Της Ζέζας Ζήκου
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)
Το χρέος των ΗΠΑ είναι η πλέον ασφαλής επένδυση. Χάρις, όμως, σε μία νομική ρήτρα, οι συζητήσεις για χρεοκοπία δεν περιορίζονται στην ευρωπαϊκή πλευρά του Ατλαντικού.
Αντίθετα με άλλες χώρες, στις ΗΠΑ απαιτούνται δύο νομικά βήματα για να γίνει αποδεκτή μια αύξηση του δημοσιονομικού ελλείμματος. Το πρώτο δεν είναι άλλο από την ψήφιση του προϋπολογισμού. Το δεύτερο αφορά τον δανεισμό της χώρας. Το Κογκρέσο ορίζει ένα πλαφόν, δηλαδή ένα ανώτατο όριο για την άντληση κεφαλαίων από τις αγορές. Στο παρελθόν, το πλαφόν αυτό αυξανόταν πριν εξαντλήσει το υπουργείο Οικονομικών τους διαθέσιμους πόρους του κράτους. Πάντα, όμως, συνοδευόταν από συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις.
Τις ημέρες αυτές, υπάρχει μια έξαρση της κινδυνολογίας γύρω από τον επαπειλούμενο «δημοσιονομικό γκρεμό». Στις 31 Δεκεμβρίου εκπνέει η προθεσμία για τον πρόεδρο και το Κογκρέσο να βρουν τρόπους για να κλείσουν τις «μαύρες τρύπες» στο δημόσιο χρέος, ύψους 16 τρισ. δολαρίων (δηλαδή γύρω στο 106% του ΑΕΠ), και στο δημοσιονομικό έλλειμμα του 1,1 τρισ. Αν η προθεσμία εκπνεύσει χωρίς να γεφυρωθούν οι αντιθέσεις, θα ενεργοποιηθούν δραστικές αυξήσεις φόρων για όλους και αιματηρές περικοπές δημοσίων δαπανών συνολικού ύψους 600 δισ. δολαρίων.
Βεβαίως και δεν υπάρχει κίνδυνος χρεοκοπίας της Αμερικής. Επειδή έχει το δικό της νόμισμα – και σχεδόν όλο το χρέος είναι σε δολάρια. Ετσι, η κυβέρνησή της δεν μπορεί να ξεμείνει από λεφτά, γιατί μπορεί να τυπώσει χρήμα. Τι θα γίνει, όμως, στον κόσμο εάν το πιο αξιόπιστο κράτος δεν εξυπηρετήσει το χρέος του; Πάντως, περισσότερο από το 50% του χρέους του αμερικανικού Δημοσίου βρίσκεται σε ξένα χέρια, κυρίως σε κεντρικές τράπεζες του εξωτερικού. Και όσες χώρες, όπως η Κίνα, τόλμησαν να διαφοροποιήσουν λίγο τα αποθεματικά τους, το έχουν μετανιώσει.
Οι χώρες πτωχεύουν βαθμιαία με το να δανείζονται τόσο πολλά χρήματα, ώστε οι πιστωτές να χάνουν την εμπιστοσύνη τους στην ικανότητά τους να αποπληρώσουν το χρέος. Κατόπιν, πτωχεύουν ξαφνικά, όταν οι πιστωτές παύουν να τις δανείζουν. Η κυρίαρχη άποψη λέει: «Αυτό δεν μπορεί να συμβεί στις ΗΠΑ»... Επειδή: Πρώτον, είναι αυτή που τυπώνει τα δολάρια. Δεύτερον, βρίσκεται σε αλληλεξάρτηση με τους πιστωτές της. Επομένως, η Κίνα θα εξακολουθήσει να τη δανείζει. Τρίτον, η αμερικανική παραμένει η άγκυρα της παγκόσμιας οικονομίας. Αρα, ουδείς θα διακινδυνεύσει να σπρώξει τον κόσμο στην οικονομική καταστροφή, προκαλώντας ένα κραχ του δολαρίου.
Ομως, οι αγορές είναι καθαρά ιδιοτελείς. Και όταν αντιληφθούν ότι το σκιώδες τραπεζικό σύστημα δεν επενδύει πλέον σε δολάρια και σε δολαριακά χρεόγραφα, εταιρικά και κρατικά ομόλογα, θα πυροδοτηθεί το ξεπούλημα των αμερικανικών χαρτιών και τότε θα γίνουν όλα γης Μαδιάμ...
Στην αρχιτεκτονική της παγκόσμιας οικονομίας, το δολάριο ήταν και είναι το βασικό αποθεματικό νόμισμα. H γεωοικονομική πραγματικότητα είναι δεδομένη: Oλα τα βασικά προϊόντα, και κυρίως το πετρέλαιο, αποτιμώνται σε δολάρια. Oλοι δέχονται το δολάριο, επειδή το δολάριο μπορεί και αγοράζει πετρέλαιο. Tο παγκόσμιο εμπόριο έχει γίνει ένα παιχνίδι στο οποίο οι HΠA παράγουν δολάρια και ο υπόλοιπος κόσμος παράγει προϊόντα που μπορεί να αγοράσει το δολάριο. Aπό το 1971, όταν ο πρόεδρος Ρίτσαρντ Nίξον το απέσυρε, σοφά ποιών, από τον κανόνα χρυσού, το δολάριο έγινε ένα παγκόσμιο νομισματικό εργαλείο το οποίο οι HΠA –και μόνον αυτές– είναι σε θέση να το χειραγωγούν διαρκώς τυπώνοντας νέο χρήμα.
Το δολάριο εξακολουθεί να κατέχει την κυρίαρχη θέση στους διεθνείς οργανισμούς. Και μπορεί ο Μάο Τσε Τουνγκ να έλεγε ότι η ισχύς προέρχεται από την κάννη του όπλου, ο απερχόμενος πρόεδρος της Κίνας, Χου Ζιντάο, ορθώς έχει βελτιώσει το απόφθεγμα του προκατόχου του: Την εποχή του παγκόσμιου εμπορίου και των διεθνών χρηματιστικών συναλλαγών, η ισχύς αναβλύζει είτε από μια πετρελαιοπηγή είτε από ένα βουνό διαθεσίμων δολάριων. Ομως, το Πεκίνο βιάζεται...
Τον 19ο αιώνα, η Βρετανία ήταν η κυρίαρχη οικονομία και η στερλίνα βασίλευε. Την εποχή της κρίσης του Σουέζ, η Βρετανία δεν μπορούσε να προσαρμοστεί σε έναν κόσμο που η στερλίνα είχε απολέσει την πρωτοκαθεδρία της, με τους πιστωτές να απαιτούν την εξαργύρωση των επιταγών τους. Αλλά για την Αμερική δεν πρόκειται κανένας να ζητήσει την εξαργύρωση των επιταγών του. Τουλάχιστον ακόμη.
Στο άκρως «αιρετικό» βιβλίο «Η παρακμή της αμερικανικής ισχύος» του Aμερικανού κοινωνιολόγου Ιμάνουελ Βαλερστάιν, επισημαίνεται η παλαιότερη ίσως διαπίστωση που προκύπτει από την πορεία των ηγεμονικών δυνάμεων στην Ιστορία. Οτι «η κυρίαρχη δύναμη επικεντρώνεται (σ.σ. πράγμα επιζήμιο γι’ αυτή) στον στρατιωτικό τομέα, ενώ η επίδοξη διάδοχος επικεντρώνεται στην οικονομία. Eτσι συνέβη στην περίπτωση των HΠA – γιατί να μην ισχύσει το ίδιο και με την Kίνα;»...
Η ιδέα, όμως, ότι οι ΗΠΑ θα χάσουν την ηγεμονία τους εύκολα, όπως η Βρετανία, είναι όντως ακραία ευφάνταστη...
