Kλειστές οι πόρτες εργασίας και εκπαίδευσης για το 16,9% των νέων
Του Ματθαίου Τσιμιτάκη
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr)
Η έρευνα του Πανεπιστημίου Κρήτης σε συνεργασία με το Κέντρο Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΚΑΝΕΠ) της ΓΣΕΕ, το Ιδρυμα Τεχνολογίας και Ερευνας (ΙΤΕ) και την GPO για τους νέους που βρίσκονται εκτός εργασίας, εκπαίδευσης ή κατάρτισης (NEETs) δεν καταγράφει απλώς ένα φαινόμενο της κρίσης.
Αντίθετα, μας δίνει πληροφορίες για τη διαχρονική εξέλιξη ενός φαινομένου, αλλά και τις κοινωνικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες που το συνοδεύουν.
Οι NEETs είναι οι πρώην αόρατοι – το τμήμα εκείνο της γενιάς των 700 ευρώ που εξέπιπτε και αυτού ακόμη του ορίου το 2009 διά της επισφαλούς εργασίας. Οι άνεργοι τότε υπολογίζονταν επισήμως σε 750.000 (15%), όμως οι εργαζόμενοι στη «μαύρη» εργασία υπολογίζονταν ήδη σε 1.000.000 και τόσες περίπου ήταν και οι θέσεις ελαστικής απασχόλησης (μπλοκάκια, ωρομίσθια, επιδοτούμενα προγράμματα ορισμένου χρόνου). Η πλειοψηφία όλων των κατηγοριών αφορούσε και τότε τους νέους εργαζομένους, ένα τμήμα των οποίων είχε περάσει ήδη στην αφάνεια.
Πέντε χρόνια και μια ελεγχόμενη χρεοκοπία μετά, η γενιά των σημερινών 20άρηδων είναι η γενιά των 300-400 ευρώ. Τα νούμερα της ανεργίας είναι γνωστά και η έρευνα την οποία παρουσίασαν οι τέσσερις φορείς καταγράφει την εξέλιξη της τύχης αυτού του υποσυνόλου, για το οποίο οι πόρτες της απασχόλησης, της εκπαίδευσης και της κατάρτισης είναι πλέον κλειστές.
Σύμφωνα με αυτήν το 16,9% των νέων έως 24 ετών βρίσκεται εκτός εργασίας, εκτός του εκπαιδευτικού συστήματος και εκτός κατάρτισης. Η εργασιακή τους εμπειρία περιορίζεται στις υπηρεσίες και στις ελαστικές μορφές απασχόλησης, ενώ μεγάλο τους στήριγμα είναι η οικογένεια. Ο όρος NEETs καθιερώθηκε για πρώτη φορά στη Βρετανία το 1998, όμως προστέθηκε στους δείκτες που ελέγχει η Ευρωπαϊκή Ενωση κατά την εφαρμογή της συνθήκης της Λισσαβώνας το 2008.
Δεν είναι όλα μαύρα
Οι Ελληνες NEETs παρουσιάζουν σημαντικές ποιοτικές διαφορές με τους Ευρωπαίους ομολόγους τους. Ενώ για παράδειγμα στη Βρετανία το φαινόμενο συνδέεται συνήθως με προβληματικές οικογένειες και βρίσκει διέξοδο στα κρατικά επιδόματα και στην εθελοντική στράτευση, στην Ελλάδα η οικογένεια (ακόμη και αν είναι ευάλωτη ή αδύναμη) είναι το βασικό στήριγμα των νέων αυτών, οι οποίοι, επιπλέον, διαθέτουν ανώτερη μόρφωση σε υψηλά ποσοστά και προκρίνουν τη μετανάστευση ως διέξοδο.
Οι οικογένειες των Ελλήνων NEETs ανήκουν στα χαμηλότερα στρώματα με αποδοχές που δεν υπερβαίνουν τα 1.000 ευρώ τον μήνα στην πλειοψηφία τους και κουβαλάνε τη φτώχεια στην επόμενη γενιά. Ενα ποσοστό μεγαλύτερο του 60% βλέπει την κατάσταση της οικογένειάς του και τη δική του να έχει επιδεινωθεί σημαντικά λόγω της κρίσης. «Το γεγονός ότι η πλειονότητα των NEETs στην Ελλάδα είναι παιδιά των νεόπτωχων παίζει σημαντικό ρόλο στο γεγονός ότι τα περισσότερα από αυτά δεν αισθάνονται απελπισμένα, αλλά σχεδιάζουν το μέλλον τους και αναζητούν διεξόδους. Δεν το βάζουν κάτω», λέει ο Νίκος Παπαδάκης, αναπληρωτής καθηγητής του Παν. Κρήτης και επιστημονικός υπεύθυνος της έρευνας.
Σύμφωνα με τα ποιοτικά στοιχεία της έρευνας, η οποία στηρίχθηκε σε 144 πρωτογενείς συνεντεύξεις και συνδυάστηκε αργότερα με τα διαθέσιμα ποσοτικά στοιχεία, οι νέοι αυτοί απορρίπτουν πλέον την επανεισαγωγή τους στον θεσμό της εκπαίδευσης και δηλώνουν εμφατικά πως τα προγράμματα κατάρτισης δεν τους βοήθησαν σε τίποτα. Εστιάζουν στην αναζήτηση εργασίας και δηλώνουν πως δεν αισθάνονται αποκλεισμένοι χάρη στις οικογένειές τους και στην κρίση, η οποία έχει αλλάξει τον κοινωνικό τους περίγυρο.
Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο δύο στους δέκα εμφανίζουν συμπτώματα παραίτησης, τρεις στους δέκα δηλώνουν απελπισία, όμως όλοι φροντίζουν τη σωματική τους υγεία. «Τα στοιχεία αυτά μας λένε ότι είναι ανάγκη να αναπτυχθούν κοινωνικές υποδομές εκπαίδευσης και απασχόλησης, ώστε να δοθεί η δυνατότητα να κερδίσουν ένα εισόδημα επιβίωσης κατ’ αρχήν και να αποσυμπιεστούν οι ευάλωτες αυτές οικογένειες», λέει ο Ζώης Πεπές, αντιπρόεδρος του ΚΑΝΕΠ της ΓΣΕΕ.
