Παράθυρο στη διπλωματία η βοήθεια στους αντάρτες
Έγινε το πρώτο βήμα προς μια απευθείας αμερικανική παρέμβαση στη Συρία
Του Wesley K. Clark / The New York Times
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr)
Στον απόηχο του πορίσματος της αμερικανικής κυβέρνησης ότι οι δυνάμεις του Σύρου προέδρου, Μπασάρ Αλ Ασαντ, έκαναν χρήση χημικών όπλων, άπαντες στην Ουάσιγκτον συζητούν για τον εξοπλισμό των ανταρτών.
Η βοήθεια αυτή είναι μεν σημαντική, οι παρατηρητές ωστόσο παραβλέπουν μια σημαντική παράμετρο: H απόφαση του Λευκού Οίκου να παράσχει βοήθεια στους αντάρτες μπορεί τελικά να συμβάλει στην πτώση του καθεστώτος Ασαντ, εντούτοις ανοίγει ένα παράθυρο για ουσιαστική διπλωματία που πιθανότατα θα θέσει ένα τέλος στην αιματοχυσία.
Η απόφαση του προέδρου Ομπάμα να παράσχει ελαφρά όπλα και πυρομαχικά στους αντάρτες αποτελεί το πρώτο μόνο βήμα προς μια απευθείας αμερικανική παρέμβαση. Η κίνηση αυτή εμπεριέχει ρίσκο για όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές, συμπεριλαμβανομένης αυτής του Ασαντ, ο οποίος γνωρίζει καλά πως δεν μπορεί να επικρατήσει σε περίπτωση εμπλοκής των Αμερικανών παρ’ όλη τη βοήθεια που λαμβάνει από το Ιράν και τη Ρωσία. Ακολουθήσαμε μια παρόμοια τακτική εναντίον του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς στο Κόσοβο το 1999, όταν εγώ ηγούμουν των αμερικανικών δυνάμεων και τότε δείξαμε ότι το ΝΑΤΟ ήταν αποφασισμένο να κλιμακώσει την αντιπαράθεση. Ενας αδυσώπητος δικτάτορας όπως ο Ασαντ διαπραγματεύεται την απομάκρυνσή του από την εξουσία μόνο όταν αντιληφθεί πλήρως πως δεν έχει την παραμικρή πιθανότητα να επικρατήσει.
Παρά το μέγεθος της ανθρωπιστικής κρίσης, οι περισσότερες από τις συνθήκες που άνοιξαν τον δρόμο, προκειμένου να πετύχουν οι προγενέστερες στρατιωτικές επεμβάσεις, δεν υφίστανται στην περίπτωση της Συρίας. Οι πιθανότητες να νομιμοποιηθεί μια τέτοια ενέργεια από τα Ηνωμένα Εθνη είναι μηδαμινές, δεδομένης της αντίθεσης Ρώσων και Κινέζων, ενώ οι Σύροι αντάρτες εμφανίζονται διαιρεμένοι, τόσο πολιτικά όσο και στρατιωτικά, την ώρα που στους κόλπους τους έχουν παρεισφρήσει φίλα προσκείμενοι στην Αλ Κάιντα εξτρεμιστές.
Τι θα επακολουθήσει της πτώσης του Ασαντ παραμένει άγνωστο, εξ ου και ο Σύρος πρόεδρος έχει καταφέρει να διατηρήσει τη στήριξη των σιιτών και των άλλων μειονοτήτων της χώρας, πέραν της σέχτας των Αλεβιτών, μέλος της οποίας είναι και ο ίδιος. Οι μειονότητες, όπως και οι Αλεβίτες, φοβούνται τις συνέπειες της ανάδυσης στην εξουσία των σουνιτών. Στο πλευρό του βρίσκονται, ακόμα, Ιρανοί πράκτορες, μαχητές της σιιτικής Χεζμπολάχ και φυσικά οι Ρώσοι, οι οποίοι έχουν τη ναυτική βάση στην Ταρτούς. Η αδράνεια, ωστόσο, δεν αποτελεί επιλογή. Η αιματοχυσία διευρύνει επικίνδυνα το χάσμα μεταξύ σουνιτών και σιιτών. Ο δε εμφύλιος έχει μετατραπεί σε πόλεμο διά αντιπροσώπων μεταξύ των σουνιτικών αραβικών κρατών, όπως η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ με το Ιράν και τη Χεζμπολάχ του Λιβάνου.
Οσον αφορά την προοπτική της επιβολής μιας ζώνης απαγόρευσης πτήσεων πάνω από τη Συρία, ο κίνδυνος είναι πως η Δύση δεν θα έχει τη δυνατότητα απεμπλοκής σε περίπτωση που οι αντάρτες εξακολουθήσουν να χάνουν έδαφος. Δεδομένων των τελευταίων «επιτυχιών» των καθεστωτικών δυνάμεων, ποιος μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο να υποχρεωθούμε στην αποστολή ακόμα και χερσαίων δυνάμεων; Κι όμως, παρ’ όλο το ρίσκο, η ουσία όλων αυτών των κινήσεων είναι πως δίνονται κίνητρα στο καθεστώς Ασαντ, καθώς και στους υποστηρικτές του, προκειμένου να προσέλθουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Αν ο πρόεδρος Ομπάμα δείξει στο Ιράν ότι δεν αστειεύεται, τότε η Τεχεράνη όπως φυσικά και η Μόσχα θα αναγκαστούν να αναλογιστούν τους κινδύνους: Ο κ.Ασαντ θα απολέσει την εξουσία και πιθανότατα τη ζωή του. Η τιμή του αργού πετρελαίου θα αυξηθεί, δημιουργώντας προβλήματα στην οικονομία της Κίνας που διαρκώς «μπλόκαρε» τις πρωτοβουλίες κατά του συριακού καθεστώτος στον ΟΗΕ.
Φυσικά, η Μέση Ανατολή δεν είναι Βαλκάνια και οι Ρώσοι διαθέτουν σαφώς μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση απ’ ό,τι τότε, την ώρα που οι Αμερικανοί δείχνουν κουρασμένοι μετά μια δεκαετία πολέμων στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ. Ομως οι Ρώσοι μπορεί να αναθεωρήσουν, όταν ο πρόεδρος Ομπάμα αρχίσει τον εφοδιασμό των ανταρτών με σύγχρονα όπλα, και να κρίνουν προτιμότερο να οδηγήσουν το συριακό καθεστώς στην κατεύθυνση μιας ρεαλιστικής διαπραγμάτευσης, όπως έκανε ο άλλοτε πρωθυπουργός της Ρωσίας, Βίκτορ Τσερνομίρντιν με τον Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς το 1999.
Εκτιμήσεις Βρετανών για τη στάση του Πούτιν
Τη βεβαιότητα ότι ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, δεν αντιτίθεται κατ’ αρχήν στην απομάκρυνση του Μπασάρ Ασαντ από την εξουσία υπό την προϋπόθεση, βεβαίως, ότι η κυβέρνηση που θα τον διαδεχθεί θα είναι «ισορροπημένη», εξέφρασαν αξιωματούχοι της βρετανικής κυβέρνησης.
«O Πούτιν δεν θα φέρει αντίρρηση στην αποκαθήλωση του Ασαντ, αρκεί η διάδοχη κατάσταση να είναι ισορροπημένη και να εγγυάται πως δεν θα προκύψει ένα κενό εξουσίας, όπως συνέβη στην περίπτωση του Ιράκ», δήλωσε στην εφημερίδα The Guardian στέλεχος της βρετανικής κυβέρνησης που βρισκόταν στη σύνοδο του G8 στη Βόρεια Ιρλανδία.
Ο Ρώσος πρόεδρος έθεσε βέτο στην παραμικρή αναφορά στο ενδεχόμενο απομάκρυνσης του Ασαντ από την εξουσία στο κοινό κείμενο του G8, αλλά οι Βρετανοί θεωρούν πως οι συζητήσεις κατά τη διάρκεια της συνόδου άνοιξαν τον δρόμο για μια διπλωματική διευθέτηση του συριακού ζητήματος.
Οι ίδιες πηγές, πάντως, υπογράμμιζαν πως για να συμβεί κάτι τέτοιο θα πρέπει να αναδιοργανωθούν οι δυνάμεις της συριακής αντιπολίτευσης τόσο σε πολιτικό, όσο και σε στρατιωτικό επίπεδο.
Την ίδια στιγμή και ενώ από τη σύνοδο του G8 κατέστη ξεκάθαρο ότι η σύνοδος της Γενεύης για το συριακό ζήτημα δεν πρόκειται να πραγματοποιηθεί πριν από τον Αύγουστο, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, χαρακτήρισε «υπερβολικά» τα δημοσιεύματα, σύμφωνα με τα οποία ο Λευκός Οίκος θα ανάψει το «πράσινο φως» για μια στρατιωτική εμπλοκή στη Συρία.
Σημειώνεται, πάντως, ότι ο πρόεδρος Ομπάμα απέφυγε να δώσει διευκρινίσεις σχετικά με το «ποιόν» της αμερικανικής βοήθειας προς τους αντάρτες.
* Ο Γουέσλι Κλαρκ είναι στρατηγός ε.α. των ΗΠΑ, πρώην ανώτατος διοικητής του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη και ερευνητής στο Κέντρο Διεθνών Σχέσεων Burke του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας.
