Για τα σπασμένα αγάλματα
Ηλίας Μαγκλίνης
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr/)
Η υπόθεση με τον κατ’ εξακολούθηση βανδαλισμό αγαλμάτων και άλλων μνημείων υποδηλώνει, νομίζω, μια βαριά παθογένεια: την απαξίωση, έως και το μίσος, προς τον δημόσιο χώρο, καθώς επίσης προς οτιδήποτε φέρει πάνω του ίχνη κουλτούρας, δημιουργικότητας. Ειδικά επί των ημερών της οικονομικής ανέχειας και της ανεξέλεγκτης μετανάστευσης, η παθογένεια αυτή πήρε άλλες διαστάσεις: μια προτομή βανδαλίζεται για να καταλήξει σκραπ για εκατόν πενήντα ευρώ...
Πίσω όμως από την ανάγκη, που γίνεται εύκολα παραβατικότητα (και συχνά βία), θαρρώ πως κρύβεται αυτή η παθογένεια που συνόψισα παραπάνω. Είναι οξύμωρο αυτό για έναν λαό τόσο φανατικά προσκολημμένο στην παράδοση και τις ρίζες (τους πιο έξαλλους αριστεριστές και αντιεξουσιαστές θα τους ακούσετε εύκολα να νοσταλγούν το χωριό τους ή να φαντασιώνονται ένα χωριό) να είναι τόσο βίαιος απέναντι σε καλλιτεχνικές εκφράσεις που προβάλλουν προσωπικότητες συνδεδεμένες με διάφορες εκφάνσεις της ελληνικής παράδοσης, π.χ., την ποίηση. Διότι παράδοση δεν είναι μόνον το δημοτικό τραγούδι και η «αγροτιά». Είναι και οι νεότεροί μας λογοτέχνες.
Να όμως που με την προηγούμενη πρόταση έθιξα τη μεγάλη διαφορά: ο Ελληνας μυθοποιεί τη ζωή στο χωριό, τη μικρή κοινότητα με την ασάλευτη ζωή, τη μηδενική εξέλιξη και το δημοτικό τραγούδι που δεν έχει έναν εξατομικευμένο δημιουργό αλλά είναι κτήμα «του λαού», όχι όμως και την (όποια, ελάχιστη έστω) παράδοση που συνδέεται με το άστυ, με την εξατομίκευση. Ο μέσος Ελληνας θέλει στο βάθος να είναι «ένα με τον άλλο» - γι’ αυτό όμως τόσο εύκολα μισούμε ο ένας τον άλλο στην Ελλάδα. Η ασφυκτική εγγύτητα έχει πάντοτε ως φυσική συνέπεια την ασφυξία.
Τέλος πάντων, όλο αυτό συνδέεται και με μια εξωφρενική παρανόηση: ότι η ζωή στο χωριό, στη φύση γενικά, είναι εύκολη, βολική. Απλώς εδώ υπάρχει τεράστια άγνοια για το πόσο τραχιά και απαιτητική μπορεί να είναι η αγροτική ζωή που δεν βολεύεται με επιδοτήσεις από την Ευρώπη. Είναι επιβίωση· όχι ζωή. Το δε επαναλαμβανόμενο αίτημα «καταστροφής κάθε πολιτισμού», η μόνιμη επωδός σε αθηναϊκά γκράφιτι πως «ο πολιτισμός είναι φυλακή», φοβούμαι πως υποδηλώνει μιαν ανησυχητική νοσταλγία προς μια βαρβαρότητα και εχθρότητα προς κάθε τύπου κοινωνικό συμβόλαιο που συνιστά η ζωή στις στοιχειωδώς πολιτισμένες κοινωνίες.
