δύναμης και διόρισε την Banerjee ως γενική γραμματέα του All India Youth Congress. Αλλά η δολοφονία του Γκάντι το 1991 αποστέρησε την Banerjee από έναν προστάτη και πάτρωνα και χωρίς αυτόν βρήκε ότι είναι δύσκολο να επιβιώσει στην φραξιονιστική πάλη μέσα στο Κογκρέσο. Μέχρι το 1998, η παλιά φρουρά την είχε πετάξει έξω, οδηγώντας την να διαμορφώσει το δικό της κόμμα, το All India Trinamool Congress.
Τρίκυκλο rickshaw κοντά σε τοίχο ζωγραφισμένο με μια εικόνα της Mamata Banerjee στην Καλκούτα, τον Απρίλιο του 2011. RUPAK DE CHOWDHURI / REUTERS
Το να συμμετέχει στο Κοινοβούλιο ήταν επίσης μια δοκιμασία για εκείνην. Στα απομνημονεύματά της, η Banerjee γράφει για την δυσφορία της μπαίνοντας στην βουλή για πρώτη φορά. Είχε πάει στο περιφερειακό νομοθετικό σώμα μια ή δύο φορές, αλλά ποτέ δεν είχε πατήσει το πόδι της μέσα στο εθνικό Κοινοβούλιο. Στην Ινδία, οι κοινοβουλευτικές σύνοδοι διεξάγονται στα αγγλικά και στα χίντι, αλλά η Banerjee ήταν πάντα πιο άνετη στην μητρική της, τα μπενγκάλι. Συνέχισε να προσπαθεί να συμμετέχει στις κοινοβουλευτικές διαδικασίες, χωρίς επιτυχία, μέχρι που ξέσπασε στον πρόεδρο της βουλής με απογοήτευση: «Αξιότιμε κύριε πρόεδρε, καθημερινά σηκώνω το χέρι μου, γιατί δεν μου επιτρέπετε να κάνω μια ερώτηση;».
Τελικά, εγκατέλειψε. Παρά το γεγονός ότι εξελέγη βουλευτής πολλές φορές, ήταν συνήθως απούσα από τις συνεδριάσεις του κοινοβουλίου. Ως επικεφαλής υπουργός της Δυτικής Βεγγάλης, επίσης συχνά παραλείπει τις συνεδριάσεις της περιφερειακής βουλής. Αντ’ αυτού, έγινε ηγέτις των διαδηλώσεων. Αυτές οι διαμαρτυρίες έχουν γίνει όλο και πιο βίαιες υποθέσεις, καθώς συγκρούονται αντίπαλες συμμορίες νεαρών ανδρών που συνδέονται με διαφορετικά πολιτικά κόμματα. Για να ηγείται αποτελεσματικά, αναγκάστηκε να μάθει πώς να διαχειρίζεται την βία. Εδώ, υπερέχει. Στο Κοινοβούλιο, χρειαζόταν προστάτες. Αλλά οι μάχες στους δρόμους είναι ο τομέας των νέων. Εδώ, η Banerjee δεν χρειάστηκε κανέναν για να κάνει πιο ομαλή την πορεία της. Είναι προκλητική, τολμηρή, και συχνά σωματική, και γρήγορα συγκέντρωσε στρατιές νεαρών ανδρών που αποτελούν πλέον την ραχοκοκαλιά του κόμματός της.
Η Banerjee δεν ήταν ο μόνος Ινδός ηγέτης να ακολούθησε μια τέτοια πορεία. Πολλοί πολιτικοί που ξεκίνησαν την καριέρα τους στην δεκαετία του 1970 θα μπορούσε να λεχθεί ότι είναι ηγέτες ανταρτών, οι οποίοι αναδύθηκαν έξω και σε αντίθεση με τα υπάρχοντα πολιτικά ιδρύματα. Δημιούργησαν νέα πολιτικά κόμματα και κινήματα για να ενσωματώσουν τον πυρήνα των ακολούθων τους μεταξύ των νέων, των ανέργων και των εγγράμματων νέων ανδρών. Αυτή ήταν μια διαδικασία που συνήθως συνοδεύεται από βία.
Μια σειρά από νέα κόμματα που δημιουργήθηκαν κατά την περίοδο αυτή προσπάθησαν να κινητοποιήσουν τις κατώτερες κοινωνικές ομάδες, συμπεριλαμβανομένου του κόμματος Bahujan Samaj, που ιδρύθηκε το 1984 για να καλύψει τους δαλίτες (Dalits, τους περιθωριακούς, αυτούς που δεν ανήκουν σε καμία κάστα) της Ινδίας, και το Jharkhand Mukti Morcha που δημιουργήθηκε το 1972 ως περιφερειακό κόμμα με την υποστήριξη των υποανάπτυκτων καστών και των «προγραμματισμένων φυλών» -τους αυτόχθονες ινδικούς πληθυσμούς- στην ανατολική Ινδία. Νέα κόμματα έχουν προκύψει, επίσης, για να κινητοποιήσουν νέους άνδρες από κυρίαρχες ομάδες. Η άνοδος του BJP και η ανάρρηση του Modi στο Γκουτζαράτ οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην επιτυχή αξιοποίηση των βίαιων δυνατοτήτων των νέων ινδουιστών ανδρών. Οι αποτελεσματικοί ηγέτες στην νεαρή δημοκρατία της Ινδίας είναι όλο και περισσότερο ηγέτες που είναι αποτελεσματικοί διαχειριστές της βίας με την μια μορφή ή την άλλη.
Τελικά, οι δημοκρατίες των οποίων οι θεσμοί έχουν γίνει ανίκανοι να απορροφήσουν νέους πολιτικούς συμμετέχοντες -είτε είναι οι νέοι, όπως στην Ινδία ή στις Φιλιππίνες, είτε μετανάστες όπως στις Ηνωμένες Πολιτείες ή σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης- διατρέχουν τον κίνδυνο να παράγουν αυταρχικούς ηγέτες. Για πολύ καιρό, οι παρατηρητές έχουν υποθέσει ότι οι δημοκρατίες πάνε χέρι-χέρι με τους δημοκρατικούς ηγέτες. Για να κατανοήσει πραγματικά την δημοκρατία, πρέπει κανείς να καταπιαστεί με την σκοτεινή πλευρά της.
* Η KANCHAN CHANDRA είναι καθηγήτρια Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης (NYU).
Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.
Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/india/2016-06-16/authoritarian-i...
Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/search?qs=narendra+modi
[2] https://www.foreignaffairs.com/search?qs=west+bengal
[3] https://www.foreignaffairs.com/search?qs=Bharatiya+Janata+Party
[4] https://www.foreignaffairs.com/search?qs=india
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/philippines/2016-05-26/duterte-f...
[6] https://www.foreignaffairs.com/articles/turkey/2016-03-02/turkeys-decline
[7] https://www.foreignaffairs.com/articles/2016-05-23/how-populism-will-cha...
[8] https://www.foreignaffairs.com/articles/asia/1972-10-01/india-and-world
[9] https://www.foreignaffairs.com/search?qs=indian+national+congress
