Η γενοκτονία των Αρμενίων και η Αγία Σοφία
Νίκος Κωνσταντάρας
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)
Η δήλωση του Πάπα Φραγκίσκου, ότι η σφαγή των Αρμενίων πριν από 100 χρόνια ήταν «η πρώτη γενοκτονία του 20ού αιώνα» θα επισπεύσει τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας από μουσείο σε τζαμί, απάντησε ο μουφτής της Αγκυρας. Είναι γνωστή, εδώ και καιρό, η βούληση της τουρκικής κυβέρνησης να μετατρέψει το σύμβολο του ορθόδοξου χριστιανισμού σε τέμενος, και τη Μεγάλη Παρασκευή ακούστηκαν στίχοι από το Κοράνι μέσα στην Αγία Σοφία, σε εγκαίνια έκθεσης, για πρώτη φορά μετά τη μετατροπή της σε μουσείο από τον Κεμάλ Ατατούρκ, πριν από 84 χρόνια. Η προχθεσινή δήλωση, όμως, του μουφτή Μεφαήλ Χιζλί δείχνει πως η οργή της Τουρκίας για την αδυναμία της να αρνηθεί τη Γενοκτονία των Αρμενίων ενθαρρύνει τον αυταρχισμό και τη μισαλλοδοξία. Χαμένοι δεν θα είναι μόνο οι λιγοστοί πλέον χριστιανοί της χώρας αλλά ολόκληρη η τουρκική κοινωνία.
Είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς πώς η θέση του Πάπα πάνω στο Αρμενικό ζήτημα μπορεί να έχει αντίκτυπο στην Αγία Σοφία, μιας και οι δρόμοι των εκκλησιών της Ρώμης και της Κωνσταντινούπολης χώρισαν πριν από σχεδόν χίλια χρόνια (το 1054). Με τη στάση τους, οι σημερινοί κυβερνήτες της Τουρκίας επιδεικνύουν την αλαζονεία του κατακτητή, που θεωρεί πως ό,τι βρίσκεται μπροστά του είναι όμηρος των σχεδίων του. Κι ενώ οι πραγματικοί κατακτητές Οθωμανοί σουλτάνοι μετέτρεψαν τη μεγαλύτερη χριστιανική εκκλησία σε μουσουλμανικό τέμενος, ανέθεσαν στους καλύτερους αρχιτέκτονές τους την ευθύνη να χτίσουν νέα, μεγαλοπρεπέστατα τεμένη, όπως τα ονομαστά Φατίχ, Σουλεϊμάν και Σουλτάν Αχμέτ. Επεδίωκαν να αναμετρηθούν με την Αγία Σοφία, τιμώντας την με αυτό τον τρόπο. Ο Κεμάλ, με τη δική του σιγουριά ότι η Τουρκία θα έπρεπε να στηρίζεται σε κοσμικές αρχές, μετέτρεψε την Αγία Σοφία σε μουσείο, αναγνωρίζοντας την οικουμενικότητα του κτιρίου.
Με την επικράτηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος ήταν πρωθυπουργός από το 2003 ώς το 2014, όταν εξελέγη πρόεδρος, η Τουρκία βρίσκεται μετέωρη μεταξύ Ανατολής και Δύσης, μεταξύ αυταρχισμού και δημοκρατίας, μεταξύ ανοχής και μισαλλοδοξίας. Στις βουλευτικές εκλογές του ερχόμενου Ιουνίου, το κόμμα ΑΚΡ που ίδρυσε ο Ερντογάν αναμένεται να θριαμβεύσει με περίπου 50% των ψήφων, σύμφωνα με πρόσφατες δημοσκοπήσεις. Στόχος του Ερντογάν είναι να αποκτήσει νέες εξουσίες η προεδρία, και θα κάνει ό,τι χρειάζεται για να πετύχει αυτό. Μετατρέποντας την Αγία Σοφία σε τέμενος, θα ικανοποιήσει τους θρήσκους ψηφοφόρους που στηρίζουν το ΑΚΡ, δηλώνοντας ταυτόχρονα ότι το κοσμικό καθεστώς που ίδρυσε ο Κεμάλ έχει τελειώσει.
Το τελευταίο διάστημα, ο Τούρκος πρόεδρος συμπεριφέρεται με ολοένα και μεγαλύτερο αυταρχισμό. Οι φυλακίσεις δημοσιογράφων και σκιτσογράφων είναι η σαφέστερη ένδειξη για τους κινδύνους που αντιμετωπίζει η τουρκική κοινωνία. Τώρα, η αδυναμία της κυβέρνησης να αποτρέψει την ολοένα και ευρύτερη αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων οδηγεί τον Ερντογάν σε μεγαλύτερη επίδειξη οργής, αλαζονείας, απληστίας και ζηλοφθονίας. Αγνοώντας ότι δεν μπορεί ούτε να αρνηθεί την Ιστορία ούτε να επιβληθεί σ’ ένα οικουμενικό σύμβολο.
