Πώς οι ακροδεξιές ιδέες διεθνοποιούνται
Οι ευρωπαϊκές ρίζες της Εναλλακτικής Δεξιάς, Alt-Right
George Hawley
(Πηγή : http://foreignaffairs.gr/)
Κατά την διάρκεια των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ το 2016 [2], ένα μικρό δεξιό κίνημα γνωστό ως alt-right επέβαλλε τον εαυτό του στην εθνική πολιτική συζήτηση.
Το alt-right, το οποίο πριν από λίγα χρόνια ήταν ένα μικροσκοπικό, περιθωριακό και σχεδόν αποκλειστικά βασισμένο στο Διαδίκτυο φαινόμενο, κέρδισε την κεντρική προσοχή χάρη εν μέρει στην σύνδεσή του με την προεκλογική εκστρατεία και στην συνέχεια με την διοίκηση του Donald Trump. (Ο πρώην επικεφαλής στρατηγιστής του Trump, Steve Bannon, κάποτε αποκάλεσε την ιστοσελίδα του, Breitbart, ως μια «πλατφόρμα για το alt-right»). Παρόλο που η πραγματική επιρροή του alt-right είναι αμφισβητήσιμη, το χάος που σημειώθηκε κατά την διάρκεια μιας διαδήλωσης του alt-right στο Charlottesville της Βιρτζίνια [3], τον Αύγουστο, κατά τον οποίο ένας αντι-διαδηλωτής σκοτώθηκε και δεκάδες περισσότεροι τραυματίστηκαν, έκανε σίγουρο ότι το κίνημα θα παραμείνει στις ειδήσεις για αρκετό καιρό.
Ωστόσο, παρόλη την κακή φήμη του, το alt-right δεν έχει κατανοηθεί σωστά. Το κίνημα είναι αποδιοργανωμένο και ως επί το πλείστον ανώνυμο, καθιστώντας δύσκολο να μελετηθεί συστηματικά, και μέχρι πρόσφατα ο ορισμός του ήταν τελείως χαοτικός. Σε ολόκληρο το 2016, ο όρος «alt-right» εφαρμοζόταν συχνά σε μια πολύ ευρύτερη ομάδα από αυτήν που υπάρχει σήμερα˙ κατά καιρούς, φαινόταν να αναφέρεται στο σύνολο της δεξιάς λαϊκιστικής βάσης του Trump. Μετά τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, ωστόσο, η φύση του alt-right έγινε σαφέστερη: Είναι ένα λευκό εθνικιστικό κίνημα που επικεντρώνεται στις πολιτικές της λευκής ταυτότητας και υποτιμά τα περισσότερα άλλα ζητήματα. Καθώς οι απόψεις του alt-right έγιναν πιο γνωστές, πολλοί άνθρωποι που είχαν φλερτάρει με το κίνημα αποστασιοποιήθηκαν [4], αφήνοντάς το μικρότερο αλλά ιδεολογικά πιο συνεκτικό.
Κάποιοι ισχυρίστηκαν ότι το alt-right είναι απλά η τελευταία εκδοχή μιας παλαιάς, ρατσιστικής τάσης της αμερικανικής πολιτικής. Και πράγματι, ως λευκό εθνικιστικό κίνημα, το τελικό όραμα του alt-right -ένα ομοιογενές λευκό εθνοκράτος- είναι παρόμοιο με εκείνο προηγούμενων ομάδων όπως η Ku Klux Klan, τα Άρια Έθνη (Aryan Nations) και η Εθνική Συμμαχία (National Alliance). Ωστόσο, το alt-right θεωρείται νέο και ξεχωριστό, από άποψη τόσο του στυλ όσο και της πνευματικής ουσίας. Στυλιστικά, προσπάθησε να αποστασιοποιηθεί από την αναποτελεσματική βία και τις τελετουργίες αυτού που εσκεμμένα αποκαλεί «λευκός εθνικισμός 1.0», προτιμώντας αντ’ αυτού μια σύγχρονη αισθητική που στοχεύει τους κυνικούς millennials [στμ: εκείνους που γεννήθηκαν μεταξύ 1980 και 2000] στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στις ηλεκτρονικές πλατφόρμες μηνυμάτων. Και ιδεολογικά, το κίνημα αντιπροσωπεύει μια ρήξη από τα αμερικανικά ρατσιστικά κινήματα του παρελθόντος, που δεν κοιτάζει προς την ιστορία των ΗΠΑ αλλά στην ευρωπαϊκή άκρα δεξιά για [να αντλήσει] ιδέες και στρατηγικές.
Οποιαδήποτε συζήτηση περί των πνευματικών στοιχείων του alt-right θα πρέπει να διευκρινίσει ένα σημείο. Το alt-right δεν είναι ένα διανοούμενο, ραφιναρισμένο ακαδημαϊκό κίνημα -εξακολουθεί να είναι ως επί το πλείστον ένα ηλεκτρονικό πλήθος λευκών εθνικιστικών τρολλ. Ωστόσο, θα ήταν επίσης λάθος να πούμε ότι το alt-right δεν έχει φιλοσοφικό υπόβαθρο. Βασίζεται, πρωτίστως, σε μια νιτσεϊκή απόρριψη της δημοκρατίας και της ισότητας. Το alt-right πολεμά (και μερικές φορές κερδίζει) στον χώρο των ιδεών, και η επιτυχής καταπολέμησή του προϋποθέτει την γνώση του ποιες είναι αυτές οι ιδέες.
Η ΝΕΑ ΔΕΞΙΑ
Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είχαν έλλειψη ρατσιστών ιδεολόγων και διανοουμένων [5]. Αυτοί περιλαμβάνουν απολογητές της δουλείας όπως ο John Calhoun, προοδευτικούς ευγονιστές όπως ο Lothrop Stoddard και λευκούς εθνικιστές αγκιτάτορες όπως ο William Pierce. Ωστόσο, προσωπικότητες του alt-right όπως ο Richard Spencer, που προσπαθούν να διατυπώσουν και να προωθήσουν μια συνεκτική λευκή εθνικιστική πολιτική θεωρία, συχνά εμπνέονται από ιδέες που είναι ξένες προς τους περισσότερους Αμερικανούς -ειδικά εκείνες της αποκαλούμενης Ευρωπαϊκής Νέας Δεξιάς (ENR).
Ο Αμερικανός λευκός εθνικιστής Richard Spencer μιλά στο Πανεπιστήμιο Texas A&M, τον Δεκέμβριο του 2016. SPENCER SELVIDGE / REUTERS
Η ENR πρωτοεμφανίστηκε στην Γαλλία στα τέλη της δεκαετίας του 1960, σε μια εποχή που η ριζοσπαστική αριστερά ήταν στο αποκορύφωμά της και η χώρα φαινόταν να βρίσκεται στα πρόθυρα της επανάστασης. Το 1968, μια ομάδα με επικεφαλής τον νεαρό δεξιό δημοσιογράφο Alain de Benoist ίδρυσε την Ομάδα Έρευνας και Μελέτης για τον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό (στα γαλλικά Groupement de Recherche et d' Etudes pour la Civilisation Européenne, γνωστή με το ακρωνύμιο GRECE). Αυτό το νέο think tank προσπάθησε να δώσει μια φιλοσοφική βάση για μια νέα πολιτική τάξη, μια τάξη που απέρριπτε τον φιλελευθερισμό, τον κομμουνισμό και τις υπερβολές του φασισμού.
Η ENR ήταν από την αρχή μια ασυνήθιστη συγχώνευση ιδεών. Παρόλο που απέρριψε τον φασισμό και τον ναζισμό, η ENR άντλησε έμπνευση από πολλές από τις ίδιες πνευματικές πηγές. Ιδιαίτερα σημαντικοί για την ENR ήταν οι λεγόμενοι συντηρητικοί επαναστατικοί συγγραφείς της Γερμανίας της Βαϊμάρης, συμπεριλαμβανομένου του νομικού θεωρητικού Carl Schmitt και του ιστορικού Arthur Moeller van den Bruck. Όπως και αυτές οι προσωπικότητες, η ENR οραματίστηκε μια νέα πορεία για την Ευρώπη που απέρριπτε τόσο τον σοβιετικό κομμουνισμό όσο και τον αγγλο-αμερικανικό φιλελευθερισμό.
Η ENR φλέρταρε, αλλά τελικά απέρριψε μια πολιτική βασισμένη στον απροκάλυπτο ρατσισμό. Αντ’ αυτού, το κίνημα στήριξε τα επιχειρήματά του στον πολιτισμό. Οι στοχαστές του ENR απέρριψαν την ιδέα ότι όλοι οι άνθρωποι είναι λίγο-πολύ όμοιοι και αντ’ αυτού είχαν την θέση ότι κάθε άτομο βλέπει τον κόσμο μέσα από ένα συγκεκριμένο πολιτισμικό πρίσμα˙ η κληρονομημένη κουλτούρα, δηλαδή, είναι ζωτικό μέρος της ταυτότητας κάθε ατόμου. Υποστήριξαν περαιτέρω ότι όλοι οι πολιτισμοί έχουν ένα «δικαίωμα στην διαφορά» ή ένα δικαίωμα διατήρησης της κυριαρχίας τους και της πολιτιστικής τους ταυτότητας, απαλλαγμένοι από την ομογενοποιητική επίδραση του παγκόσμιου καπιταλισμού και της πολυπολιτισμικότητας. Το δικαίωμα των πολιτισμών να διατηρούν την ταυτότητά τους [6], με την σειρά του συνεπάγεται το δικαίωμά τους να αποκλείουν ή να αποβάλλουν ομάδες και ιδέες που απειλούν την συνοχή και την συνέχεια.
Παρόλο που ο de Benoist ισχυρίστηκε ότι το κίνημά του ήταν έξω από την παραδοσιακή διχοτόμηση αριστεράς-δεξιάς, η απόρριψη της ισότητας και οι ακροδεξιοί πνευματικοί πρόγονοι του [κινήματος] δείχνουν σαφώς τον δεξιό προσανατολισμό του. Ωστόσο, η ENR χρησιμοποίησε επίσης αριστερές θεωρίες και ρητορική. Υιοθέτησε την αντίθεση της Νέας Αριστεράς προς τον παγκόσμιο χρηματοοικονομικό καπιταλισμό και δανείστηκε επιχειρήματα σχετικά με την πολιτισμική ιδιαιτερότητα από τα αντι-αποικιακά κινήματα, καταλήγοντας, για παράδειγμα, στο συμπέρασμα ότι τα ευρωπαϊκά αποικιακά σχέδια ήταν ένα λάθος και ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθούσαν να αμερικανοποιήσουν κάθε γωνιά της γης, καταστρέφοντας ξεχωριστές κουλτούρες στην πορεία. Η ENR μέχρι που υποστήριξε αντι-αμερικανικές λαϊκιστικές εξεγέρσεις στην Μέση Ανατολή, την Ασία και την Αφρική –ο de Benoist, για παράδειγμα, θεώρησε την Ιρανική Επανάσταση του 1979 ως ένα χτύπημα ενάντια στον πολιτιστικό ιμπεριαλισμό των ΗΠΑ. Η Ευρωπαϊκή Νέα Δεξιά (ENR) επηρεάστηκε επίσης έντονα από τον ιταλικό μαρξιστή Antonio Gramsci, του οποίου οι απόψεις για την μετα-πολιτική και την πολιτισμική ηγεμονία ισχυρίζονταν ότι μια πολιτική φιλοσοφία θα επιτύχει μόνιμη εξουσία μόνο αφού κερδίσει την μάχη των ιδεών, τουλάχιστον μεταξύ των ελίτ. Η ENR ήταν επίσης υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος.
Παρά τα αριστερά στοιχεία της ENR, οι επικριτές του κινήματος ισχυρίζονται ότι οι πολιτικές της είναι κάτι παραπάνω από μια ανασύνταξη του φασισμού. Όποια και αν είναι τα φιλοσοφικά της θεμέλια, η εχθρότητα της ENR προς την μετανάστευση και την πολυπολιτισμικότητα είναι, στην ουσία, παρόμοια με εκείνη άλλων, πιο καθαρά ρατσιστικών ακροδεξιών κινημάτων. Αυτή η ομοιότητα έχει εκθέσει την ENR στην κριτική ότι η υποστήριξή της για ένα καθολικό δικαίωμα στην διαφορετικότητα είναι ρητορική κάλυψη για μια δεξιά πολιτική των αποκλεισμών.
Μερικές προσωπικότητες που κάποτε συνδέθηκαν με την ENR τής έχουν επιτεθεί για έναν παρόμοιο λόγο, αλλά από τα δεξιά αντί από τα αριστερά. Αυτοί οι επικριτές, ο πιο σημαντικός μεταξύ των οποίων είναι ο δημοσιογράφος Guillaume Faye, πιστεύουν ότι η υψηλόφρων, παγκοσμιοποιημένη ρητορική της ENR σχετικά την διαφορετικότητα είναι μια υποκρισία. Ο Faye απορρίπτει την ιδέα ότι το κίνημα θα πρέπει να καταπολεμήσει, όπως το έθεσε ο Benoist, υπέρ της «αιτίας των λαών», προτρέποντάς το αντ’ αυτού να είναι ειλικρινές ότι πραγματικά ενδιαφέρεται μόνο για την τύχη της Ευρώπης -ειδικά όσον αφορά τη μουσουλμανική μετανάστευση, την οποία ο Faye θεωρεί μια θανάσιμη απειλή. Κατά την άποψη του Faye, ο χορός γύρω από αυτή την δυσάρεστη αλήθεια, με ομιλίες περί ενός αφηρημένου δικαιώματος στην διαφορετικότητα, χρησιμεύει μόνο για να αποδυναμωθεί το μήνυμα της ENR και να εξασθενήσει ο αντίκτυπός της.
Ο Faye έχει επίσης απορρίψει την προτίμηση του de Benoist για την αφηρημένη μετα-πολιτική που έχει σχεδιαστεί για να πείσει τις ελίτ και να αλλάξει την κουλτούρα. Έχει επιχειρηματολογήσει ότι λόγω της δημογραφικής τροχιάς της Ευρώπης, η οποία δείχνει μια σταθερή μείωση του λευκού μεριδίου του πληθυσμού κατά τον 21ο αιώνα, οι Ευρωπαίοι δεν έχουν χρόνο να περιμένουν να αλλάξει το πολιτιστικό τοπίο˙ αντίθετα, η πρακτική πολιτική πρέπει να ξεκινήσει σήμερα. Το μανιφέστο του Faye, Why We Fight (Γιατί Πολεμάμε), κάνει έκκληση για μια «πάλη με μια αίσθηση επείγοντος, για να σταματήσει η εισβολή και να αντιστραφεί η βιοπολιτιστική καταστροφή της Ευρώπης». Το βιβλίο είναι τώρα στυλοβάτης του alt-right στις Ηνωμένες Πολιτείες και προωθείται από ομάδες του alt-right όπως η Identity Evropa.
Η ΓΑΛΛΙΚΗ ΕΙΣΒΟΛΗ
Από τη γέννησή της μέχρι το πρόσφατο παρελθόν, η ENR συγκέντρωσε λίγη προσοχή από την αμερικανική δεξιά, παρά το γεγονός ότι δημιούργησε αναστάτωση στην Γαλλία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η έλλειψη ενδιαφέροντος στην δεξιά της κύριας τάσης, είναι εύκολο να κατανοηθεί. Η ENR απορρίπτει σχεδόν κάθε στοιχείο του αμερικανικού συντηρητισμού [7], συμπεριλαμβανομένου του καπιταλισμού, του χριστιανισμού, και της υποστήριξης της διεθνούς ηγεμονίας των Ηνωμένων Πολιτειών. Δεν αποτελεί λοιπόν έκπληξη το γεγονός ότι το κίνημα δεν έχει λάβει παρά επιπόλαιη προσοχή από τα κυριότερα αμερικανικά συντηρητικά μέσα [μαζικής ενημέρωσης] όπως το [περιοδικό] National Review.
Η ριζοσπαστική δεξιά στις Ηνωμένες Πολιτείες απέδειξε ομοίως ελάχιστη επίγνωση για την ENR μέχρι πρόσφατα. Αυτό ήταν επίσης κατανοητό, δεδομένου του γλωσσικού φραγμού -τα κείμενα του de Benoist και άλλων ως επί το πλείστον ήταν αμετάφραστα- και της έλλειψης ενδιαφέροντος της ENR για την εγχώρια πολιτική των ΗΠΑ. Η προσεκτική αποφυγή του διαφανούς ρατσισμού από τον de Benoist τον έφερε σε αντίθεση με τους λευκούς εθνικιστές στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίοι φορούσαν τον ρατσισμό τους στα πέτα τους.
Την τελευταία δεκαετία, ωστόσο, οι ιδέες της ENR έγιναν πιο γνωστές στις Ηνωμένες Πολιτείες, χάρη κυρίως στην ανακάλυψη του κινήματος από σημαντικές προσωπικότητες στην αμερικανική άκρα δεξιά. Ο Faye μίλησε στο συνέδριο της «Αμερικανικής Αναγέννησης» (American Renaissance), το οποίο διοργανώθηκε από τον εξέχοντα λευκό εθνικιστή Jared Taylor, και το 2013, ο Benoist απευθύνθηκε σε συνέδριο που διοργάνωσε το think tank του Richard Spencer, το Ινστιτούτο Εθνικής Πολιτικής (National Policy Institute).
Τα ιδρύματα που συνδέονται με το alt-right εργάζονται τώρα για να μεταφράσουν τα βιβλία από τους στοχαστές της ENR στα αγγλικά. Η εκδοτική εταιρεία Arktos Media έχει καταρτίσει έναν μεγάλο κατάλογο αυτών των μεταφράσεων και είναι τώρα μέρος της πρόσφατα ιδρυθείσας AltRight Corporation, η οποία έχει γίνει ένα σημαντικό κέντρο πνευματικής προπαγάνδας. Η Arktos δημοσίευσε έργα του de Benoist και του Faye, του Γαλλο-γερμανού ιδεολόγου της ENR, Pierre Krebs, και προηγούμενων δεξιών ριζοσπαστών όπως ο Ιταλός φιλόσοφος Julius Evola.
Αυτές οι ευρωπαϊκές ιδέες βρίσκουν ένα δεκτικό κοινό στις Ηνωμένες Πολιτείες για πολλούς λόγους. Ο πρώτος είναι η φθίνουσα νομιμοποίηση του συντηρητισμού της κύριας τάσης στις Ηνωμένες Πολιτείες, που οδήγησε σε αναζήτηση δεξιών εναλλακτικών ως προς αυτό που θεωρείται ολοένα και περισσότερο ως απολιθωμένη και αναχρονιστική ιδεολογία. Ιδέες που ελήφθησαν από την ENR είναι επίσης χρήσιμες για όσους επιθυμούν να δώσουν μια πνευματική λάμψη σε ωμές ρατσιστικές συμπεριφορές.
ΕΝΑ ΔΙΕΘΝΕΣ ALT-RIGHT;
Η επιρροή της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς στους ομολόγους της στις ΗΠΑ εκτείνεται πλέον πέρα από εργασίες της πολιτικής θεωρίας. Η χρήση του όρου «ταυτότητα» για να περιγράψει τους Αμερικανούς λευκούς εθνικιστές -ένας ρητορικός μηχανισμός που γίνεται ολοένα και συχνότερος μεταξύ των ιδεολόγων του alt-right και χρησιμεύει για να κάνει πιο ήπια την εικόνα του κινήματος- υιοθετείται ομοίως από την Ευρώπη.
Το alt-right δανείζει επίσης τις τακτικές ακτιβισμού που τελειοποιήθηκαν από την ευρωπαϊκή άκρα δεξιά. Έχοντας φανερά μάθει ένα μάθημα από την διαδήλωση της Charlottesville -που ήταν μια μεγάλη ήττα προπαγάνδας για το alt-right- το κίνημα στρέφεται ολοένα και περισσότερο στους λεγόμενους flash mobs (στους ξαφνικούς όχλους). Αντί να αναγγέλλουν τις δραστηριότητές τους μήνες εκ των προτέρων και να δίνουν στους αντιπάλους τους την δυνατότητα να οργανωθούν, οι οπαδοί του alt-right συγκροτούνται γρήγορα, δηλώνουν το μήνυμά τους και διασκορπίζονται προτού κινητοποιηθούν οι αντι-διαδηλωτές -μια μέθοδος που το ευρωπαϊκό κίνημα της ταυτότητας έχει χρησιμοποιήσει εδώ και χρόνια. Η ευρωπαϊκή ακροδεξιά έχει με την σειρά της υιοθετήσει τακτικές που πρωτοεμφανίστηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως το διαδικτυακό τρολλάρισμα.
Δεν πρέπει να υπερεκτιμούμε την σημασία αυτών των αυξανόμενων ομοιοτήτων, και θα ήταν υπερβολή στο σημείο αυτό να μιλάμε για ένα ενιαίο, παγκόσμιο ακροδεξιό κίνημα. Ωστόσο, τα μέλη της ριζοσπαστικής δεξιάς και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού γίνονται όλο και πιο έμπειρα στο να δανείζουν οι μεν τις ιδέες στους δε, και να μαθαίνουν από τις επιτυχίες και τις αποτυχίες του άλλου. Όσοι μελετούν αυτά τα φαινόμενα πρέπει να διατηρούν μια διεθνή προοπτική. Εάν μια δεξιά ιδέα, τακτική ή ρήση, αποδειχθεί επιτυχής σε ένα περιβάλλον, πιθανότατα θα εμφανιστεί και σε άλλα.
* Ο GEORGE HAWLEY είναι επίκουρος καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα και ο συγγραφέας του Making Sense of the Alt-Right [1] (Columbia University Press, 2017).
(Στην 1η φωτογραφία : Χάρτινες φιγούρες (από αριστερά) των Φράνκο, Στάλιν, Χίτλερ, Μουσολίνι και Πετάιν στο Κόμπλεντ, στην Γερμανία, τον Ιανουάριο του 2017. KAI PFAFFENBACH / REUTERS)
Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.
Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/europe/2017-10-27/european-roots...
Σύνδεσμοι:
[1] https://www.amazon.com/dp/B0711XTBP9/ref=dp-kindle-redirect?_encoding=UT...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2017-01-20/jackson...
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2017-08-21/return-...
[4] https://www.theatlantic.com/politics/archive/2017/08/the-alt-right-stand...
[5] https://www.foreignaffairs.com/reviews/capsule-review/2017-08-15/hitlers...
[6] https://www.foreignaffairs.com/articles/europe/2008-03-02/us-and-them
[7] https://www.foreignaffairs.com/reviews/2014-12-15/how-think-edmund-burke
