Οι αναδυόμενες οικονομίες κόβουν ταχύτητα
Αντιμέτωπες με εσωτερικά διαρθρωτικά προβλήματα τη στιγμή που η δημοσιονομική κρίση και η ύφεση πλήττουν τη Δύση
Της Ρουμπίνας Σπάθη
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr)
Ενώ οι δυτικές οικονομίες, Ευρωζώνη και ΗΠΑ, χειμάζονται από την ύφεση και τα δημοσιονομικά δεινά τους, οι αναπτυσσόμενες οικονομίες με το ακρωνύμιο BRIC εξακολουθούν να παρουσιάζουν ρυθμούς ανάπτυξης που, αν και χαμηλότεροι από εκείνους του παρελθόντος, παραμένουν δυσθεώρητοι για τη Δύση.
Eρχονται, ωστόσο, αντιμέτωπες με τις εγγενείς αδυναμίες τους, που οι ηγεσίες τους οι οποίες δυσκολεύονται να τις διαχειριστούν. Ανάμεσά τους η δεύτερη οικονομία στον κόσμο, η Κίνα, η νέα ηγεσία της οποίας δυσκολεύεται να διαχειριστεί το σκιώδες και υπερτροφικό τραπεζικό της σύστημα και τα προβλήματα ρευστότητας που απορρέουν από αυτό. Την ίδια στιγμή η Βραζιλία, που ετοιμάζεται να υποδεχθεί δύο από τα μεγαλύτερα αθλητικά γεγονότα, το Μουντιάλ και τους Ολυμπιακούς Αγώνες, βρίσκεται στη δίνη μιας πολιτικής κρίσης, γιατί παρά τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης των περασμένων ετών δεν έχει σημειωθεί βελτίωση ούτε στην ποιότητα των δημοσίων υπηρεσιών ούτε στο βιοτικό επίπεδο των Βραζιλιάνων.
Οι χώρες BRIC, Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία και Κίνα (στις οποίες προσετέθη προσφάτως η Νότιος Αφρική, χωρίς ιδιαίτερες αναλογίες με τις υπόλοιπες) στήριξαν την παγκόσμια οικονομία στη μεγαλύτερη κρίση της μετά τη Μεγάλη Υφεση του 1929. Σήμερα είναι πολλές οι ενδείξεις που κατατείνουν σε μια επικείμενη «προσωρινά ανώμαλη προσγείωση» της Κίνας, όπως ανέφερε προ ημερών η βρετανική πολυεθνική τράπεζα Barclays.
Η νέα ηγεσία της καλείται να διαχειριστεί μια σημαντική επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης από τα ιλιγγιώδη ποσοστά άνω του 10%, τα οποία υπερέβαιναν επί 15 έτη τον επίσημο στόχο, σ’ εκείνα του 7,7% του πρώτου τριμήνου του έτους και με την προοπτική να μην επιτύχει για πρώτη φορά τον στόχο του 7,5% για το 2013. Σύμφωνα, μάλιστα, με την Barclays, η ανάπτυξή της μπορεί να προσγειωθεί ανωμάλως σε ένα 3% την επόμενη τριετία, αν και η βρετανική τράπεζα προεξοφλεί μια «δραματική» ανάκαμψή της χάρη στις οικονομικές μεταρρυθμίσεις.
Μετά το 2008 σταμάτησαν να αποτελούν κινητήριο δύναμη οι εξαγωγές εξαιτίας μείωσης της παγκόσμιας ζήτησης και τη σκυτάλη πήραν οι επενδύσεις ιδιαιτέρως μετά το 2009. Αυτές τροφοδοτήθηκαν από μια εκρηκτική πιστωτική επέκταση που αρχικά παρουσίαζε τους ίδιους ρυθμούς με εκείνους της οικονομίας, αλλά σήμερα παραμένει στο 20% παρά την επιβράδυνση της ανάπτυξης. Στις αρχές του τρέχοντος έτους έφθασε στα 23 τρισ. δολάρια από τα μόλις 9 τρισ. δολάρια στα οποία βρισκόταν το 2008. Μεγάλο μέρος της βρίσκεται στο σκιώδες τραπεζικό σύστημα της χώρας, το οποίο και προσπάθησε να τιθασεύσει προ ημερών η Τράπεζα της Κίνας, αρνούμενη να χορηγήσει κεφάλαια στις τράπεζες. Το αποτέλεσμα ήταν μια πρωτοφανής κρίση ρευστότητας και εκτίναξη των επιτοκίων της διατραπεζικής στο 30%.
Η Τράπεζα της Κίνας αναγκάστηκε σε αναδίπλωση και ανακοίνωσε πως θα διατηρήσει τα επιτόκια σε συνετά επίπεδα. Στις προκλήσεις για τη νέα ηγεσία συγκαταλέγεται, πάντως, η εξυγίανση του τραπεζικού κλάδου, που ενδέχεται να επιδεινωθεί από την επιβράδυνση της ανάπτυξης.
Στη Βραζιλία τα μεσαία στρώματα της χώρας βλέπουν να ματαιώνονται οι προσδοκίες που τους ενέσπειρε η καλπάζουσα ανάπτυξη των περασμένων ετών. Ταυτοχρόνως 100 εκατομμύρια πολίτες της χώρας παραμένουν κάτω από τα όρια της φτώχειας, ενώ 37 εκατομμύρια δεν κάνουν χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς εξαιτίας των ακριβών εισιτηρίων. Παρά τις υποσχέσεις που έδωσε όταν ανέλαβε τα ηνία της χώρας τον Οκτώβριο του 2010 η πρόεδρος της χώρας, Ντίλμα Ρουσέφ, οι δαπάνες για τις δημόσιες υπηρεσίες παρέμειναν ισχνές, με αποτέλεσμα τη θλιβερή κατάσταση των υπηρεσιών Παιδείας και Υγείας όταν οι ιδιωτικές υπηρεσίες Υγείας είναι απρόσιτες στη συντριπτική πλειονότητα των Βραζιλιάνων. Σύμφωνα με την εταιρεία ερευνών Contas Abertas, πέρυσι η χώρα δαπάνησε λιγότερο από το 10% των κονδυλίων που είχε προαποφασίσει να διαθέσει για τις αστικές συγκοινωνίες.
Σε ό,τι αφορά την Ινδία, η οικονομία της επιβραδύνεται παρά το πακέτο μέτρων που ανακοίνωσε τον Σεπτέμβριο η κυβέρνηση. Δεδομένου ότι επίκεινται εκλογές τον Μάιο του 2014, αναμένεται να υπάρξουν πιέσεις για αύξηση δαπανών που θα οδηγήσουν σε επιδείνωση των δημοσιονομικών της.
Η Ρωσία όχι μόνον επιβραδύνεται σε εξίσου ανησυχητικό βαθμό, αλλά κινδυνεύει από ύφεση. Η ρωσική οικονομία, ύψους δύο τρισ. δολαρίων, δέχθηκε πλήγμα από την κρίση του 2008 κι ενώ σημείωνε κάθε χρόνο ετήσια ανάπτυξη γύρω στο 7%, το 2009 γνώρισε μια ιλιγγιώδη ύφεση με το ΑΕΠ της να συρρικνώνεται κατά σχεδόν 8%. Ανέκαμψε με ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του 3% ώς 4% αλλά το πρώτο τρίμηνο του 2013 έχει πλέον επιβραδυνθεί στο 1,6% και η κυβέρνηση υποβάθμισε προσφάτως την πρόβλεψή της για ανάπτυξη στο 2,4%.
Εύθραυστη η ανάπτυξη της Βραζιλίας
Στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων 11 ετών βρίσκονται τα ομόλογα δολαρίου της Βραζιλίας καθώς οι επενδυτές ανησυχούν πως η κυβέρνηση της προέδρου Ντίλμα Ρουσέφ θα ακυρώσει τη δημοσιονομική εξυγίανση που είχε επιτύχει ο προκάτοχoς και μέντοράς της, Λούλα ντα Σίλβα. Η συγκυρία είναι από κάθε πλευρά αρνητική. Συνεχίζονται οι πιο εκτεταμένες διαδηλώσεις των τελευταίων δύο και πλέον δεκαετιών, τα ομόλογα χωρών με υψηλές αποδόσεις όπως εκείνα της Βραζιλίας πλήττονται από τη φημολογία πως επίκειται μείωση των αγορών ομολόγων από πλευράς της Fed και ο πληθωρισμός έχει υπερβεί τον στόχο του 6,5%. Η προοπτική μιας υποβάθμισης της πιστοληπτικής αξιολόγησης της Βραζιλίας είναι πλέον ορατή και όπως τονίζει ο οικονομολόγος Ιταλο Λομπάρντι της Standard Chartered, οι διαδηλώσεις φέρνουν στην επιφάνεια τα πολλά επίπεδα αδυναμίας που επέφερε η κυβέρνηση στην οικονομία. Η πτώση των ομολόγων δολαρίου της Βραζιλίας είχε φθάσει στο 16% το τρίτο τρίμηνο του 2002 ενόψει των εκλογών και της ανάδειξης του Λούλα σε πρόεδρο της χώρας. Κι όμως ο Λούλα ήταν αυτός που έχει πιστωθεί τη δημοσιονομική εξυγίανση της Βραζιλίας. Σήμερα, η κατάσταση είναι εντελώς διαφορετική.
Στις 6 Ιουνίου, η Standard & Poor’s έθεσε την πιστοληπτική αξιολόγηση της Βραζιλίας, που βρίσκεται στο ΒΒΒ, υπό αναθεώρηση με αρνητική προοπτική. Στελέχη της Moody’s αναφέρουν πως είναι δύσκολο να διατηρήσει η χώρα τη βαθμολογία της με τους υφιστάμενους χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και το αυξανόμενο χρέος.
Κι αυτό γιατί η ανάπτυξη έχει επιβραδυνθεί επί δύο συναπτά έτη στο 0,9% το 2012 και το 2011 από το 7,6% στο οποίο βρισκόταν το 2010 και η πρόβλεψη για το 2013 είναι μόλις 2,7%. Την ίδια στιγμή το χρέος της Βραζιλίας ανήλθε στο 59,2%, ενώ στα τέλη της θητείας του Λούλα, τον Δεκέμβριο του 2010, βρισκόταν στο 53,335%.
Τον Απρίλιο, άλλωστε, το δημοσιονομικό της έλλειμμα έφθασε στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων σχεδόν τεσσάρων ετών όταν εκτινάχθηκε στα 60 δισ. δολ. Στο μεταξύ στην προσπάθειά της να ανταποκριθεί στα αιτήματα των διαδηλωτών, η πρόεδρος Ντίλμα Ρουσέφ υποσχέθηκε αύξηση δαπανών.
Η Ινδία θέλει γενναιότερες μεταρρυθμίσεις
The Economist
Εδώ και ένα χρόνο επικρατεί ανησυχία για το ενδεχόμενο οικονομικής κρίσης στην Ινδία, ενώ πριν από εννέα μήνες η κυβέρνηση της χώρας προώθησε μεταρρυθμίσεις που στόχευαν στην τόνωση της ανάπτυξης. Οσοι αξιωματούχοι της κυβέρνησης, επιχειρηματίες και οικονομολόγοι περίμεναν να δουν κάτι να κινείται απογοητεύτηκαν.
Η τρίτη σε μέγεθος οικονομία της Ασίας σημείωσε ανάπτυξη 5% το οικονομικό έτος που έληξε τον Μάρτιο, καταγράφοντας τα χαμηλότερα επίπεδα της τελευταίας δεκαετίας και διαψεύδοντας τις αισιόδοξες εκτιμήσεις της ηγεσίας που προέβλεπε ανάπτυξη 8%.
Οι προοπτικές αναθέρμανσης προσκρούουν στην πιθανότητα να περιορίσει τις αγορές ομολόγων η Fed στην Αμερική. Η Ινδία έχει καταναλώσει λαίμαργα το καυτό κερδοσκοπικό χρήμα που κυκλοφορεί παντού τα τελευταία χρόνια και το έχει χρησιμοποιήσει για να καλύψει το έλλειμμά της στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
Προ ημερών η ρουπία υποχώρησε σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα με το δολάριο να αντιστοιχεί σε 61 ρουπίες. Τον προηγούμενο μήνα ήταν το ασθενέστερο από τα νομίσματα των αναδυόμενων αγορών. Τα συμβόλαια ασφάλισης έναντι πτώχευσης (cds) της Κρατικής Τράπεζας της Ινδίας κινήθηκαν ανοδικά και πλησίασαν τα επίπεδα του περασμένου έτους. Με αυτό το κριτήριο η Ινδία είναι η πλέον επισφαλής από τις αναδυόμενες οικονομίες.
Το πρώτο τρίμηνο του έτους η οικονομία σημείωσε ανάπτυξη 4,8% με τις εξαγωγές, την κατανάλωση και τις σταθερές επενδύσεις σε στασιμότητα.
Τα τελευταία στοιχεία, όπως οι πωλήσεις αυτοκινήτων, η βιομηχανική παραγωγή και τα σχέδια των διευθυντών προμηθειών δείχνουν στασιμότητα.
Τον Μάιο οι εξαγωγές μειώθηκαν. Μια πιθανή λύση στην κακοδαιμονία αυτή θα ήταν ένα μεγάλο κύμα φιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων με στόχο την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην Ινδία. Είναι, όμως, σαφές πως δεν επίκεινται καινοτόμες μεταρρυθμίσεις στο εγγύς μέλλον εξαιτίας της βαθύτατης αμφιθυμίας που διακατέχει τους ηλικιωμένους ηγέτες της Ινδίας και του επισφαλούς πολιτικού κλίματος.
