O ρόλος του στρατού στην κοινωνία και στο «σύστημα»
The New York Times
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr)
Το μεγαλύτερο διάστημα που βρίσκονταν στην εξουσία ο Αιγύπτιος πρόεδρος Μοχάμεντ Μόρσι και η Μουσουλμανική Αδελφότητα, θεωρούσαν πως είχαν τον αιγυπτιακό στρατό υπό τον έλεγχό τους. Αυτή την εβδομάδα, η συμφωνία που είχαν «συνάψει» με τους αντικαταστάτες τους κατέρρευσε.
Με άρματα και στρατιώτες να κατακλύζουν τους δρόμους και να περιτριγυρίζουν το προεδρικό μέγαρο, ο ανώτατος στρατιωτικός Αμπντελφατάχ αλ Σίσι ανακοίνωσε ότι ο πρόεδρος καθαιρέθηκε και το Σύνταγμα ανεστάλη. Ξαφνικά ο Μόρσι, όπως ο προκάτοχός του Χόσνι Μουμπάρακ, συνειδητοποίησε ότι ο στρατός υποστηρίζει μόνο τα δικά του συμφέροντα. Δεν είναι ιδεολογικό ζήτημα,αλλά έντονα πολιτικό.
«Οι αρχηγοί του αιγυπτιακού στρατού δεν είναι αφοσιωμένοι ιδεολογικά σε κάτι συγκεκριμένο. Θεωρούν πως κατέχουν μία θέση στην πολιτική τάξη», δήλωσε ο Στίβεν Α. Κουκ, ειδικός σε θέματα Μέσης Ανατολής στο Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων. «Είναι έτοιμοι να συνάψουν συμφωνίες με τον οποιονδήποτε και προφανώς η συγκεκριμένη δεν δούλεψε», συμπλήρωσε.Αν και αιτιολογεί την ανάμειξή του με την πολιτική στο όνομα του λαού, ο στρατός δεν αποτελούσε ποτέ μία δημοκρατική δύναμη.
Για τους αναλυτές έχει ένα μόνο σκοπό: να διατηρήσει την εθνική σταθερότητα και την προνομιούχο θέση που διαθέτει στο αιγυπτιακό κράτος. Με εκατομμύρια ανθρώπων να διαδηλώνουν στους δρόμους και τη Μουσουλμανική Αδελφότητα να προσπαθεί να ελέγξει την εξουσία του, ο στρατός αποφάσισε ότι είχε έρθει η ημερομηνία λήξης για την κυβέρνηση Μόρσι.
Ο στρατηγός Σίσι μιλώντας στον αιγυπτιακό λαό έκανε λόγο για αποκατάσταση της εθνικής ενότητας, αλλά οι υποσχέσεις δεν αλλάζουν την υπάρχουσα κατάσταση. Ο στρατός για δεύτερη φορά μέσα σε δυόμισι χρόνια εκδιώκει τον πρόεδρο του κράτους,αλλά αυτή τη φορά η περίσταση διαφέρει,διότι ο Μόρσι ήταν ένας δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος. Αυτό υποδηλώνει ότι ο στρατός αποτελεί τον πιο ισχυρό θεσμό στο αιγυπτιακό κράτος από την εποχή της ανόδου του Νάσερ.
«Υπήρχε ελπίδα ότι η εθνική συνείδηση θα αποτελούσε την κατευθυντήρια γραμμή για τον σχεδιασμό του μέλλοντος και θα δημιουργούσε συνθήκες εμπιστοσύνης,σταθερότητας και σιγουριάς στο έθνος», είπε ο Σίσι στην ομιλία του προς τους Αιγυπτίους. Η Αίγυπτος διαθέτει τον μεγαλύτερο στρατό στον αραβικό κόσμο – περί τα 450.000 άτομα.
Οι περισσότεροι είναι στρατιωτικοί χαμηλού αξιώματος με μικρές πιθανότητες ανέλιξης.Εδώ και δεκαετίες, οι υπόλοιποι, χιλιάδες ανώτατοι αξιωματικοί προφυλάσσουν με κάθε τρόπο την προνομιούχο θέση τους. Ο τρόπος ζωής τους υποδηλώνει μια ξεχωριστή τάξη ανθρώπων με ιδιαίτερες οικονομικές διευκολύνσεις από το κράτος.
Πολλοί έχουν γίνει πλούσιοι μέσω συμφωνιών που συνάπτουν με την κυβέρνηση, αλλά και με επιχειρήσεις. Συχνά αυτό αποτελεί κάτι σαν κληρονομικό προνόμιο, που ουσιαστικά δημιουργεί μία κλειστή κάστα μέσα στην κοινωνία.«Αποτελούν ένα πολύ στενό κύκλο ατόμων»,σχολίασε ο Ρόμπερτ Σπρίνγκμποργκ, ειδικός σε θέματα του αιγυπτιακού στρατού.
«Εχουν παρόμοιο σκεπτικό και είναι μία υπολογίσιμη δύναμη, αφού πέρα από τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, αποτελούν το μόνο συνεκτικό σύστημα μέσα στη χώρα»,πρόσθεσε. Οι στρατιωτικοί έχουν μακρά παράδοση στην ηγεσία του αιγυπτιακού κράτους. Ακόμη και ο ίδιος ο Μουμπάρακ ήταν ανώτατος στρατιωτικός της αεροπορίας.Αν κάτι δίδαξε, ωστόσο, στο στράτευμα η παραμονή του στην εξουσία, είναι πως δεν πρέπει να διαδραματίζει εμφανή ρόλο, ώστε να μη στοχοποιείται από τις διαμαρτυρίες του λαού.
Αρκετά μέλη του στρατού μπορεί να διαφωνούσαν με την επιλογή του ισλαμιστή Μόρσι, αλλά συμφώνησαν, ώστε να μπορέσουν να αποποιηθούν την κυβερνητική ευθύνη.
Ταυτόχρονα, η εκλογή του στη θέση του προέδρου τους εξασφάλισε προστασία από διώξεις για εγκλήματα που διέπραξαν κατά τη διάρκεια της ηγεσίας Μουμπάρακ και τη δημιουργία ενός Συντάγματος που διασφάλιζε τα συμφέροντά τους. Επίσης,έτρεφαν την ελπίδα ότι η κυβέρνηση Μόρσι θα μπορούσε να διαχειριστεί την οικονομική κρίση, προσδοκία που δεν εκπληρώθηκε.
Στην ομιλία του ο Σίσι τόνισε ακόμη ότι είχε ασκήσει πιέσεις στην κυβέρνηση για τη διαχείριση της κρίσης, χωρίς αποτέλεσμα.Πάντως, για τους αναλυτές, η κίνηση της αντιπολίτευσης να στηρίξει την επιστροφή του στρατού στην εξουσία ως μεταβατικό στάδιο προς τη δημοκρατία ήταν αφελής.
