Γιατί Κίνα και Ινδία είναι ξανά στα «μαχαίρια»
Μητροπούλου Ειρήνη
ΒΗΜΑ
Η πολύμηνη διπλωματική αντιπαράθεση έχει εξελιχθεί σε στρατιωτική κινητοποίηση - Πρόκειται για την πιο σοβαρή κρίση από τον πόλεμο του 1962
Εκεί ψηλά στα παγωμένα Ιμαλάια υπάρχει ένα στενό, άγονο μεθοριακό πέρασμα που έχει φέρει στα πρόθυρα του πολέμου δύο πυρηνικές ασιατικές υπερδυνάμεις. Λαϊκή Κίνα και Ινδία, γεωπολιτικοί αντίζηλοι εδώ και δεκαετίες, έχουν πολεμήσει ήδη μία φορά το 1962 για άλλο τμήμα των διαφιλονικούμενων ορεινών συνόρων. Επιδίδονται δύο μήνες τώρα σε έναν φραστικό πόλεμο που έχει κλιμακωθεί σε στρατιωτική κινητοποίηση - και η κατάσταση είναι τόσο τεταμένη που κανένας δεν μπορεί να αποκλείσει ένοπλη σύρραξη προτού τελειώσει το καλοκαίρι.Οι τόνοι στην Κίνα είναι εθνικοπατριωτικοί, καθώς η 1η Αυγούστου εορτάζεται παραδοσιακά με στρατιωτικές ιαχές λόγω της επετείου ίδρυσης του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού. Αλλά εφέτος η ισχύς των ενόπλων δυνάμεων προβάλλεται διπλά λόγω της αντιπαράθεσης με την Ινδία.
Το Μπουτάν στο επίκεντρο
Οι εντάσεις ξεκίνησαν στις 16 Ιουνίου, όταν η Κίνα ξεκίνησε να κατασκευάζει έναν δρόμο σε διαφιλονικούμενη περιοχή, την οποία η Ινδία θεωρεί έδαφος του συμμαχικού της Μπουτάν. Το μικροσκοπικό βασίλειο ζήτησε πράγματι αμέσως βοήθεια από το Δελχί, το οποίο ανταποκρίθηκε στέλνοντας στρατό. Η Ινδία προειδοποίησε επίσης το Πεκίνο ότι ο δρόμος θα είναι «πολύ σοβαρή ανησυχία ασφαλείας», γιατί θα έδινε πρόσβαση στην Κίνα σε ένα στενό κομμάτι γης γνωστό ως «Chicken's Neck» (Λαιμός του Κοτόπουλου), το οποίο έχει μεγάλη στρατηγική σημασία διότι συνδέει επτά βορειοανατολικά κρατίδια της Ινδίας με την υπόλοιπη χώρα.
Η θερμοκρασία ανέβηκε αισθητά όταν δόθηκε στη δημοσιότητα ένα βίντεο που δείχνει κινέζους και ινδούς στρατιώτες να έχουν έρθει κυριολεκτικά στα χέρια επί τόπου στο εργοτάξιο. Στη συνέχεια το Πεκίνο έστειλε τελεσίγραφο στο Δελχί να αποσύρει τους στρατιώτες του από εκεί, λέγοντας ότι έχουν εισέλθει παράνομα σε κινεζικό έδαφος, αλλά η Ινδία απάντησε με μαζική στρατιωτική κινητοποίηση στην περιοχή (κάποιες κινεζικές πηγές κάνουν λόγο ακόμα και για 200.000 ινδούς στρατιώτες).
Εξοργισμένη από την ανάπτυξη ινδικού στρατού, η Κίνα έκλεισε ένα κοντινό ορεινό πέρασμα, το οποίο χρησιμοποιούν προσκυνητές από την Ινδία για να φτάνουν στο ιερό βουνό Καϊλάς, αρχαίο τόπο λατρείας για ινδουιστές και βουδιστές στο Θιβέτ.
Ταυτόχρονα η Κίνα ξεκίνησε ασκήσεις με πραγματικά πυρά στην περιοχή. Κινητοποίησε μια ταξιαρχία με εκτοξευτές πυραύλων, πυροβολικό, βαρύ οπλισμό και όλμους, ενώ ενεργοποιήθηκαν και αντιαεροπορικά συστήματα.
Και όλα αυτά για μερικές εκατοντάδες μέτρα άγονου εδάφους που τα διεκδικούν Κίνα και Μπουτάν. Η Ινδία, η οποία επιμένει ότι έστειλε τα στρατεύματά της για βοήθεια στο Μπουτάν και για την υπεράσπιση των δικών της στρατηγικών συμφερόντων, ζήτησε από όλες τις πλευρές «μέγιστη αυτοσυγκράτηση». Αλλά το Πεκίνο γίνεται όλο και πιο συγκρουσιακό, με κινεζικές εφημερίδες να υπενθυμίζουν στην Ινδία την ταπείνωση που υπέστη το 1962 από τον Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό της Κίνας (PLA).
Αγριεύει το Πεκίνο
Το κινεζικό υπουργείο Αμυνας ανέβασε και άλλο τους τόνους εν όψει της 90ής επετείου από την ίδρυση του PLA (1η Αυγούστου). «Αν η ιστορία του κινεζικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού έχει αποδείξει ένα πράγμα 90 χρόνια τώρα, αυτό είναι η ικανότητά μας να υπερασπιζόμαστε την εθνική κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητά μας, με κάθε κόστος» ανακοίνωσε το υπουργείο.
Η τρέχουσα κρίση στα Ιμαλάια είναι μια από τις πιο σοβαρές από τότε που οι δύο μεγάλες δυνάμεις της Ασίας πολέμησαν για τα σύνορα το 1962, όταν τα κινεζικά στρατεύματα προχώρησαν βαθιά στην ινδική επικράτεια προτού αποσυρθούν.
Τα τελευταία χρόνια, στρατεύματα από τις δύο χώρες έχουν έρθει και άλλες φορές αντιμέτωπα για τα διαφιλονικούμενα σύνορά τους, κυρίως το 2014. Αλλά οι φόβοι για κλιμάκωση είναι τώρα μεγαλύτεροι, δεδομένης της στρατηγικής σημασίας της περιοχής αυτής (ονόματι Ντονγκλάνγκ) για την Ινδία, ενώ η μακρά διάρκεια της αντιπαράθεσης δείχνει ότι καμία πλευρά δεν προτίθεται να κάνει πίσω. «Η κατάσταση είναι πολύ σοβαρή και διαφορετική από τις προηγούμενες συγκρούσεις τις τελευταίες δεκαετίες μεταξύ Κίνας και Ινδίας» λέει ο Γουέ Γκανγκ, πρώην αξιωματικός του PLA και στρατιωτικός σχολιαστής. «Η ειρηνευτική διαδικασία θα είναι πολύ αργή» τονίζει.
Ινδοί στρατηγικοί αναλυτές πιστεύουν ότι ο δρόμος θα δώσει στον κινεζικό στρατό πρόσβαση σε μια στρατηγικά σημαντική κορυφογραμμή, από την οποία θα μπορούσε να απειλήσει τον «Λαιμό του Κοτόπουλου» - μια στενή λωρίδα γης που συνδέει την απομακρυσμένη βορειοανατολική περιοχή με την ινδική ενδοχώρα.
Το Νέο Δελχί είπε όντως ότι ο δρόμος στην αμφισβητούμενη περιοχή «θα αντιπροσωπεύει μια σημαντική αλλαγή στο status quo με σοβαρές συνέπειες για την ασφάλεια στην Ινδία». Αλλά η Κίνα απαιτεί από το Δελχί να αποσύρει τα στρατεύματά του προτού αρχίσουν συνομιλίες, ένα αίτημα που η Ινδία αρνείται πεισματικά να ικανοποιήσει, προκαλώντας οργή στο Πεκίνο. «Πληροφορίες από την Ινδία δείχνουν ότι τα στρατεύματά της ετοιμάζονται να παραμείνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα στο Ντονγκλάνγκ. Αυτό δεν θα επιτραπεί» γράφει δυσοίωνα η «Λαϊκή Ημερησία», φερέφωνο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας.
Η ανάμνηση της ήττας
Η κρίση κρύβει κινδύνους διότι Κίνα και Ινδία ζουν ακόμη κάτω από τη βαριά σκιά του σύντομου πολέμου του 1962. Τότε που στους πρόποδες των Ιμαλαΐων τα ινδικά στρατεύματα υπέστησαν την πιο ταπεινωτική ήττα στην ιστορία της σύγχρονης Ινδίας από τον Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό της Κίνας.
Οι διμερείς σχέσεις έχουν βελτιωθεί από τότε αλλά όχι πολύ. Στην Ινδία εκείνος ο συνοριακός πόλεμος γκρέμισε τον μύθο περί σινο-ινδικής αδελφότητας, και εδραίωσε στη συνείδηση του κόσμου τον βόρειο γείτονα ως κύρια απειλή για τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια της χώρας.
Η Κίνα θεωρείται έκτοτε υπαρκτός κίνδυνος στα ινδικά σύνορα, όπου οι στρατιωτικοί ελιγμοί και τα έργα υποδομής αυξάνουν τις εντάσεις. Το 83% των Ινδών θεωρεί ότι η Κίνα αποτελεί απειλή για την ασφάλεια, ενώ οι ινδικές εφημερίδες γράφουν σχεδόν καθημερινά για τις κινεζικές προκλήσεις στα σύνορα.
Για την ολοένα ανερχόμενη Κίνα, το 1962 σήμανε κάτι εντελώς διαφορετικό. Η σύγκρουση φάνηκε σαν οριστική απόδειξη ότι η Ινδία θα παραμείνει μια δευτερεύουσα δύναμη, ένα περιστασιακά ενοχλητικό στοιχείο, αλλά όχι σοβαρή απειλή. Στο Πεκίνο ο στρατός της Ινδίας χαρακτηρίζεται «αδύναμος» και η κοινωνία της παρουσιάζεται συστηματικά σαν «φτωχή, οπισθοδρομική και φεουδαρχική», επειδή μαστίζεται ακόμη από τις κάστες.
