Ανάστασις
Γράφει ο Στέλιος Παρασκευόπουλος
Η πανήγυρις των πανηγύρεων ημών
(Πηγή : http://www.eboulevard.gr/)
Κάθε τέτοια εποχή, κάθε Λαμπρή, αναθαρρεύω• αυτή η μέθεξη της πίστεως με την φύση με συναρπάζει• και «βουτηγμένος» στην παράδοση, αναδυναμώνονται οι προσμονές μου.
Παίρνω δυνάμεις και κουράγια. Αισθάνομαι πως δεν είμαι μόνος• ασυντρόφευτος• ανεόρταστος…
Σε μία περιπλάνηση στην βιβλιοθήκη μου, η ματιά μου σκόνταψε σ’ ένα παλιό βιβλίο για τις ελληνικές γιορτές και τα έθιμα τους, του λαογράφου Γεωργίου Μέγα. Μου κίνησε την περιέργεια. Το ξεφύλλισα και από τις μολυβένιες υπογραμμίσεις κατάλαβα ότι το είχα αναγνώσει. Δεν θυμήθηκα πότε. Σίγουρα σε μικρή ηλικία. Από τις πρώτες αράδες που διάβασα, διαπίστωσα ότι είχα ξεχάσει το περιεχόμενό του. Έτσι μπήκα στον «κόπο» να φρεσκάρω το μνημονικό μου. Στο τέλος της αναγνώσεως, διαπίστωσα, με θαυμασμό θα τολμούσα να πω, ό,τι ο λαός μας εδώ και έναν περίπου αιώνα ακολουθεί στον «πυρήνα» της ζωής του όλα τα πατροπαράδοτα έθιμα του, και δη αυτά της ορθόδοξης πίστεως του κατά την διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδος.
Γιατί με θαυμασμό; Γιατί, πολύ απλά, διαπιστώνεται μέσα από τα έθιμα η συνέχεια αυτού του τόσο χιλιοβασανισμένου αλλά και τόσο φιλοχαμόγελου λαού. Ήθη και έθιμα που δεν έχουν ζωή ενός μόνο αιώνα, αλλά που έρχονται από πολύ παλιά. Έθιμα που έχουν αρχαία προέλευση, όπως η πυροβασία (Αναστενάρηδες) ή βυζαντινή καταγωγή, όπως το τσούγκρισμα των αυγών. Είναι αυτό που έλεγε ο Γιάννης Ρίτσος, ό,τι «τα σήμαντρα των εκκλησιών φτάνουν από πολύ μακριά, από πολύ βαθιά», ή αυτό που πίστευε ο «άγιος των ελληνικών γραμμάτων» μας, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ό,τι «η Ανάσταση υπενθυμίζει το Γένος μας».
Γιατί με θαυμασμό; Γιατί, πολύ απλά, εκεί που αρχίζω να πιστεύω, σε στιγμές δικαιολογημένης απελπισίας, ό,τι ο Ελληνισμός και οι Έλληνες εξέπεσαν των αξιών τους, διαπιστώνω ξαφνικά μέσω της λαϊκής μας λατρείας την Μεγάλη Εβδομάδα, την ανθεκτικότητα της θρησκείας μας• της ορθόδοξης χριστιανοσύνης μας. Διαπιστώνω ότι η ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα και ο χριστιανισμός (έστω «εκσυγχρονισμένοι» ή νοθευμένοι) παραμένουν «ζώντες» στο σήμερα, συντηρώντας διαχρονικώς (μαζί με την γλώσσα μας, την έστω κακοποιημένη) την εθνική μας ταυτότητα (έστω πολλαπλώς ασθενούσα). Διαπιστώνω δε ακόμη ότι για τον Έλληνα «Χριστός και Πατρίς είναι ισιοπαθείς και ισόθεοι».
Γιατί με θαυμασμό; Γιατί, πολύ απλά, παρά τον άλλο τρόπο ζωής μας μ’ έναν μάλλον άμετρο καταναλωτισμό, παρά την φυσιολογική αλλοίωση που προξένησε ο τουρισμός, παρά τις συθέμελες αλλαγές που επέφερε στην εποχή μας η τεχνολογία – όλα καλοδεχούμενα εν πολλοίς καθώς συνάδουν με την εξέλιξη των κοινωνιών- έχει παραμείνει στην Ελλάδα (και έτσι επιβάλλεται) μια γωνιά ιδιότυπης παραδοσιακής ζωής. Και η ορθόδοξη εκκλησιαστική εθιμοτυπία, ιδιαίτερα την Μεγάλη Εβδομάδα, αποτελεί μία εστία αντιστάσεως• μιας αποτελεσματικής αντιστάσεως σε όσους αντιστρατεύονται στον Ελληνισμό. Και όπως έχει σημειώσει ο καθηγητής λαογραφίας Δημήτριος Λουκάτος, «η ορθόδοξη λατρεία, διατηρεί θέλοντας και μη, τα παραδοσιακά έθιμα και, μέσα στον οποιαδήποτε εξευρωπαϊσμό μας, οι γιορτές μας θα δείχνουν πάντα την εθνική μας φυσιογνωμία».
Ας ελπίσουμε, τώρα την Λαμπρή, με οικονομικά χρεοκοπημένη την Ελλάδα, ό,τι δεν χάθηκαν όλα. Ό,τι η πατρίδα δεν απώλεσε –εν τέλει- τις αιώνιες αρετές και αξίες της. Ό,τι έχει ακόμη μάκρος και πηγαιμό.
Το ίδιο και οι Έλληνες. Ας ελπίσουμε ό,τι, θα τρέξουν και πάλι οι δυνάμεις μας, οι πηγές του «αστείρευτου» και του «διαρκούς» από την μεγάλη βρυσομάνα μας που λέγεται Ελληνισμός.
Με την σκέψη στον λόγο του Ελύτη για την Μεγάλη Εβδομάδα, «πένθιμος, πράος ουρανός μες στο λιβάνι», η Boulevard προσφέρει στους σκεπτόμενους αναγνώστες της δύο αξιόλογα κείμενα, στην ουσία ένα ταξίδι στη λαογραφία μας και στον Ελληνισμό. Το ένα κείμενο είναι του Ακαδημαϊκού και καθηγητή Πανεπιστημίου Γεώργιου Μέγα, και το δεύτερο ένα άρθρο του κοσμοκαλόγερου Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, το οποίο δημοσιεύτηκε το 1888. Καλή ανάγνωση και καλή Ανάσταση!
(Φωτό: Αρτεμώνας Σίφνου, η λειτουργία της Ανάστασης στην Παναγιά της Κόγχης/Στέλιος Παρασκευόπουλος)
