Το πρόβλημα της Κίνας με τον άνθρακα
Πώς υπονομεύει τον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής
Sagatom Saha και Theresa Lou
(Πηγή : http://foreignaffairs.gr)
Από τότε που ο Donald Trump έγινε πρόεδρος των ΗΠΑ, η Κίνα εκμεταλλεύθηκε κάθε ευκαιρία για να παρουσιαστεί ως o νέος παγκόσμιος ηγέτης στην υπόθεση της κλιματικής αλλαγής.
Πρόσφατα, ο πρόεδρος Xi Jinping κάλεσε επίσημες αντιπροσωπείες από περισσότερες από 50 χώρες [1] για το εναρκτήριο Φόρουμ Ζώνη και Οδός (Belt and Road) στο Πεκίνο τον Μάιο, και είχε μαζί του 29 αρχηγούς κρατών να δηλώνουν [2] υποστήριξη για την εφαρμογή της Συμφωνίας του Παρισιού, ένα επίτευγμα που αποδείχθηκε πολύ δύσκολο να επαναλάβουν οι ηγέτες του G7 [3] μερικές εβδομάδες αργότερα στην Ιταλία.
Πρωτοπαρουσιασμένη το 2013, η φιλόδοξη πρωτοβουλία One Belt, One Road του Πεκίνου (που πρόσφατα αναπροσαρμόστηκε ως Πρωτοβουλία Ζώνη και Οδός, Belt Road Initiative ή BRI) υπόσχεται σχεδόν 1 τρισεκατομμύριο δολάρια [4] για την ανάπτυξη υποδομών και ενέργειας σε περισσότερες από 60 χώρες. Δεδομένου ότι η Κίνα είναι ο παγκοσμίως μεγαλύτερος παραγωγός ηλιακών συλλεκτών, ανεμογεννητριών και μπαταριών, η BRI θα φαινόταν φυσικό συμπλήρωμα της απόλυτης δέσμευσης της χώρας για δράση στον τομέα του κλίματος.
Αλλά οι ξένες επενδύσεις του Πεκίνου στον τομέα ενέργειας μέχρι τώρα σκιαγραφούν μια δραστικά διαφορετική εικόνα. Παρά τις δεσμεύσεις για μείωση της χρήσης του άνθρακα εγχωρίως, οι κινεζικές κρατικές επιχειρήσεις θέλουν να κατασκευάσουν έργα άνθρακα στο εξωτερικό -συχνά σε χώρες της Πρωτοβουλίας Ζώνη και Οδός. Οι χώρες κατά μήκος αυτού του νέου Δρόμου του Μεταξιού πρέπει να είναι επιφυλακτικές με τις κινεζικές επενδύσεις και να εμποδίσουν την Κίνα να δώσει προτεραιότητα στα ίδια οικονομικά συμφέροντά της έναντι των παγκόσμιων περιβαλλοντικών αναγκών.
Η ΑΝΤΙΦΑΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ
Σε απάντηση στην αυξανόμενη δημόσια κατακραυγή [5] μεταξύ των Κινέζων πολιτών για τα επικίνδυνα επίπεδα ρύπανσης της ατμόσφαιρας, οι Κινέζοι νομοθέτες σημείωσαν μεγάλη πρόοδο [6] στον περιορισμό των εγχώριων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Το Πεκίνο έχει ακυρώσει την κατασκευή 103 σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από άνθρακα [7] μόνο φέτος και οι προσπάθειές του έχουν οδηγήσει σε μειωμένη κατανάλωση άνθρακα για τρία συναπτά έτη [8]. Η Κίνα εργάζεται επίσης για την αυστηροποίηση των προτύπων απόδοσης [9] τόσο για τα νέα όσο και για τα υπάρχοντα εργοστάσια άνθρακα για την περαιτέρω μείωση των εκπομπών. Με αυτόν τον ρυθμό, το Πεκίνο αναμένεται να πετύχει τα αυστηρότερα όρια εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά το 2025 -πέντε χρόνια νωρίτερα από ό, τι είχε προγραμματιστεί- και έχει ανακηρυχθεί [10] ως ο νέος ηγέτης στην παγκόσμια δράση για το κλίμα.
Ωστόσο, ταυτόχρονα, οι κινεζικές εταιρείες βρίσκονται σε καλό δρόμο για την κατασκευή περίπου 140 εργοστασίων [με καύση] άνθρακα [11] σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Αιγύπτου και του Πακιστάν, οι οποίες τώρα μόλις που καίνε άνθρακα. Παρά την αυξανόμενη διεθνή συναίνεση σχετικά με την δράση για το κλίμα, οι χώρες υποδοχής παραμένουν ανυπόμονες να βρουν φθηνές ευκαιρίες για να τροφοδοτήσουν την οικονομική ανάπτυξη και να καλύψουν τις ανάγκες σε ενέργεια. Για πολλές αναπτυσσόμενες χώρες, ο άνθρακας παραμένει το φθηνότερο καύσιμο. Αλλά η εισαγωγή ή η αύξηση της χρήσης του άνθρακα, που είναι το πιο βρώμικο ορυκτό καύσιμο, θα ήταν ένας εφιάλτης γι' αυτούς. Οι ρύποι από αυτά τα εργοστάσια θα πνιγούν τους πολίτες στις μεγάλες πόλεις. Η παραγωγή άνθρακα είναι επίσης μεγάλης έντασης ύδατος, γεγονός που θα περιορίσει την παροχή γλυκού νερού σε περιοχές που βρίσκονται ήδη σε ξηρασία. Συνολικά, ο καθαρός αέρας, το ασφαλές πόσιμο νερό και η επαρκής προμήθεια τροφίμων θα γίνουν πιο σπάνιες [12].
Στο επίκεντρο αυτής της ασυμφωνίας είναι η έντονα ιδιοτελής πολιτική του Πεκίνου, σύμφωνα με την οποία οι πολιτικές σε άλλα έθνη είναι τελικά υποταγμένες στα συμφέροντα της Κίνας [13]. Παρ' όλο που το Πεκίνο δίνει έμφαση στην «δι' αμφοτέρους κερδοφόρα συνεργασία» (win-win cooperation) [14] μεταξύ των συμμετεχόντων στην Πρωτοβουλία Ζώνη και Οδός (BRI), η βασική της εστίαση είναι στα οικονομικά και γεωστρατηγικά οφέλη που θα προσφέρει η πρωτοβουλία. Οι ενεργειακές πρωτοβουλίες της BRI δεν αποτελούν εξαίρεση.
ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ
Το Πεκίνο βλέπει τις αυξανόμενες εξαγωγές άνθρακα ως λύση για την πλεονάζουσα παραγωγική της ικανότητα. Η Κίνα τριπλασίασε [15] την κατανάλωση άνθρακα μεταξύ του 2000 και του 2013 για να τροφοδοτήσει την τεράστια οικονομική της ανάπτυξη. Σήμερα, όμως, η ανάπτυξη έχει επιβραδυνθεί και το κόστος των εναλλακτικών λύσεων καθαρής ενέργειας όπως η αιολική και η ηλιακή έχει μειωθεί δραματικά [16], πιέζοντας την κινεζική κυβέρνηση να αποστασιοποιηθεί από τον άνθρακα. Αυτή η αλλαγή έχει αφήσει την Κίνα με περισσότερες εταιρείες που κατασκευάζουν εργοστάσια άνθρακα και [σχετικό] εξοπλισμό από όσες χρειάζεται. Αυτές οι επιχειρήσεις μπορεί ακόμη και να κλείσουν λόγω της ανεπαρκούς ζήτησης.
Ωστόσο, το Πεκίνο έχει έναν καλό λόγο να προσπαθήσει να διατηρήσει στην ζωή τους εν λόγω παλαιού τύπου κατασκευαστές άνθρακα: Την οικονομική και πολιτική σταθερότητα. Η βιομηχανία άνθρακα (και η χαλυβουργία, η οποία εξαρτάται από τον άνθρακα) συντηρεί περίπου 12 εκατομμύρια κινεζικές θέσεις εργασίας [17]. Δεδομένου ότι χιλιάδες εργαζόμενοι στον τομέα του άνθρακα [19] και του χάλυβα [19] έχουν ήδη διαμαρτυρηθεί για τα περιορισμένα σχέδια του Πεκίνου να περιστείλει τον τομέα άνθρακα της Κίνας, είναι πιθανό οι εργαζόμενοι στην αλυσίδα εφοδιασμού άνθρακα να βγουν στους δρόμους [20] σε περίπτωση κατάρρευσης της βιομηχανίας.
Επιπλέον, οι κινεζικές εταιρείες άνθρακα και χάλυβα έχουν περισσότερα από 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια σε χρέη [21], πολλά από τα οποία δεν είναι σε θέση να εξοφλήσουν. Οι κινεζικές κρατικές τράπεζες κατέχουν το περίπου ένα τρίτο αυτού του χρέους. Εάν πάρα πολλές από αυτές τις εταιρείες κλείσουν, οι τράπεζες μπορεί επίσης να αποτύχουν, βουλιάζοντας [22] την κινεζική και την παγκόσμια οικονομία μαζί τους.
Προκειμένου να αντιμετωπίσει την πρόκληση της πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας χωρίς να επιδεινώσει την εγχώρια οργή για την κακή ποιότητα της ατμόσφαιρας της Κίνας, το Πεκίνο ενθαρρύνει τις κρατικές επιχειρήσεις να επενδύσουν στο εξωτερικό μέσω της BRI. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι κινεζικές εταιρείες βρίσκονται σε καλό δρόμο για την κατασκευή περισσότερων από εκατό μονάδων παραγωγής άνθρακα στο εξωτερικό, πολλές από τις οποίες προορίζονται για χώρες της πρωτοβουλίας BRI.
Το Πεκίνο υποστήριξε τις προσπάθειες αυτές με γενναιόδωρη κρατική χρηματοδότηση. Κατά την τελευταία δεκαετία, οι κινεζικές αναπτυξιακές τράπεζες διπλασίασαν την χρηματοδότηση που είναι διαθέσιμη για ενεργειακά έργα, παρέχοντας περίπου το ίδιο ποσό [23] χρημάτων ετησίως, με την Παγκόσμια Τράπεζα, την Ασιατική Αναπτυξιακή Τράπεζα, την Αφρικανική Αναπτυξιακή Τράπεζα και την Διαμερικανική Αναπτυξιακή Τράπεζα μαζί -συνολικά περισσότερα από 117 δισεκατομμύρια δολάρια.
Παρ' όλο που η πρωτοβουλία BRI δεν σχεδιάστηκε αποκλειστικά για την αντιμετώπιση της πλεονάζουσας βιομηχανικής ικανότητας, είναι βολικό να το κάνει αυτό. Η στρατηγική της Κίνας φαίνεται να περιλαμβάνει δέλεαρ προς ξένες κυβερνήσεις, ιδιαίτερα εκείνες που δεν μπορούν εύκολα να δανειστούν από τις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές, ώστε να υπογράψουν συμβάσεις για την κατασκευή εργοστασίων παραγωγής άνθρακα από την Κίνα. Το Πεκίνο προσφέρει προσιτά δάνεια [24] σε αυτές τις χώρες, εφόσον τα έθνη υποδοχής προσλαμβάνουν Κινέζους εργαζόμενους, συνάπτουν συμβάσεις με κινεζικές επιχειρήσεις και αγοράζουν κινεζικό εξοπλισμό. Αν είναι επιτυχή, τα έργα αυτά θα μειώσουν ταυτόχρονα την υπερβάλλουσα κινεζική ποσότητα άνθρακα και θα διατηρήσουν τον αριθμό των κινεζικών θέσεων εργασίας, μεταφέροντάς τις στο εξωτερικό.
Για τον σκοπό αυτό, οι κινεζικές αναπτυξιακές τράπεζες έχουν επενδύσει πάνω από 43 δισ. δολάρια σε έργα άνθρακα [25], αντιπροσωπεύοντας το 20% του χαρτοφυλακίου των επενδύσεών τους, κυρίως σε χώρες όπου οι Δυτικοί ομόλογοί τους δεν επιχειρούν λόγω του πολιτικού κινδύνου και των ανεπαρκών προτύπων ασφάλειας και [προστασίας του] περιβάλλοντος. Αυτή η επενδυτική στρατηγική δεν είναι καινούργια για το Πεκίνο, η BRI είναι απλώς η πιο πρόσφατη και πιο φιλόδοξη επανάληψή της. Καθώς το Πεκίνο επιδιώκει να εναρμονίσει την Αφρική, την Ασία και την Ευρώπη μέσω επενδύσεων σε υποδομές, οι κινεζικές εταιρείες εκμεταλλεύονται την ευκαιρία. Η Κίνα έχει ήδη γίνει ο μεγαλύτερος εξαγωγέας άνθρακα στον κόσμο [26].
Κατά ειρωνικό τρόπο, όταν η Παγκόσμια Τράπεζα δεσμεύθηκε να μην χρηματοδοτήσει έργα άνθρακα [27] προκειμένου να μετριάσει την κλιματική αλλαγή, άφησε ένα άνοιγμα για το Πεκίνο. Οι αναπτυξιακές τράπεζες της Κίνας χρηματοδοτούν 45 εργοστάσια άνθρακα, τα οποία οι κινεζικές εταιρείες κατασκευάζουν σε ολόκληρο τον κόσμο από την Ρουμανία μέχρι την Ινδονησία [28]. Συνολικά, τα χρηματοδοτούμενα από την Κίνα εργοστάσια άνθρακα στο εξωτερικό θα είναι ο όγδοος μεγαλύτερος πομπός αερίων θερμοκηπίου μεταξύ των χωρών του κόσμου.
ΑΓΟΡΑΣΤΕΣ, ΠΡΟΣΕΞΤΕ
Μέχρι στιγμής, η Κίνα έχει αντιμετωπίσει λίγη αντίθεση στα σχέδιά της για την κατασκευή υπερπόντιων σταθμών άνθρακα. Αλλά αυτά τα έργα πρέπει να εξεταστούν προσεκτικά. Η Κίνα όχι μόνο εξάγει ενεργειακές υποδομές, αλλά και τις αρνητικές παρενέργειες που συνδέονται με αυτές. Οι οικονομικές ζημίες από την κλιματική αλλαγή θα αντισταθμίσουν σίγουρα ό, τι εξοικονομείται με την χαμηλού κόστους χρηματοδότηση. Η μειωμένη γεωργική παραγωγή και η χειροτέρευση των αποτελεσμάτων στον τομέα της υγείας και μόνο, θα θρυμματίζουν την οικονομική δραστηριότητα [29].
Τα αποτελέσματα θα μπορούσαν να είναι άμεσα. Δείτε το Πακιστάν, για παράδειγμα, όπου δεκάδες χιλιάδες [30] άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Παρά το γεγονός ότι το κλίμα του Πακιστάν το καθιστά ιδιαίτερα κατάλληλο για την ηλιακή ενέργεια [30], η κυβέρνησή του έχει συμφωνήσει με το Πεκίνο να ανοίξει πέντε νέα εργοστάσια άνθρακα [31] το επόμενο έτος, προκειμένου να αποφευχθούν τα έντονα ελλείμματα ηλεκτρικής ενέργειας [32].
Οι επενδύσεις στον άνθρακα δεν είναι αναγκαστικά ούτε προς το μακροπρόθεσμο συμφέρον του Πεκίνου. Η υποστήριξη τεχνολογιών που προκαλούν καταστροφές στην δημόσια υγεία και υπονομεύουν τα σχέδια για το κλίμα πιθανόν θα αποδειχθούν αντιδημοφιλείς μακροπρόθεσμα. Σε όλο τον κόσμο, ο άνθρακας μπορεί να απωθηθεί, καθώς οι χώρες επιλέγουν καθαρότερες, όλο και πιο φθηνές ενεργειακές εναλλακτικές λύσεις, μειώνοντας την απόδοση των επενδύσεων της Κίνας. Στην πραγματικότητα, λαμβάνοντας υπόψη την τεράστια κλίμακα των κινεζικών επενδύσεων, η αγνόηση του κλιματικού ρίσκου είναι ένα επικίνδυνο στοίχημα. Για να διαφοροποιήσει το χαρτοφυλάκιό του, το Πεκίνο πρέπει να δώσει προτεραιότητα στις καθιερωμένες αιολικές και ηλιακές εταιρίες όταν προσπαθούν να κερδίσουν ενεργειακά έργα στο εξωτερικό.
Η Παγκόσμια Τράπεζα και άλλοι διεθνείς χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ, θα μπορούσαν επίσης να κάνουν περισσότερα για να προσφέρουν χρηματοδότηση στην καθαρή ενέργεια σε μέρη του κόσμου όπου η Κίνα παραμένει χωρίς ανταγωνισμό. Όπου είναι κατάλληλο, οι Δυτικές αναπτυξιακές τράπεζες θα πρέπει επίσης να παρέχουν βοήθεια για προηγμένα έργα πυρηνικής ενέργειας και δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα, εκπληρώνοντας την εντολή τους να καταπολεμήσουν την κλιματική αλλαγή και να επεκτείνουν την ενεργειακή πρόσβαση. Ο ανταγωνισμός θα μπορούσε να ωθήσει την Κίνα να προσφέρει επιλογές χαμηλότερης εκπομπής άνθρακα.
Εν τω μεταξύ, οι χώρες της Πρωτοβουλίας Ζώνη και Οδός (BRI) που έχουν υπογράψει συμφωνίες για την κατασκευή μονάδων άνθρακα θα πρέπει να αναγνωρίσουν ότι η Κίνα αναζητά απλώς νέες αγορές και πρέπει να είναι επιφυλακτικές σχετικά με τις προθέσεις της. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να είναι πιο προσεκτικές σχετικά με τις ενεργειακές τους επενδύσεις και όχι να αποδέχονται αυτό που ταιριάζει στις κινεζικές ανάγκες. Καθώς η BRI επιταχύνεται, οι εταίροι της Κίνας δεν μπορούν να αντέξουν απλώς να ακολουθούν.
* Ο SAGATOM SAHA είναι ερευνητικός συνεργάτης Ενέργειας και Εξωτερικής Πολιτικής των ΗΠΑ στο Council on Foreign Relations.
Η THERESA LOU είναι ερευνητική συνεργάτις για τα Διεθνή Ιδρύματα και την Παγκόσμια Διακυβέρνηση στο Council on Foreign Relations.
(Στην φωτογραφία : Μια νυχτερινή γενική άποψη του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα στην Xiangfan, στην επαρχία Hubei της Κίνας, στις 15 Σεπτεμβρίου 2009. REUTERS)
Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.
Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2017-08-04/chinas-coal-pro...
Σύνδεσμοι:
[1] http://thediplomat.com/2017/05/belt-and-road-attendees-list/
[2] http://www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/zxxx_662805/t1462012.shtml
[3] http://www.reuters.com/article/us-g7-summit-idUSKBN18L2ZU
[4] https://qz.com/index/982814/china-is-investing-900-billion-in-a-new-silk...
[5] https://www.nytimes.com/2015/12/09/world/asia/beijing-smog-red-alert-sch...
[6] https://www.brookings.edu/wp-content/uploads/2016/07/china-mckibbin-1.pdf
[7] https://www.nytimes.com/2017/01/18/world/asia/china-coal-power-plants-po...
[8] https://www.csmonitor.com/World/Asia-Pacific/2017/0303/China-s-coal-cons...
[9] https://www.vox.com/energy-and-environment/2017/5/15/15634538/china-coal...
[10] https://www.nytimes.com/2017/06/01/us/politics/climate-accord-trump-chin...
[11] https://www.nytimes.com/2017/07/01/climate/china-energy-companies-coal-p...
[12] http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs266/en/
[13] http://chinapower.csis.org/china-belt-and-road-initiative/
[14] http://www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/wjb_663304/zwjg_665342/zwbd_665378/t1465...
[15] https://www.brookings.edu/blog/up-front/2016/08/04/the-end-of-coal-fired...
[16] https://about.bnef.com/blog/global-wind-solar-costs-fall-even-faster-coa...
[17] http://www.reuters.com/article/us-china-economy-employment-idUSKCN0W205X
[18] https://www.ft.com/content/1f8519fe-e8cd-11e5-bb79-2303682345c8?mhq5j=e1
[19] https://qz.com/949450/like-the-us-china-soft-pedals-the-brutal-truth-tha...
[20] https://qz.com/649638/chinas-coal-companies-are-so-desperate-theyve-star...
[21] http://www.reuters.com/article/us-china-debt-coal-steel-idUSKCN0WO35T
[22] https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2017-06-29/beijings-debt-d...
[23] https://www.bu.edu/pardeeschool/files/2016/05/Fueling-Growth.FINAL_.vers...
[24] https://www.uscc.gov/sites/default/files/Research/China%E2%80%99s%20Deve...
[25] http://www.bu.edu/cgef/#/all/Country
[26] http://foreignpolicy.com/2016/12/07/china-is-outsourcing-its-pollution/
[27] http://uk.reuters.com/article/us-worldbank-climate-coal-idUKBRE96F19U201...
[28] http://www.climatechangenews.com/2016/09/27/china-cuts-pollution-at-home...
[29] http://science.sciencemag.org/content/323/5911/240
[30] https://www.theguardian.com/global-development-professionals-network/201...
[31] https://qz.com/949465/in-china-and-pakistans-coal-romance-wheres-the-lov...
[32] http://www.reuters.com/article/us-pakistan-energy-coal-idUSKBN17Z019
