Η σχέση ΗΠΑ – Κίνας
Γράφει ο Μιχάλης Έρνεστ
(Πηγή : http://ellnews.com/)
Πολλοί διατείνονται ότι στο εγγύς μέλλον ο κόσμος θα διχαστεί, όσο διευρύνεται το χάσμα που χωρίζει την Κίνα και τις ΗΠΑ. Στην πραγματικότητα, μέχρι πρόσφατα οι δύο χώρες τα πήγαιναν αρκετά καλά, ακριβώς επειδή τα χαρακτηριστικά και τα γενικότερα συμφέροντά τους διέφεραν.
Σήμερα, είναι περισσότερο η αύξηση των ομοιοτήτων τους που τις απομακρύνει. Κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, όταν η γεωπολιτική ήταν κυρίως σύγκρουση ιδεολογιών, η αυξανόμενη σύγκλιση ενίσχυε τη μείωση της έντασης. Η σύγχρονη εποχή της διεθνούς αλληλεξάρτησης έχει αντιστρέψει τη δυναμική αυτή. Σήμερα ο ανταγωνισμός έχει να κάνει με το κύρος, παρά με την ιδεολογία.
Καθώς εξισορροπούν τις οικονομίες τους και επανακαθορίζουν την εξωτερική πολιτική, το Πεκίνο και η Ουάσιγκτον ανταγωνίζονται όλο και περισσότερο για κοινά συμφέροντα. Και όσο περισσότερο θα μοιάζουν η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες, τόσο λιγότερο θα αρέσει ο ένας στον άλλον. Ο Φρόιντ το ονομάζει αυτό «ο ναρκισσισμός των μικρών διαφορών»: η τάση των ουσιαστικά παρεμφερών οντοτήτων να επικεντρώνονται στις μικρές μεταξύ τους διαφορές, προκειμένου να δικαιολογήσουν εχθρικά αισθήματα. Για το μεγαλύτερο διάστημα των τελευταίων δύο δεκαετιών, η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες απολάμβαναν μια ανεκτική συμβίωση. Οι κινεζικές αποταμιεύσεις χρηματοδοτούσαν την κατανάλωση στις ΗΠΑ ενώ οι κινεζικές εταιρείες κατασκεύαζαν προϊόντα σχεδιασμένα και οργανωμένα από μεταβιομηχανικές εταιρείες των ΗΠΑ.
Μετά την οικονομική κρίση του 2008, η Κίνα κινείται πλέον μακριά από τη μεγάλη της εξάρτηση από τις εξαγωγές, και προσπαθεί να τονώσει την εγχώρια κατανάλωση και να αναπτύξει μια εγχώρια οικονομία υπηρεσιών, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες ενισχύουν τον μεταποιητικό τομέα τους, εν μέρει, με την προώθηση ενός φθηνού δολαρίου, και της επιδότησης του τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας, ενθαρρύνοντας την ανάπτυξη των εξαγωγών μέσα από μια γενιά εμπορικών συμφωνιών με τις πλούσιες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ιαπωνίας και των κρατών της Ε.Ε.
Καθώς η Κίνα εξετάζει πώς να επεκτείνει τη διεθνή επιρροή της, οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθούν να συμβιβάσουν την επιθυμία τους για πρωτοκαθεδρία με την πολεμική κόπωση των πολιτών τους και τους κινδύνους των εθνικών χρεών. Στην πράξη η προσέγγιση αυτή σημαίνει «τιμωρία» των εχθρών, όπως του Ιράν και της Βόρειας Κορέας με οικονομικές κυρώσεις, «κυνήγι τρομοκρατών» με μη επανδρωμένα αεροσκάφη, αποφυγή μονομερών επεμβάσεων στο εξωτερικό υπέρ ενός τύπου ηγεσίας που «καθοδηγεί από το πίσω κάθισμα», και θέσπιση ρεαλιστικών σχέσεων με ισχυρά κράτη, όπως η Ρωσία.
Η Κίνα είναι μέχρι στιγμής πολύ αδύναμη και πολύ αμυντική για να αρθρώσει μια εναλλακτική λύση για την καθοδηγούμενη από τις ΗΠΑ παγκόσμια τάξη. Σε κάθε περίπτωση (και -τουλάχιστον- ως το 2020) οι ΗΠΑ έχουν μια συγκεκριμένη τακτική στην Ευρασία: να εμποδίσουν οποιαδήποτε δύναμη να κυριαρχήσει σε όλη την περιοχή ή κάποιο μέρος της. Αν η Κίνα αποδυναμωθεί και οι Ευρωπαίοι είναι αδύναμοι (και διχασμένοι), οι ΗΠΑ θα έχουν έναν θεμελιώδη σκοπό: να αποφύγουν τη γενικευμένη σύγκρουση (κρατώντας τους Ρώσους επικεντρωμένους στις χώρες της Βαλτικής και στην Πολωνία), απομονώνοντας την Κίνα και βγάζοντάς την εκτός παιχνιδιού.
*Ο Μιχάλης Έρνεστ είναι Διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών
