Η παγκόσμια οικονομία πριν από τον «γκρεμό»
Το ντόμινο της δημοσιονομικής κρίσης από Ευρωζώνη και ΗΠΑ μέχρι Ιαπωνία και Καναδά
Του Κωστα Καρκαγιαννη
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr)
Ο όρος «δημοσιονομικός γκρεμός» περιγράφει την απότομη διακοπή φοροαπαλλαγών και την αντίστοιχη άγρια περικοπή δαπανών, ύψους περίπου 600 δισ. δολαρίων, που θα πλήξει την αμερικανική οικονομία τον Ιανουάριο του 2013 αν το Κογκρέσο δεν καταφέρει να συμφωνήσει σε πιο σταδιακή, συνεπώς και πιο ήπια, εφαρμογή των μέτρων λιτότητας.
Αν οι ΗΠΑ πέσουν στον δημοσιονομικό γκρεμό το αποτέλεσμα θα είναι επιστροφή στην ύφεση το 2013 με δυσμενείς συνέπειες τόσο για τις υπόλοιπες ανεπτυγμένες οικονομίες της υφηλίου όσο και για τις αναπτυσσόμενες. Το ερώτημα είναι κατά πόσο κινδυνεύει η παγκόσμια οικονομία να πέσει σε ένα δημοσιονομικό γκρεμό και ακόμη περισσότερο αν η Ευρωζώνη έχει ήδη αρχίσει την κάθοδο στον γκρεμό.
Σύμφωνα με το ΔΝΤ μικρότερες θα είναι οι επιπτώσεις στις αναπτυσσόμενες οικονομίες που ούτως ή άλλως απολαμβάνουν υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης και έχουν μεγαλύτερα περιθώρια ελιγμών. Ωστόσο, το ΔΝΤ προειδοποιεί ότι τα οικονομικά μοντέλα του ίσως να μην μπορούν να προβλέψουν ακριβώς το μέγεθος του πλήγματος στην παγκόσμια οικονομία μέσω «της μείωσης των τιμών των εμπορευμάτων, των επενδύσεων που σχετίζονται με τις εξαγωγές στις αναπτυσσόμενες οικονομίες και των έντονων αντιδράσεων των χρηματοπιστωτικών αγορών, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε πολύ ισχυρότερο και διαδεδομένο σοκ». Σε κάθε περίπτωση, δεδομένης της αποδεδειγμένης αδυναμίας των οικονομολόγων να προβλέψουν τις επιπτώσεις ισχυρών οικονομικών σοκ, θα ήταν προς το συμφέρον όλων οι ΗΠΑ να μην πέσουν στον δημοσιονομικό γκρεμό.
Αν για κακή τύχη οι ΗΠΑ πέσουν τελικά στον γκρεμό η οικονομία θα πέσει σε ύφεση και το παγκόσμιο ΑΕΠ το 2013 θα μειωθεί στο μισό. Σύμφωνα με την ανάλυση του ΔΝΤ οι βασικότερες επιπτώσεις θα μεταδοθούν μέσω των εμπορικών καναλιών και θα επηρεάσουν κυρίως τους άμεσους γείτονες των ΗΠΑ, δηλαδή Καναδά και Μεξικό.
Τα σενάρια των αναλυτών και ο κίνδυνος της Ευρωζώνης
Αναλυτές της Standard & Poors σε πρόσφατη ανάλυσή τους θεωρούν ότι οι πιθανότητες να πέσουν οι ΗΠΑ στον δημοσιονομικό γκρεμό είναι 15%, ενώ και οι συνάδελφοί τους στην Fitch θεωρούν απίθανο να συμβεί κάτι τέτοιο.
Εκτιμούν όμως ότι το 2013 θα ληφθούν μέτρα λιτότητας ύψους 1,5% του αμερικανικού ΑΕΠ (σε αντίθεση με το 4% που είναι ο δημοσιονομικός γκρεμός).
Ισως το καλύτερο παράδειγμα για να κατανοήσει κανείς τη φύση του δημοσιονομικού γκρεμού αποτελούν οι οικονομίες της Ευρωζώνης, ειδικότερα της περιφέρειας. Καθώς στη διάρκεια του 2011 όλο και περισσότερες χώρες της Ευρωζώνης άρχισαν να εφαρμόζουν μέτρα λιτότητας, τα μικρά ποσοστά ανάπτυξης του 2011 γρήγορα μετατράπηκαν σε ύφεση το 2012 (φυσικά και άλλοι παράγοντες, όπως η κρίση εμπιστοσύνης προς το ευρώ, η ταυτόχρονη λήψη μέτρων λιτότητας από πολλές χώρες, η πιστωτική ασφυξία και η φυγή επενδύσεων από την περιφέρεια, η νομισματική πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, συμβάλλουν στην πρόκληση ύφεσης).
Ετσι, από ανάπτυξη 1,4% του ΑΕΠ το 2011 η Ευρωζώνη προβλέπεται να έχει ύφεση 0,4% το 2012 και «ανάπτυξη» μόλις 0,1% το 2013.
Η Ιταλία και η Ισπανία δέχτηκαν το 2011 ιδιαίτερα σημαντικές πιέσεις από τις αγορές, την ΕΚΤ και τους ηγέτες της Ευρωζώνης προκειμένου να πάρουν μέτρα λιτότητας, κάτι που κάνουν από τα τέλη του προηγούμενου έτους.
Ενα από τα αποτελέσματα είναι ότι η ιταλική οικονομία από ανάπτυξη 0,4% το 2011, το 2012 προβλέπεται να συρρικνωθεί κατά 2,4%. Τα αντίστοιχα μεγέθη για την Ισπανία είναι 0,4% και -1,4%. Ακόμη και η Γαλλία που έλαβε πολύ ηπιότερα μέτρα λιτότητας, από ανάπτυξη 1,7% το 2011 προβλέπεται να περάσει σε ανάπτυξη 0,2% το 2012.
Στις ΗΠΑ οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικανών για αποφυγή του δημοσιονομικού γκρεμού είναι σκληρές και μέχρι στιγμής δεν έχουν αποδώσει καρπούς. Χοντρικά, οι Δημοκρατικοί υποστηρίζουν ότι προκειμένου να μειωθεί το έλλειμμα μεσοπρόθεσμα (8,5% το 2012) πρέπει κυρίως να αυξηθεί η φορολογία, και δη των πλουσίων, σε συνδυασμό με περικοπές δαπανών. Ο Αμερικανός πρόεδρος, κ. Μπαράκ Ομπάμα, κατέστησε σαφές αυτή την εβδομάδα ότι η βάση για οποιαδήποτε συμφωνία θα είναι η αύξηση της φορολογίας στο 2% των πλουσιότερων Αμερικανών πολιτών. Μάλιστα, ο υπουργός Οικονομικών, κ. Τίμοθι Γκάιτνερ, προειδοποίησε την Πέμπτη ότι ο πρόεδρος είναι «απολύτως» πρόθυμος να πέσει στον δημοσιονομικό γκρεμό αν οι Ρεπουμπλικανοί δεν αποδεχθούν την αύξηση της φορολογίας των πλουσίων. Βέβαια, τις τελευταίες ημέρες ορισμένοι Ρεπουμπλικανοί βουλευτές δείχνουν πρόθυμοι να συμβιβαστούν στο θέμα της φορολογίας, λαμβάνοντας αποστάσεις από την «ορθόδοξη» άποψη του κόμματος. Από την άλλη, το ζήτημα περιπλέκεται περισσότερο από το θέμα του ανώτατου ορίου δανεισμού του ομοσπονδιακού κράτους (οι ΗΠΑ θα το εξαντλήσουν τον Φεβρουάριο) με τους Ρεπουμπλικανούς να το θέτουν ως διαπραγματευτικό χαρτί.
