Μετωπική Τουρκίας – ΗΠΑ και ο ρόλος του Γκιουλέν
Ο φιλοκυβερνητικός Τύπος δείχνει Ουάσιγκτον και Τελ Αβίβ ως υποκινητές της κρίσης
Της Ευρυδίκης Μπέρση
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr/)
«Είναι η πρώτη φορά που οι φιλοκυβερνητικές εφημερίδες της Τουρκίας ζητούν να φύγει ο Αμερικανός πρέσβης», επισήμανε στους «Τάιμς της Νέας Υόρκης» ο διευθυντής του προγράμματος ερευνών για την Τουρκία στο Ινστιτούτο της Ουάσιγκτον για την Εγγύς Ανατολή, Σονέρ Καγκαπτάι. «Είναι άνευ προηγουμένου».
Ο φιλοκυβερνητικός Τύπος της Τουρκίας αναφέρεται ανοικτά στις ΗΠΑ και στο Ισραήλ ως υποκινητές της κυβερνητικής κρίσης, μέχρι του σημείου να εκδώσει το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανακοίνωση, στην οποία χαρακτήρισε «βαθύτατα ενοχλητικά» τα όσα γράφει ο τουρκικός Τύπος περί Αμερικανών αξιωματούχων.
Το ραντεβού του πρέσβη Ριτσαρντόνε με τον Τούρκο πρωθυπουργό προ δεκαημέρου ακυρώθηκε με αμερικανική πρωτοβουλία, την ίδια στιγμή που πλήθη υποστηρικτών του Ερντογάν είχαν συγκεντρωθεί έξω από την αμερικανική πρεσβεία με πλακάτ που ζητούσαν την αποχώρησή του. Η οξεία φάση της κρίσης εγγράφεται στο πλαίσιο της όλο και μεγαλύτερης απόκλισης αμερικανικών και τουρκικών στρατηγικών συμφερόντων, με την Ουάσιγκτον να βλέπει αρνητικά την επιδίωξη αυτόνομου περιφερειακού ρόλου από τον Ερντογάν.
Στα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, η Ουάσιγκτον βρίσκεται πολύ πιο κοντά στις θέσεις του ισλαμιστή ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν απ’ ό,τι στον Ερντογάν. Ο Γκιουλέν, ο οποίος ζει στην Πενσιλβάνια των ΗΠΑ, αποτελεί τον πολιορκητικό κριό με τη βοήθεια του οποίου εξαπολύθηκε η επίθεση εναντίον της τουρκικής κυβέρνησης, τρεις μήνες πριν από τις αυτοδιοικητικές εκλογές. Υποστηρικτές του Γκιουλέν στο δικαστικό σώμα ξεκίνησαν τις έρευνες για διαφθορά εις βάρος στελεχών της κυβέρνησης και των γιων τους, σε μια υπόθεση που δεν ήταν δύσκολο να στοιχειοθετηθεί, καθώς «ύστερα από έντεκα χρόνια στην εξουσία, η οσμή της διαφθοράς είναι παντού».
«Δεν πιστεύω στην ειλικρίνεια της Τσεμάτ (του δικτύου Γκιουλέν) στη μάχη κατά της διαφθοράς. Διαφθορά υπήρχε από την πρώτη στιγμή που ήρθε στην εξουσία η κυβέρνηση Ερντογάν. Εγώ προσωπικά έγραψα για τις υποθέσεις αυτές. Η κυβέρνηση απήλλαξε από τα καθήκοντά τους τους δικαστές που προσπάθησαν να τη φέρουν στο φως και η Τσεμάτ δεν είπε τίποτα», σχολίασε ο ερευνητής δημοσιογράφος Νεντίμ Σενέρ στην ιστοσελίδα Αλ-Μόνιτορ.
Ηταν η εποχή της συνεργασίας ανάμεσα στο κίνημα Γκιουλέν και στην κυβέρνηση Ερντογάν, με στόχο να πληγεί το «βαθύ κράτος» και το κοσμικό κατεστημένο. Χάρη στο παρελθόν της αγαστής συνεργασίας, η κυβέρνηση Ερντογάν γνωρίζει πολύ καλά ποιες θέσεις ελέγχονται από το δίκτυο Γκιουλέν. «Δεν τους ψάχνουν με τους πυρσούς στο σκοτάδι, αναζητώντας ποιος είναι από την Τσεμάτ και ποιος όχι. Ξέρουν πολύ καλά ποιος είναι ποιος. Τους έβαλαν σε θέσεις εξουσίας και τώρα είναι εύκολο για την κυβέρνηση να τους διώξει. Γι’ αυτό στο τελευταίο διάγγελμα προς τους υποστηρικτές του, ο Φετουλάχ Γκιουλέν βγήκε εκτός εαυτού, καθυβρίζοντας κυριολεκτικά την κυβέρνηση Ερντογάν», είπε ο Σενέρ. Στο διάγγελμα αυτό, ο Γκιουλέν ευχήθηκε «να κάψει ο Θεός» όσους «δεν βλέπουν τον κλέφτη, αλλά κυνηγούν αυτούς που προσπαθούν να πιάσουν τον κλέφτη».
Οι ρίζες της σύγκρουσης
«Δεν είναι σαφές γιατί ο Γκιουλέν και ο Ερντογάν τσακώνονται τώρα», έγραψε ο Ντέξτερ Φίλκινς στο περιοδικό «Νιου Γιόρκερ». «Σύμφωνα με κάποιες αναφορές, οι ρίζες της σύγκρουσης βρίσκονται σε διαφωνίες για την εξωτερική πολιτική και για τον χειρισμό της κουρδικής μειονότητας. Μεταξύ άλλων οι γκιουλενιστές διαφωνούν με τον εξοπλισμό των Σύρων ανταρτών από τον Ερντογάν και με την ψύχρανση των παραδοσιακά φιλικών σχέσεων της Τουρκίας με το Ισραήλ». Η ενεργοποίηση του δικτύου Γκιουλέν για την άσκηση πίεσης προς την κυβέρνηση Ερντογάν χαρακτηρίστηκε από την τουρκική κυβέρνηση «μίνι πραξικόπημα». Ο δημοσιογράφος Σενέρ, ο οποίος φυλακίστηκε από την κυβέρνηση Ερντογάν, δεν θεωρεί ότι μπορεί να προκύψει κάτι θετικό από την επίδειξη δύναμης του δικτύου Γκιουλέν. «Υπάρχουν πολλά θρησκευτικά κινήματα σε αυτή τη χώρα και ο κόσμος δεν έχει πρόβλημα μαζί τους. Αλλά η Τσεμάτ είναι άλλη ιστορία. Μέλη της έχουν συγκεντρωθεί στις μυστικές υπηρεσίες της αστυνομίας, στη Δικαιοσύνη και αλλού. Και με αυτή την εξουσία ρυθμίζει την πολιτική μας ζωή. Αυτό αποτελεί ευθεία πρόκληση για τις ατομικές ελευθερίες. Οι γκιουλενιστές δεν προσπαθούν να ιδρύσουν ισλαμική δημοκρατία. Πρόκειται για ευθεία διαπάλη εξουσίας – δεν έχει καμία σχέση με τον Θεό ή την πνευματικότητα. Είναι ένα πολύ γήινο ζήτημα».
Στην αντεπίθεση περνάει ο στρατός
Reuters, Afp
Να ανοίξουν ξανά οι υποθέσεις «Βαριοπούλα» και «Εργκένεγκον» ζήτησε ο τουρκικός στρατός, με προσφυγή στην οποία υποστηρίζει ότι τα αποδεικτικά στοιχεία ήταν πλαστογραφημένα. Το 2013, ο πρώην επικεφαλής του τουρκικού στρατού Ιλκέρ Μπασμπούγ καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη και δεκάδες αξιωματικοί του στρατού, δημοσιογράφοι και δικηγόροι φυλακίστηκαν για τον ρόλο τους στην επονομαζόμενη συνωμοσία «Εργκένεγκον» για την ανατροπή της κυβέρνησης Ερντογάν. Το 2012 πάνω από 300 αξιωματικοί εν ενεργεία και εν αποστρατεία φυλακίστηκαν όταν τα δικαστήρια έκριναν ότι η άσκηση «Βαριοπούλα» του 2003 αποτελούσε μυστική συνωμοσία για πραξικόπημα εις βάρος του Ερντογάν.
Το αίτημα του στρατού για επανάληψη των δικών έρχεται μόλις μία εβδομάδα μετά τη δήλωση του επικεφαλής του επιτελείου συμβούλων του Ερντογάν, Γιαλτσίν Ακτογκάν, σύμφωνα με την οποία τόσο η κυβέρνηση όσο και ο στρατός ήταν θύματα παρόμοιων συνωμοσιών από τη Δικαιοσύνη. «Αυτοί που συνωμοτούν εναντίον του στρατού της ίδιας τους της χώρας και μιας κυβέρνησης που έχει κατακτήσει τις καρδιές των ανθρώπων γνωρίζουν πολύ καλά ότι βλάπτουν τη χώρα», έγραψε ο Ακντογάν στη φιλοκυβερνητική εφημερίδα Star. Το σχόλιο θεωρήθηκε ότι στηλίτευε τους υποστηρικτές του ιεροκήρυκα Γκιουλέν στον στρατό και στη Δικαιοσύνη. Οι συνήγοροι του στρατού είδαν τα σχόλια του Ακντογάν ως παραδοχή ότι οι πελάτες τους έπεσαν θύματα συνωμοσίας και ζήτησαν νέα δίκη. Ο σύμβουλος του Τούρκου πρωθυπουργού αργότερα υποστήριξε ότι δεν αναφερόταν σε καμία δίκη συγκεκριμένα.
