ΗΠΑ, προκλήσεις και προοπτικές
Της ανταποκρίτριάς μας στην Ουάσιγκτον Κατερίνας Σώκου
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr)
Στο εσωτερικό των ΗΠΑ, ένα δύσκολο έτος κλείνει με κάποια μηνύματα αισιοδοξίας. Οικονομικά, η πορεία της ανάκαμψης αποδεικνύεται ισχυρότερη της αναμενομένης.
Πολιτικά, η συμφωνία μεταξύ Δημοκρατικών και Ρεπουμπικανών για τον προϋπολογισμό λίγο πριν από τις εορτές δίνει ελπίδες ότι θα αποτραπούν επικίνδυνες εκπλήξεις κατά τις διαπραγματεύσεις για την εκ νέου αύξηση του ορίου του δημοσίου χρέους στις αρχές του 2014.
Τα τελευταία στοιχεία για την οικονομία το 2013 δείχνουν ότι το τρίτο τρίμηνο το ΑΕΠ αυξήθηκε με ισχυρότερους ρυθμούς από τους αναμενόμενους, κατά 4,1%, ενώ ο ιδιωτικός τομέας πρόσθεσε 2 εκατ. θέσεις εργασίας. Στον Λευκό Οίκο, οι σύμβουλοι του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα τονίζουν τα δύο αυτά στοιχεία ως αποδείξεις εδραίωσης της ανάπτυξης, σε συνδυασμό μάλιστα με την ανάκαμψη του πολιτικά ευαίσθητου κλάδου της αυτοκινητοβιομηχανίας.
Παράλληλα, η κυβέρνηση δίνει ιδιαίτερο συμβολισμό στην εγχώρια παραγωγή, για πρώτη φορά φέτος, περισσότερου πετρελαίου από αυτό που εισάγει η χώρα, καθώς οι ΗΠΑ στοχεύουν στην ενεργειακή αυτάρκειά τους και προβλέπουν ότι μέχρι το 2020 θα είναι η μεγαλύτερη παραγωγός χώρα ενέργειας παγκοσμίως.
Η οικονομική πρόοδος, όμως, θα δοκιμασθεί το επόμενο έτος στο μέτωπο της αγοράς εργασίας, καθώς την Παρασκευή έληξαν τα επιδόματα ανεργίας για συνολικά 1,3 εκατ. ανέργους, που είχαν παραταθεί κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Κι ενώ η ανεργία παραμένει υψηλή, κατά τον κεϊνσιανό οικονομολόγο Πολ Κρούγκμαν πιέζει προς τα κάτω τους μισθούς και των εργαζομένων, επιτείνοντας τις οικονομικές ανισότητες. Σύμφωνα με έκθεση της McKinsey, θα χρειαστούν πέντε χρόνια ώστε να επιστρέψει η απασχόληση στα επίπεδα προς της κρίσης, καθώς η ανάλυση της συμβουλευτικής εταιρείας υπολογίζει ότι πλέον χρειάζεται περισσότερος χρόνος σε σχέση με το παρελθόν προκειμένου να ανακάμψει η αγορά εργασίας από τις επιπτώσεις της ύφεσης.
Πάντως, η εμπιστοσύνη των ομολογιούχων στην αμερικανική οικονομία παραμένει ισχυρή, παρά το υψηλό χρέος. Οπως επισημαίνει ο Κρούγκμαν, η μείωση του ελλείμματος στο ήμισυ σε σχέση με τα επίπεδα του 2009 έχει κατευνάσει λίγο τις Κασσάνδρες. Ο ίδιος, βέβαια, επιμένει ότι κάνει κακό στην οικονομία διότι της στερεί πολύτιμα κεφάλαια.
Αυτό που ενδεχομένως θα κλονίσει περισσότερο τις αγορές διεθνώς είναι όταν η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ ξεκινήσει, όπως έχει προαναγγείλει, να αποσύρει τα έκτακτα μέτρα παροχής ρευστότητας στην οικονομία – αν μη τι άλλο λόγω της αστάθειας που αναμένεται να προκαλέσει στις αναπτυσσόμενες οικονομίες ένα περιβάλλον αυξανόμενων επιτοκίων.
Πολιτικά, παρά τη διαφαινόμενη αποτροπή των χειρότερων στο μέτωπο του χρέους, η εικόνα της δυσλειτουργίας που επικράτησε κατά το πρώτο έτος της νέας θητείας του προέδρου Ομπάμα παραμένει, στον βαθμό που ακόμη και ο σύμβουλος του Λευκού Οίκου Νταν Πφάιφερ να ξεκινάει την ανασκόπηση του έτους με αυτήν την παραδοχή.
Η πόλωση μεταξύ των δύο κομμάτων έχει αρνητικές επιπτώσεις στην εμπιστοσύνη προς τους θεσμούς. Η εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση, ιδιαίτερα, έχει υποχωρήσει στο ναδίρ του 19%. Η κυβέρνηση έχει πληγεί και από τις αποκαλύψεις για τις παρακολουθήσεις της Εθνικής Υπηρεσίας Ασφαλείας, ακόμη κι αν το γεγονός δεν προβληματίζει τους περισσότερους Αμερικανούς, τους οποίους μετά την 11η Σεπτεμβρίου απασχολεί ιδιαίτερα το ζήτημα της ασφάλειας. Σε άρθρο του στους New York Times o νομπελίστας οικονομολόγος Τζόζεφ Στίγκλιτζ επισημαίνει το πρόβλημα, προσθέτοντας, βεβαίως, ότι ο ρόλος των τραπεζών στη χρηματοπιστωτική κρίση έχει συμβάλει ιδιαίτερα σε αυτό. (Η εμπιστοσύνη στο χρηματοπιστωτικό σύστημα επίσης έχει υποχωρήσει στο 19%.)
Με δεδομένη δε την ιδιαιτερότητα της ομοσπονδιακής οργάνωσης του κράτους, μία επιπλέον πρόκληση για τις ΗΠΑ είναι η τάση που έχουν οι εκλεγμένοι πολιτικοί να τοποθετούν τις περιφέρειές τους πάνω από το συλλογικό συμφέρον, δίνοντας τροφή στον λαϊκισμό. Με δεδομένο ότι το 2014 είναι έτος εκλογών για τη Βουλή των Αντιπροσώπων και το ένα τρίτο των θέσεων της Γερουσίας, η πόλωση μεταξύ των κομμάτων δεν αναμένεται να υποχωρήσει, τουλάχιστον σε ρητορικό επίπεδο.
Παρά τις προκλήσεις, πάντως, το 2014 μπαίνει με καλύτερους οιωνούς για την οικονομία. Με λίγη καλή τύχη και αρκετό κοινό νου, έχει τις προοπτικές να εξελιχθεί σε ένα καλύτερο έτος από το 2013.
