Εχει φιλότιμο η φιλοτιμία;
ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr/)
Η ελληνική γλώσσα είναι η μοναδική γλώσσα στον κόσμο που μπορεί να φτιάξει πρόταση ολόκληρη, έστω και ελαφρώς ασύντακτη, μόνον με φωνήεντα. Το επίτευγμα εθεωρήθη τόσο σοβαρόν από τα στιβαρά μυαλά τους, που χάραξαν τη φράση στο μνημείο των πεσόντων της ΕΡΤ. Ετσι για να μην ξεφύγει από τους επιγόνους το μεγαλείο, ή το πνευματικό επίπεδο των προγόνων τους. Αυτό, όμως, δεν είναι τίποτε μπροστά στα άλλα μοναδικά που χαρακτηρίζουν την ιδιοπροσωπεία μας – αναλαμβάνω την ευθύνη του «ει». Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι η ελληνική γλώσσα είναι η μοναδική γλώσσα στον κόσμο που γράφεται με ελληνικούς χαρακτήρες. Κάτι Σλάβοι πήγαν να τη μιμηθούν, όμως τα μπέρδεψαν. Υπάρχουν κι άλλα μοναδικά.
Η ελληνική γλώσσα διαθέτει λέξεις που δεν μπορούν να μεταφραστούν σε καμία άλλη γλώσσα. Οπως η λέξη φιλοτιμία, από την οποία προέρχεται το φιλότιμον, το βασικό χαρακτηριστικό της ελληνικής ψυχής. Ως εκ τούτου και η ελληνική ψυχή, σε αντίθεση με τη γαλλική ή την ιταλική που δεν έχουν τη λέξη φιλοτιμία να τους συντρέξει είναι μοναδική. Γράφει ο Πλούταρχος στον βίο του Θεμιστοκλέους: «Η φιλοτιμία του ξεπερνούσε τους πάντες, ώστε ενώ ακόμη ήταν νέος και αφανής, εκλιπαρούσε τον Επικλέα τον κιθαριστή από την Ερμιόνη ο οποίος ήταν τότε περιζήτητος στην Αθήνα, να μελετά σπίτι του για να μαζεύεται πολύς κόσμος...» - «... φιλοτιμούμενος πολλούς την οικίαν ζητείν...». Ηταν φιλότιμος ο Θεμιστοκλής. Ηταν τόσο φιλότιμος που όταν πήγε στην Ολυμπία ανταγωνιζόταν με τον Κίμωνα στη λαμπρότητα και στην πολυτέλεια των δείπνων του και της σκηνής του. Και όπως λέει ο Πλούταρχος: «ουκ ήρεσκε τοις Ελλησι».
Περίεργα πράγματα θα μου πείτε. Εδώ εμείς έχουμε τη φιλοτιμία κορώνα στο κεφάλι μας κι αυτό δεν άρεσε στους τότε Ελληνες; Και πας στο Λίντελ Σκοτ και διαπιστώνεις ότι η σημασία της λέξης ήταν μάλλον αρνητική. Δήλωνε αγάπη για τις τιμές, φιλόδοξη επίδειξη, ισχυρογνωμοσύνη, ασωτία. Είχε και τη θετική σημασία της γενναιοδωρίας. Ο Θεμιστοκλής, πάντως, όταν έκρινε ότι οι συμπολίτες του δεν ήσαν σε θέση να ικανοποιήσουν τη φιλοτιμία του παραδόθηκε στον Πέρση βασιλιά, ο οποίος και του απέδωσε τις τιμές που επιθυμούσε. Και για να είμαστε δίκαιοι, όταν ο Πέρσης του ζήτησε να συνδράμει στον πόλεμο εναντίον των Ελλήνων αυτοκτόνησε, είτε με κώνειο είτε πίνοντας αίμα ταύρου –πάντα κατά τον Πλούταρχο. Εχει και η φιλοτιμία το φιλότιμό της.
Θα είχε νομίζω ενδιαφέρον αν κάποιος από τους περιβόητους γλωσσολόγους μας, αντί να ασχοληθεί με τη συγγραφή του εκατοστού πεντηκοστού έκτου λεξικού της ελληνικής, να ασχοληθεί με τη μεταμόρφωση της σημασίας των λέξεων μέσα από τα κείμενα. Το θέμα βέβαια δεν είναι φιλοσοφικό ούτε μόνον γλωσσολογικό. Εχει να κάνει και με τις μεταμορφώσεις της κοινωνίας και των ηθών. Πώς η φιλοτιμία από ελάττωμα κατέληξε να είναι αρετή; Μέσα από ποιες υπόγειες διεργασίες έγινε η «φυσική» επιλογή μιας εκ των σημασιών της, της ασθενέστερης;
Στο κοινωνικό χρηματιστήριο η τιμή της φιλοτιμίας έχει καταποντιστεί. Κατά συνέπεια και το φιλότιμον της φιλοτιμίας. Είμαστε μια κοινωνία χωρίς φιλοδοξίες. Παλεύουμε μόνον για την επιβίωσή μας. Το θέαμα και το ακρόαμα όλων αυτών των ανθρώπων που αισθάνονται ότι πέτυχαν στόχους ζωής επειδή έγιναν βουλευτές ή υπουργοί δίνει και το μέτρο της αποτυχίας μας. Πανευτυχείς που τους περιβάλλουν τόσοι αστυνομικοί; Οι πολιτικοί δεν κρίνονται από τη «φιλοτιμία» τους. Κρίνονται από τον τρόπο με τον οποίο την υπηρετούν. Η φιλοδοξία είναι απαραίτητη. Αρκεί να ξέρεις να τη διαχειριστείς.
