Το Τέλος της Σχέσης Ρωσίας-Ε.Ε. όπως την Ξέραμε
Το Carnegie Endowment for Peace, ένα από τα παλαιότερα και εγκυρότερα αμερικανικά Think Tank (δεξαμενές σκέψεις που σημαντικά συμβάλλουν στην διαμόρφωση της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής), έδωσε στην δημοσιότητα, την ημέρα των Χριστουγέννων, το κατωτέρω άρθρο του Διευθυντή του Κέντρου στη Μόσχα, Ντμίτρι Τρένιν.
Η ημερομηνία της δημοσίευσης ενδεχομένως συνδέεται με την βαρύτητα της ανάλυσης, που επισημαίνει μιαν μέχρις στιγμής διεθνώς απαρατήρητη αλλά εν δυνάμει κοσμοϊστορική ριζική αναθεώρηση της ρωσικής στρατηγικής και του αξιολογικού πρίσματος θεώρησης της Ε.Ε. και της Δύσης γενικότερα.
Λόγω της σημαντικής αξίας της συμβολής των πληροφοριών που παρέχει στην προβληματική κάθε ΄Ελληνα πατριώτη, παρατίθεται η πλήρης μετάφραση του άρθρου, με τη μεγίστη φροντίδα πιστότητας.
Μ. Στυλ.
Το Τέλος της Σχέσης Ρωσίας-Ε.Ε. όπως την Ξέραμε
Του Dmitri Trenin Διευθυντή του Κέντρου Μόσχας του Carnegie Endowment for Peace
25 Δεκεμβρίου 2012
Η διάσκεψη κορυφής Ρωσίας-Ε.Ε. την περασμένη βδομάδα φαινόταν σχεδόν υπόθεση ρουτίνας. Φυσικό αέριο, βίζες, Συρία και ανθρώπινα δικαιώματα ήταν όλα σε μια ημερήσια διάταξη που αποδείχθηκε ευρύτατα άκαρπη. Οι σχέσεις μεταξύ της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης και τού μεγαλύτερου γείτονά της αλλάζουν εκ βάθρων.
Οι Ευρωπαίοι εστιάζονται φυσικά στη δική τους κρίση και στην αναδιάρθρωση που είναι αναγκαία για να ανασύρουν την ήπειρο από το χείλος του γκρεμού. Πέρα από την ένωσή τους κοιτάζουν κυρίως εκείθεν της Μεσογείου προς τη Μέση Ανατολή και την Αφρική.
Ο Ανατολικός Συνεταιρισμός μεταξύ της Ε.Ε. και των έξη τέως σοβιετικών γειτόνων της Ρωσίας ειλικρινά μαραίνεται και η Ουκρανία είναι αυτό που οι Ρώσοι λένε «μια βαλίτσα χωρίς χερούλι», δηλαδή δεν μπορείς ούτε να την πάρεις, ούτε να την αφήσεις.
Αλλά η μεγαλύτερη απογοήτευση της Ευρώπης είναι η ίδια η Ρωσία.
Μέχρι το περασμένο φθινόπωρο, οι Ευρωπαίοι πίστευαν ότι ο τότε πρόεδρος Ντιμίτρι Μεντβέντεβ οδηγούσε τη Ρωσία στην κατεύθυνση που αυτοί επιθυμούσαν και κατά τον τρόπο της προτίμησης τους: προωθώντας τον εκσυγχρονισμό, με τη βαθμιαία
εισαγωγή του κράτους δικαίου, της ενθάρρυνσης της καινοτομίας και με μεγαλύτερο άνοιγμα στη Δύση. Η Καγκελάριος Μέρκελ ποθούσε τόσο την επιτυχία του Μεντβέντεβ ώστε δημόσια τον αναγόρευσε υποψήφιο για τις προεδρικές εκλογές του 2012 προτού προλάβει ο Πούτιν να αναγγείλει την τελική απόφασή του.
Όταν ο Πούτιν ανακοίνωσε το σχέδιό του να ανακτήσει τον έλεγχο, η πολιτική διάθεση στην Ευρώπη άρχισε να ξυνίζει. Οι Ευρωπαίοι ενθαρρύνθηκαν προσωρινά από την αιφνίδια διόγκωση των ρωσικών διαμαρτυριών τον περασμένο χειμώνα, αλλά αυτό γρήγορα έσβησε όταν το Κρεμλίνο έλαβε μέτρα καταστολής κατά των διαδηλωτών, των αντιπάλων και των χρηματοδοτούμενων από το εξωτερικό ΜηΚυΟ. Η Μέρκελ έγινε απροκάλυπτα επικριτική κατά της Μόσχας και ο Εκόνομιστ αυτής της εβδομάδας τοποθέτησε τον Πούτιν στο κέντρο της κολάσεως, στην ανίερη συντροφιά των
Κιμ Γιονγκ Ουν, Μπασάρ αλ-Ασσάντ και Μαχμούτ Αχμαντινετζάντ.
Ο μπίζνες προχωρούν, το αέριο ρέει, αλλά η συμπεριφορά της Ρωσίας είναι απαράδεκτη στην Ευρώπη.
Και στη ρωσική πλευρά επίσης κάτι θεμελιώδες έχει αλλάξει.
Ο Πούτιν πιστεύει ότι η Ευρώπη – και η Δύση ευρύτερα- τελεί σε παρακμή. Και θέλει να επανατοποθετήσει τη Ρωσία απέναντι στα
κυριώτερα κέντρα εξουσίας στον 21ο Αιώνα. Η « Ευρωπαϊκή Επιλογή» της Μόσχας, που διακήρυξε ο ίδιος ο Πούτιν στο γερμανικό κοινοβούλιο το 2001 αντικαταστάθηκε με εστίαση
στον γειτονικό προς της Ρωσία χώρο.
Επιδίωξη δεν είναι η δημιουργία μιας νέας αυτοκρατορίας, όπως εσφαλμένα υποστήριξε η Χίλαρη Κλίντον- η Μόσχα στερείται τις
υλικές προϋποθέσεις, την πολιτική βούληση και την κοινωνική ώθηση για κάτι τέτοιο. Αλλά το σχέδιο αποβλέπει να βελτιώσει τις διαπραγματευτικές θέσεις της Ρωσίας με τα δύο πραγματικά κέντρα ισχύος στην Ευρασία: την ΕΕ στη Δύση και την Κίνα στην Ανατολή. Μακροπρόθεσμα ο Πούτιν ελπίζει σε μια νέα συσσωμάτωση μεταξύ της Ευρασιατικής Οικονομικής ΄Ενωσης την οποία οικοδομεί και της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης. Μια τέτοια συσσωμάτωση θα πρέπει ωστόσο, κατά την άποψη του, να βασίζεται σε μια «χονδρική» ισοδυναμία παρά σε μια ρωσική σύνδεση με την Ε.Ε.
Η αλλαγή στην πλευρά του Κρεμλίνου πηγαίνει βαθύτερα από την γεωπολιτική και την γεωοικονομία. Η Ε.Ε. δεν γίνεται πλέον αποδεκτή όχι μόνο ως Μέντορας – ή ως μοντέλο καν- αλλά η Μόσχα έχει επίσης αποδεχθεί το χάσμα αξιών που οι Ευρωπαίοι
χρησιμοποιούσαν από παλιά ως επιχείρημα, απλώς στρέφοντάς το εναντίον τους. Η παρακμή της Ευρώπης, ακούει κανείς σε ηγετικούς ρωσικούς κύκλους- οφείλεται στο γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι έγιναν πολύ «μαλακοί» και εγκατέλειψαν τα παλιά ισχυρά χαρακτηριστικά που κατέστησαν ηγέτιδα την Ευρώπη,
προς χάριν της πολιπολυτισμικότητας, της απερίσκεπτης ανοχής και της αποσύνθεσης των εθνικών και θρησκευτικών ταυτοτήτων.
Το Κρεμλίνο δεν τρέφει ψευδαισθήσεις για το έλλειμμα αξιών της ίδιας της Ρωσίας, όπως σ αυτό εστιάσθηκε η ομιλία του Πούτιν στο Κοινοβούλιο πριν μερικές εβδομάδες, αλλά δεν έχει καθόλου διάθεση να ακολουθήσει ένα αποτυχημένο παράδειγμα. Αντίθετα, ο Πούτιν επιδοκιμαστικά αναφέρεται στην απάντηση του Γενικού Εισαγγελέα του Τέξας στο αίτημα του ΟΕΑΣ να τοποθετήσει παρατηρητές στα εκλογικά τμήματα κατά τις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου: «Αν έρθετε στα τμήματα και πλησιάσετε πιό κοντά από τις 300 γυάρδες, θα συλληφθείτε.»
Ο Πούτιν, πάντοτε ένας Ρώσος εθνικιστής, ξεκίνησε τελευταία μια μείζονα εκστρατεία για να σταματήσει ή να περιορίσει δραστικά κάθε πολιτική επιρροή η παρέμβαση στη Ρωσία από το εξωτερικό.
Η Μόσχα τώρα καταγίνεται στο να ξηλώνει συμφωνίες πού υπογράφτηκαν με δυτικές χώρες στη δεκαετία του ’90, τις οποίες ο Πούτιν δεν βλέπει πλέον ως ισοβαρείς- από τα προγράμματα βοήθειας της USAID, στο πρόγραμμα Nunn-Lugar Συνεργασίας για τη Μείωση της Απειλής, μέχρι το θέμα υιοθεσίας παιδιών.
Και αυτό πάει μακρύτερα από αντίμετρο για τον Νόμο Μαγκνίτσκτυ που μόλις ψηφίσθηκε από το αμερικανικό κογκρέσο, η από μέτρο αποτροπής απομίμησης του από τους Ευρωπαίους.
Στην πραγματικότητα ο Πούτιν διεύρυνε την αμερικανική νομοθεσία διατάσσοντας τους κυβερνητικούς αξιωματούχους να επαναπατρίσουν τις καταθέσεις τους στο εξωτερικό. Και μ’ αυτό επιτυγχάνει δυό στόχους: μειώνει τις δυνατότητες των ξένων ν’ ασκούν πιέσεις στη Μόσχα και θέτει τους Ρώσους αξιωματούχους σε στενότερο έλεγχο από το Κρεμλίνο.
Η Ρωσία «εγκατέλειψε τη Δύση» πολιτικά στα μέσα του 2000, εξερχόμενη από την τροχιά των ΗΠΑ και επαναβεβαιώνοντας την στρατηγική της ανεξαρτησία. Τώρα η Μόσχα «εγκαταλείπει τη Δύση» πνευματικά, παύοντας τελικά να προσποιείται ότι συμμερίζεται τις ίδιες αξίες με τις χώρες της Ε.Ε. και ότι φιλοδοξεί να ενταχθεί σ’ αυτές με δημιουργικό τρόπο.
Αποχωρίζοντας τη Ρωσία από τη Δύση – και η ανταπόκριση στη κρίση της Συρίας αποτελεί ένα τέλειο παράδειγμα- ο Πούτιν μπορεί να επιδιώκει να τοποθετήσει τη Ρωσία σε θέση αναπόδραστης επιρροής κατά την αναδιάρθρωση της διεθνούς σκηνής στον ερχόμενο αιώνα. Η Ρωσία είναι πολύ αδύναμη για να είναι μόνη της ένα μείζον κέντρο ισχύος, αλλά με στρατηγικήν ανεξαρτησία μπορεί να προσπαθήσει να κλίνει την πλάστιγγα της παγκόσμιας (ή τουλάχιστον της ευρασιατικής) ισχύος όπως επιθυμεί.
Αν έτσι έχουν τα πράγματα, πρόκειται για μια σοβαρή αλλαγή και οι πολιτικές παράμετροι θα πρέπει να εκτιμηθούν με προσοχή.
