Γιατί οι Ελληνες αγοράζουν καινούργια αυτοκίνητα;
Θοδωρής Γεωργακόπουλος
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr/)
Πριν από λίγες ημέρες, ένας από τους δημοσιογράφους που έρχονται συχνά στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, έγραψε στους Financial Times ότι το κλίμα που παρατηρεί πλέον στην κοινωνία του θύμισε τις τελευταίες ημέρες της Πομπηίας. Βλέπει τους Έλληνες ήρεμους, να λιάζονται και να καταναλώνουν και να πηγαίνουν σε εστιατόρια. “Δε μοιάζει με κοινωνία που γνωρίζει ή φοβάται πως είναι δυο βήματα από το γκρεμό”, γράφει.
“Άσε μας ρε φίλε” και “ποιος είσαι εσύ που θα μας πεις ρε” και “εδώ έχουμε ανθρωπιστική κρίση λέμε, να πας στη Μέρκελ, παπαγαλάκι του κεφαλαίου” είναι όλες δόκιμες απαντήσεις, που αρμόζουν στο άρθρο, με δεδομένα τα ισχύοντα ήθη του εγχώριου διαλόγου.
Αλλά, ταυτόχρονα, μερικά περίεργα πράγματα συμβαίνουν.
Στις δημοσκοπήσεις των τελευταίων μηνών, θεαματικά ποσοστά των ερωτηθέντων, 60% και 70%, δηλώνουν πως συμφωνούν με τη διαπραγματευτική τακτική της κυβέρνησής μας με τους εταίρους/δανειστές μας. Είναι μια περίεργη υποστήριξη αυτή, αλλά τέλος πάντων, ο ελληνικός λαός είναι κυρίαρχος και ξέρει καλύτερα και αποφασίζει ελεύθερα.
Μα ταυτόχρονα κάνει και κάτι άλλο: Οι καταθέσεις των καταναλωτών στις τράπεζες συρρικνώνονται ραγδαία. Τους τελευταίους μήνες οι εναπομείναντες Έλληνες καταθέτες βγάζουν τα λεφτά τους από τις τράπεζες με ρυθμό που ξεπερνά και το μίνι-bank run που προηγήθηκε των εκλογών του 2012. Πλέον στις τράπεζες έχουν απομείνει λιγότερες καταθέσεις από όσες υπήρχαν τότε. Λιγότερες από ποτέ τα τελευταία δέκα χρόνια. Κι αυτοί δεν είναι, πια, μεγαλοκαταθέτες που βγάζουν τα λεφτά τους από τη χώρα. Όσοι από εκείνους ήθελαν να φύγουν, έχουν φύγει προ πολλού, η μεταφορά μεγάλων ποσών, δε, έχει γίνει πια δύσκολη ιστορία. Αν αυτοί που βγάζουν τα λεφτά τους το τελευταίο τρίμηνο από τις τράπεζες είναι κυρίως οι μικροκαταθέτες, τότε γιατί δηλώνουν στις έρευνες ότι εμπιστεύονται τη διαπραγματευτική τακτική της κυβέρνησης; Ή, για να το πω καλύτερα: Αν την εμπιστεύονται, γιατί βγάζουν τα λεφτά από την τράπεζα;
Και, επίσης: Τι τα κάνουν;
Να κάτι άλλο που συμβαίνει: Ανεπίσημα στοιχεία από την εμπορική κίνηση σε δύο μεγάλα εμπορικά κέντρα της Αθήνας κατά την περίοδο των γιορτών δείχνουν αυξήσεις του τζίρου σε σχέση με την περυσινή περίοδο. Μεγάλες αυξήσεις. Διψήφια νούμερα. Ταυτόχρονα, στοιχεία από μεγάλο ταξιδιωτικό πρακτορείο για την τουριστική κίνηση τις ημέρες του Πάσχα δείχνουν θεαματική αύξηση των κρατήσεων σε προορισμούς όπως η Αράχωβα.
Τα στοιχεία αυτά είναι ανεπίσημα, αποσπασματικά και επίσης αλλοπρόσαλλα. Θα πρέπει να περιμένουμε επίσημα στοιχεία για την ιδιωτική κατανάλωση του 1ου τριμήνου για να δούμε αν τεκμηριώνονται ευρύτερα. Υπάρχουν, όμως, κι άλλα: Η ιδιωτική κατανάλωση το Δ’ τρίμηνο του 2014 ήταν αυξημένη σε σχέση με το Δ’ τρίμηνο του 2013, οι δε πωλήσεις καινούριων αυτοκινήτων τους τελευταίους μήνες αυξάνονται κατά διψήφια ποσοστά σε σχέση με τους αντίστοιχους περυσινούς (το Μάρτιο ήταν 11% πάνω).
Από ό,τι φαίνεται, λοιπόν, οι Έλληνες πολίτες: 1) Εμπιστεύονται τη διαπραγμάτευση της κυβέρνησης που δηλώνει έτοιμη για τη ρήξη, και παράλληλα 2) δηλώνουν ότι θέλουν να μείνουν οπωσδήποτε στο ευρώ, και ταυτόχρονα 3) βγάζουν τα λεφτά τους από τις τράπεζες, και μετά 4) τα ξοδεύουν.
Τι συμπέρασμα μπορεί να βγει από αυτή τη συμπεριφορά; Δύο εξηγήσεις -που προκύπτουν και από την τουριστική προσέγγιση του συντάκτη των FT- είναι οι εξής: Είτε δεν έχουμε πάρει χαμπάρι τι συμβαίνει και είμαστε χαμένοι στην κοσμάρα μας, είτε έχουμε καταλάβει, μεν, αλλά δε μας νοιάζει, γλεντάμε σα Ζορμπάδες. Αλλά υπάρχει μια άλλη πιθανή εξήγηση, πιο πειστική, που ενδέχεται να εξηγεί το φαινόμενο εν μέρει.
Σκεφτείτε το εξής: Έστω ότι έχετε πέντε χιλιάδες ευρώ στην τράπεζα, και είστε πεπεισμένοι ότι η χώρα θα πτωχεύσει και θα αποχωρήσει από το ευρώ. Συνειδητοποιείτε ότι μετά την πτώχευση και την επιστροφή στη δραχμή, δύο πράγματα θα συμβούν (μεταξύ άλλων): 1) Στη συντριπτική τους πλειοψηφία τα καταναλωτικά προϊόντα, που είναι εισαγόμενα, είτε θα γίνουν απλησίαστα, καθώς η τιμή τους θα ανέβει, είτε δεν θα είναι καν διαθέσιμα. 2) Τα 5000 ευρώ σας θα γίνουν 5000 δραχμές, και θα χάσουν την αξία τους ανάλογα με το πόσο θα υποτιμηθεί η δραχμή (πολύ).
Αν όντως η χώρα πτωχεύσει, αυτά τα δύο πράγματα θα γίνουν. Οπότε τι κάνετε; Καταναλώνετε.
Η αγορά ενός καινούριου αυτοκινήτου είναι πολύ κακή επένδυση -με το που βάζετε μπρος, εξαφανίζεται, ας πούμε, το 20% της αξίας του, και με κάθε χιλιόμετρο που κάνετε η αξία του πέφτει περαιτέρω. Αν όμως τα λεφτά που επενδύσατε για πάρετε το αυτοκίνητο τα αφήνατε στην τράπεζα, και η κατάρρευση ερχόταν, και περνάγαμε σε άλλο νόμισμα, η αξία τους θα κατακρημνιζόταν κατά 60%, 70%, 80% μέσα σε λίγες εβδομάδες. Υπό αυτό το πρίσμα, η αγορά αυτοκινήτου, που είναι απαραίτητο αγαθό για πολλούς πολίτες, μοιάζει συμφέρουσα επένδυση.
Αν λοιπόν είστε πεπεισμένοι ότι η χώρα θα καταρρεύσει, η κατανάλωση σε εισαγόμενα προϊόντα που πιστεύετε ότι θα σας είναι απαραίτητα στα δύσκολα χρόνια μετά την πτώχευση (παπούτσια, ρούχα, αυτοκίνητο), μοιάζει λογική. Κι ας δηλώνετε ότι εμπιστεύεστε τις διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης στις δημοσκοπήσεις -καλού κακού, εσείς παίρνετε τα μέτρα σας.
Αυτή η εξήγηση, βεβαίως, δεν καλύπτει τα γεμάτα εστιατόρια που συνάντησε ο συντάκτης των Financial Times και την Αράχωβα, αλλά μπορεί σε ένα βαθμό να εξηγεί την εκ πρώτης όψεος περίεργη συμπεριφορά των Ελλήνων καταναλωτών. Μπορεί και να μην ισχύει, ή μπορεί να ισχύει σε περιορισμένο βαθμό. Μπορεί η αυξημένη κατανάλωση σε συγκεκριμένους τομείς και τα γεμάτα εστιατόρια να οφείλονται και σε μια θεραπευτική αποχαλίνωση μετά από πέντε χρόνια υπομονής, κατάθλιψης και φτωχοποίησης.
Όπως και να ‘χει, όμως, το ηφαίστειο βράζει. Το τι κάνουμε εμείς τώρα μπορεί να μη μοιάζει απολύτως σαφές, ούτε σε εμάς ούτε στους αλλοδαπούς συντάκτες που μας παρατηρούν κατάπληκτοι, μα κοιτάξτε: Οι ιστορικοί του μέλλοντος θα μπορέσουν να τα εξηγήσουν όλα. Σε τέτοιες ξαφνικές (καίτοι εν μέρει προβλέψιμες) καταστροφές, τα σημάδια αποτυπώνονται στην τέφρα.
Παραπομπές:
Το άρθρο των FT: http://blogs.ft.com/the-world/2015/04/sun-is-shining-restaurants-are-full-and-athens-is-far-from-panic/
Στοιχεία κατανάλωσης: http://www.inemy.gr/Portals/0/Md_Martios2015.pdf
